Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1799

[p. 402]

Middel om het Water, welk tot dagelykschen drank voor het Scheepsvolk aan boord moet strekken, volkomen te zuiveren als het stinkend en bedorven is. Op ondervinding steunende, en met Afbeeldingen aangeweezen, door Bernardus Hussem, Dirigeerend Chirurgyn by de Marine, enz. te Amsterdam. Te Amsterdam, by W. Holtrop, 1799. In gr. 8vo. 28 bl.

In dit Stukje geeft de Heer van hussem verslag van eene nieuwe Uitvinding, van welke men, volgens de hem medegedeelde berichten, met een zeer gewenscht gevolg, gebruik maakt op zommige Engelsche Oorlogschepen, om bedorven water te zuiveren en wederom drinkbaar te maaken. Dit middel bestaat hier in, om het water uit een groot vat op te pompen, en het te laaten loopen door een blikken werktuig, in het welk drie met kleine gaatjes doorboorde plaatjes gevonden worden, op welke het water zyne vuiligheid laat leggen, en, na dus eenige keeren gereinigd te zyn, alle zyne onaangenaame hoedanigheden aflegt. Met oogmerk om het Vaderland van nut te zyn, had de Schryver deeze ontdekking ter kennis van den Agent der Marine gebragt, met verzoek, dat dezelve op een onzer Oorlogschepen mogt worden beproefd; doch, na hier een tydlang op gehoopt en daar wederom over geschreeven te hebben, bekwam hy bericht, dat de bedoelde Uitvinding, op theoretische gronden, door de Beoordeelaars uit het Bataafsch Genootschap der Proefondervindelyke Wysbegeerte te Rotterdam, wier advis men daar over had ingenoomen, was afgekeurd, zonder dat men dienaangaande eenige nadere proeven genoomen had.

Daar nu de getuigenissen, door den Schryver voor de uitmuntendheid deezer handelwyze bygebragt, voldoende schynen, kunnen wy insgelyks niet ontveinzen, dat zodanig eene handelwyze van Gemagtigden van het Bataafsch Genootschap ons zeer zonderling voorkomt. Te meer daar hunne theoretische redeneeringen, tegen de uitvoerbaarheid deezer proeve, ons zeer oppervlakkig en onbeduidend voorkomen. Zy beroepen zich, onder anderen, op de hier toe noodige stilte, die, volgens hun oordeel, aan boord geen plaats kan hebben. Dat men dit middel niet zou kunnen in werking brengen, geduu-

[p. 403]

rende een geweldigen storm, willen wy gaarne erkennen; doch vinden daarentegen geen reden, waarom men dit overpompen van water, by stilte, en by dagelyks handzaam weder, gelyk doorgaans plaats heeft, niet zou kunnen uitvoeren. Wy kunnen niet begrypen, dat hier meerder stilte toe noodig is, dan tot het gebruiken der Werktuigen, met welke de Zonshoogte, en de afstand der Maan van de vaste Sterren, worden bepaald, welke meetingen echter byna dagelyks aan boord volbragt worden. Daarenboven zou men, by het neemen der proeven zelve aan boord, zeer ras kunnen bepaalen, hoeveel invloed eene meerdere of mindere beweeging van het Schip op dezelve heeft, en of hier uit wezendlyk iets ten nadeele deezer Uitvinding moet worden opgemaakt.

Het komt den Beoordeelaaren ook voor, dat het dikwyls overpompen van het water, en 't verdeelen in menigvuldige kleine straaltjes, hetzelve zeer veel moet doen vervliegen. Dan, al verliest men hier wezendlyk iets door, dit schynt ons geene genoegzaame reden, om de Uitvinding te verwerpen. Het geheel is toch ondeugend en onbruikbaar; dus is een middel, 't geen het grootst gedeelte van dit bedorven geheel wederom bruikbaar kan maaken, steeds welkom. Ook is het alleen de ondervinding, die ons kan leeren, of hier eene wezendlyke vervlieging van water plaats hebbe, en hoe groot dezelve zy.

Wy zyn derhalven van oordeel, dat het zeer ongepast is, eene Uitvinding van deezen aart, om gelykzoortige oppervlakkige en enkel beschouwende aanmerkingen, van de hand te wyzen, en dat het dubbel de moeite waard zou zyn, om in deezen de waarheid, door naauwkeurige Proeven, te onderzoeken.