Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1799

Dichterlyk Tafereel van den tegenwoordigen Watersnood en desselfs treurige gevolgen. Door Mr. E.J.B. Schonck, Rector der Latynsche Schoolen te Nymegen. Ter Drukkerye van A. van Goor, te Nymegen, 1799. In gr. 8vo. 41 bl.

Onder de Watervloeden, waaraan dit Gemeenebest, by zwaare Winters, meer dan ééns ten prooie was, is 'er (volgends de Geschiedverhaalen van vroegere jaaren, en het getuigenis van bejaarde persoonen) geen zoo aanmerklyk, zoo yslyk in de gevolgen geweest, als die, welken de jongstleeden gestrenge Winter veroorzaakt heeft. Natuurlyk is het derhalven, dat veelen het van belang oordeelden, om beschryvingen van dien jammervollen Watersnood te vervaardigen; inzonderheid vindt hier de Dichter ruime stof, om, door het bezingen van eenige treffende byzonderheden, daarby voorgevallen, den gevoeligen mensch met het rampzalig lot van zynen lydenden natuurgenoot bekend te maaken, en hem alzoo aan te spooren, om, door daadlyke ondersteuning en mededeelzaamheid, de elenden van zoo veelen zyner behoeftige Landgenooten te verzachten. Gewis met dit edel oogmerk schreef de Burger schonck het boven aangekondigd Tafereel, en van dien kant verdient hy zeker onzen geheelen lof; dan tevens moeten wy zeggen, dat hetzelve, als Dichtstuk beschouwd, slechts eene middenmaatige waarde heeft; de Schryver gebruikt hier en daar termen, waarin wy niets minder dan dichterly-

[p. 319]

ke schoonheid aantreffen. Het belge hem niet, dat wy eene en andere aanmerking op hetzelve hier laaten volgen.

Hy zegt, pag. 3.

Was 't niet genoeg, de welvaartsbeeken,

Daar Batoos erf door wierd verhoogd,

In Neêrlands eertyds zaal'ge streeken,

Te zien in Neêrland uitgedroogd?

Hier is, by den laatsten regel, in Neêrland geheel overtollig; dewyl de derde regel reeds zegt: In Neêrlands eertyds zaal'ge streeken: waarom wy den vierden regel van dit Couplet liever dus hadden gesteld:

Bykans geheel te zien verdroogd?

Pag. 5, regel 8.

Gy dreigde ons meermaal met die hand;

Welke hand wordt hier bedoeld? Zullen het de handen zyn, waar van pag. 4, Coupl. 1, gewag gemaakt wordt dan is het verband zeer verre te zoeken; waarom niet, met uw' hand?

Pag. 6, de laatste regel:

Zwicht ook een storm voor stuivend stof?

Deze Metaphor komt ons niet juist voor; immers de wind zelf doet het stof sluiven, hoe zal nu de oorzaak voor het gewrocht zwichten?

Pag. 11, de twee laatste regels:

't Gebergt zelfs durft nauw opwaards kyken,
Het slaat zyn oogen treurig neer.

Ook deze Metaphor komt ons vry gezocht, vry onnatuurlyk, voor. Even zoo de volgende regel, pag. 12:

Ja 't hoog gevaarte valt aan 't schreien,

En regel 5:

De traanen vlieten 't langs de wangen,

Nu zegt de Dichter wyders:

Bataaven! durft Gy dan verlangen,
Dat ik U 's landmans jammren zing?

Was dit verlangen der Bataaven den Schryver bekend geworden? Wy gelooven neen! Hy nam immers de taak, om een Dichttafereel te maaken, vrywillig op zich?

Pag. 12, Couplet 3:

Zou ik, op nat geweende snaaren,
U kunnen zingen, enz.

En nog eens, pag. 13:

Zou myne zwakke stem U zingen?

[p. 320]

Waartoe dienen alle deze praeludia? Wist de Schryver dat hy niet kon zingen, waarom dan de Lier genomen?

Pag. 15 en 16, telkens, Zou ik ..... zou ik kunnen zingen? en de Burger schonck is reeds druk bezig met zingen! ... waartoe dus deze tot verveelens toe herhaalde vraagen?

Pag 17, Coupl. 2:

'k Wil liever U een moeder zingen, enz.

Waarom dit nu verkieslyker is te bezingen, weeten wy niet; maar wy waren intusschen by de leezing blyde, dat de Burger tot eene keuze kwam.

Pag. 29, Coupl. 2:

Wie durft U deze tyding melden? ...

Bedrukte moeder! daar gy zit,

En voor 't behoud dier water-helden,

't Behoud van uwe zoonen bidt.

De uitdrukking, daar gy zit, dunkt ons zeer plat, en niets afdoende te zyn: waarom wy dit Couplet liever in dezer voegen zouden stellen:

Wie durft u deze tyding melden?

ô Moeder! die, daar ge angstig treurt,

Voor het behoud dier waterhelden
Uw smeekend oog ten hemel beurt.

Andere kleinigheden gaan wy onaangeroerd voorby; ook zyn veele Coupletten behoorlyk gesteld; schoon byna overal dat dichterlyk vuur ontbreekt, 't welk dergelyke Tafereelen veel schoons en treffends kan byzetten; 't geen echter misschien minder aan gebrek van dichterlyk genie in den Schryver, dan aan zyne neêrslagtigheid over zoo veele rampzalige voorvallen als waarvan hy ooggetuigen schynt geweest te zyn, is toe te schryven.