Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1799

[p. 17]

Berichten van de Zendingen der Evangelische Broedergemeente onder de Heidenen. No. 2. Inhoud: 1. Levensbeschryving van G. Schmidt, eerste Zendeling, onder de Hottentotten, in 1737. 2. G. Schmidt's Bericht van zyne Reize naar de Kaap de Goede Hoop, en zyn verblyf aldaar, van 1736, tot 1744. 3. Kort Bericht van de Zendingen der Broeders onder de Groenlanders. 4. Levensbeschryving van F. Bönisch, Zendeling na Groenland. 5. Lyst van de Zendelingen onder de Heidenen, in 1797. Uitgegeven door de Missioens-Societeit te Zeist, en gedrukt te Amsterdam, by J. Weppelman, 1798. In gr. 8vo. 78 bl.

Men ziet uit den titel, welke byzonderheden ons, in dit tweede Stukjen der Berichten, van de Zendingen der Euangelische Broedergemeente onder de Heidenen, medegedeeld worden.

George schmidt, geboren in Moravien, was de eerste, die zich opgewekt vond, om den Hottentotten in Afrika het Euangelie te verkondigen. ‘In 't jaar 1737 kwam hy op de Kaap de Goede Hope aan; maakte weldra een begin met de verkondiging van het Evangelie, en zag, in de volgende jaaren, zyne Christelyke standvastigheid, en zynen apostolischen yver, met ryken zegen bekroond. Zyne leerlingen, die hy in de Hollandsche taal, en in den Christelyken Godsdienst, onderwees, vermeerderden zich van tyd tot tyd; hy zag dezelve van dag tot dag in de genade toeneemen, en had, in 't jaar 1742, het uitneemend genoegen, dat hy, na het ontvangen van eene schriftlyke aanstelling tot een Diaconus der Broederkerk, zeven bejaarde Hottentotten konde doopen. Maar nu vond hy zoo veele beletselen en zwaarigheden, dat hy zich genoodzaakt zag, 1744 naar Europa te rug te keeren, nochtans in hope, dat hy in Holland de vryheid zoude verkrygen, om naar de Kaap te rug te mogen keeren, om zyn werk by de Hottentotten, die hem zoo ongaarne verlooren hadden, als hy dezelve met smert had verlaaten, voord te zetten, en hen met het woord en de bondzegelen te bedienen.’ 't Geen hem evenwel niet heeft mogen gebeuren. Waarna hy dan den overigen tyd zyns leevens in Silesien en elders, ten dienste der Broedergemeente, heeft gesleeten. Het is wel der moeite

[p. 18]

waardig, het nader bericht te leezen, het welk hier gegeeven wordt van de wyze, waarop deze achtingwaardige Man by de Hottentotten geleefd, en met onbezweeken yver gewerkt heeft, om deze menschen tot kennis van Jesus Christus te brengen, en daardoor beter en gelukkiger te maaken. In één jaar tyds hadt hy reeds eene Gemeente van 32 persoonen, de kinderen daaronder gerekend. Dit getal is evenwel, in de volgende jaaren, niet naar evenredigheid toegenomen, en de geheele Gemeente, na het vertrek van schmidt, langzamerhand in verval geraakt. Wy zien daarvan nog nadere berichten te gemoet. Men ziet alleen, uit de bygevoegde Lyst van Zendelingen der Hernhutsche Broeders onder de Heidenen in 1797, dat toen nog werkelyk 5 persoonen daar ter plaatze, tot dat einde, in dienst waren. Uit die zelfde Lyst verneemt men, dat de Broederschap in West-Indiën, onder de Negers, op St. Thomas, Crux en Jan, Antigoa, St. Kits, (of St. Christoffel,) Jamaica, Barbadoes, nog 61, zoo Broeders als Zusters, in dienst heeft; in Zuid-Amerika, onder de Negers, slaaven en vryen, en Indiaanen, 20; in Oost-Indiën, in de broederstuin, by Tranquebar, 5. Van de werkzaamheden der Zendelingen in Groenland worden ook in dit Stukjen nog eenige byzonderheden gemeld. De eerste Zending werd in 1733 werkstellig gemaakt. Mattheus stach was de eerste, die zich daartoe liet gebruiken. In het volgend jaar wierd hem friedrich böhnisch, met johan beck, nagezonden. Zy kwamen in een Land, waar genoegzaam niets, dan barre klippen, en steile met sneeuw en ys bedekte rotsen, te zien was. Hun voedzel was veeltyds doortraand zeehonden-vleesch, en, wanneer dat hun ontbrak, mosselen, en ongekookt zeegras. Daarby moesten zy zich aan een harden en gevaarlyken arbeid overgeeven, de grootste gevaaren en allerlei onbeschryflyke bezwaarnissen doorstaan, en zich jaaren lang de onvruchtbaarheid van alle in 't werk gestelde poogingen getroosten. Na zes zwaare proefjaaren, genooten zy eindelyk, in 't jaar 1739, de vreugde, van vier Groenlanders te doopen, en dat getal werd nu jaarlyks vermeerderd. In 1783, heeft men berekend, dat alleen in Nieuw-Hernhut, (één der drie gestichte Gemeenten,) in 50 jaaren, 1287 Groenlanders gedoopt waren. Men zal de byzondere werkzaamheden der Zendelingen, tot dat einde, met genoegen leezen. Die van friedrich

[p. 19]

böhnisch, en deszelfs geheelen leevensloop, wordt hier afzonderlyk, grootendeels uit zyn eigen opstel, beschreeven.

Wy onthouden ons van aanmerkingen over den leertrant der Hernhutsche Broeders, en over dat gene, dat, naar hunne gedachten, de ziel van het Christendom uitmaakt, waarover men, zonder eenigzins de waarde en vrucht van alle dergelyke onderneemingen te miskennen, verschillend zou kunnen denken. Elke pooging, om, door het Christendom, redelykere begrippen, verbeterde gezindheden, en een hoogeren trap van menschelyke gelukzaligheid, te verspreiden en te bevestigen, verdient toejuiching, en dat te meer, wanneer 'er zoo veel goeds, al is 't ook niet al 't gene men wel zou wenschen, door gesticht wordt.