|
| |
Practische waarneemingen, aangaande de meest voorkomende verschillende zoorten van maagpyn. Door Dr. G.C. Conradi, Stads Physicus te Northeim.
De Maagpyn, of Maagkramp, eene der hardnekkigste en pynlykste plaagen van het menschdom, is geenzins altoos van denzelfden aart. Dagelyks komen 'er daarentegen twee zoorten van voor, die merklyk in natuur verschillen; dewyl de eene zoort ontstaat uit eene te groote zwakheid en slapheid der maagvezelen, en daarentegen de andere voortkomt uit eene vermeerderde prikkelbaarheid der Maag, en eene boven maate vermeerderde gevoeligheid der Maagzenuwen. Deeze verschillende zoorten van dit ongemak hebbe men zo veel te meer naauwkeurig te onderscheiden, om dat zy doorgaans by geheel verschillende Temperamenten worden waargenomen, 't geen eene aanmerklyke verscheidenheid in de Geneeswyze ten gevolge heeft.
| |
| |
De eerstgenoemde zoort van Maagpyn wordt over het algemeen beter gekend en geneezen dan de andere, dewyl zy als met den vinger wordt aangeweezen, door de algemeene zwakheid der vezelen, de bleekheid van het gezicht, de kwaade spysverteering, de steeds bespeurbaare overblyfzels van kwalyk verteerde spyzen, die, in de Maag, ophoopingen van slym, bedorven galle, of scherp zuur, veroorzaaken. Waar uit volgt, dat deeze zoort van Lyders bykans geenerleye spyzen kunnen verdraagen; dat zy, na den eeten, eene drukking in de Maag bespeuren, misselyk worden, en dikwyls al het genuttigde wederom overgeeven, en dat zy zich doorgaans best bevinden wanneer de Maag geheel ledig is, waar van meestal het tegendeel by de Lyders der tweede zoort plaats grypt. De geneezing deezer kwaal wordt voornaamelyk volbragt door ontlediging der Maag, en versterking van dezelve, zo wel als van het geheele lichaam: waarom ook bittere Geneesmiddelen, beweeging, en een schraale diëet, in dit geval zo heilzaam en noodzaaklyk zyn. Doch ik zal my thans hier over, dewyl de zaak overbekend is, niet verder uitlaaten.
De tweede zoort van Maagpyn, die voortkomt uit eene vermeerderde prikkelbaarheid der vezelen en eene te groote gevoeligheid der Maagzenuwen, is veel minder bekend dan de voorige; waarom ik wat naauwkeuriger over dezelve zal handelen. Deeze Ziekte komt voornaamlyk voor by sterke Landlieden, of ten minsten by de zodanigen, wier gezonde honger, kragtige spysverteering, welgekleurd gezicht, en werkzaam leven, geene zwakheid der Maagvezelen doet vermoeden. Een te gespannen en te gevoelig weefzel der vezelen is de voorbeschikkende oorzaak (Causa Proegumena) van dit ongemak.
Deeze ongesteldheid begint niet met een geweldige pyn, maar eerder met eene onaangenaame nyping en drukking in den omtrek der Maag, die eene groote neerslagtigheid des gemoeds veroorzaakt: ook zomwylen schynt de pyn haare zitplaats in den rug te neemen, tegenover de Maag, en verwekt een gevoel als van een daar drukkenden knobbel, 't geen zommige Lyders dan ligt doet gelooven, dat zy eene verharding in het Pancreas hebben. By het toeneemen der kwaale gaat zy vergezeld met steekingen, die zich tot in de borst en rug verspreiden: thans zoeken de Lyders gaarne een stillen hoek, drukken met verligting de
| |
| |
plaats van den Maagmond, zitten of liggen gaarne voorover gekromd: kunnen zy dit in een gezelschap niet doen, zo staan zy ten minsten gaarne voorover gebukt, met eene beklemde houding. Zyn de aanvallen allengskens geweldig geworden, dan komen zy aan met hitte, angst, zweet des aangezichts; waar by zich misselykheid voegt, die wel eens in uitbraaking van alles wat in de Maag is overgaat, 't geen zomwylen eene merklyke verligting voor eenigen tyd veroorzaakt. De aanval kan uuren en dagen lang uitgesteld worden, door het meer dan gewoon nuttigen van spyzen, en door eenig verzachtend geneesmiddel. Daarentegen zyn de aanvallen doorgaans hevigst na den middag, na de verteering der spyzen, en duuren tot aan den tyd van het avondmaal, wanneer eene nieuwe opvulling der Maag wederom verligting geeft. Door lichaamlyke beweeging wordt de kwaal doorgaans erger, en verheft zich door wandelen, ryden, enz. Buitendien zyn 'er nog twee oorzaaken, die veel toebrengen tot het ontstaan en verergeren van dit ongemak: te weeten, in de eerste plaats, alle onaangenaame gemoedsaandoeningen, en, ten tweeden, zuure spyzen en dranken, vooral buiten den tyd van het middagmaal genomen; als zuure wynen, zwaare belegene ligt in scherp zuur overgaande bieren, overmaat van boomvruchten, enz. al is het dat de Lyder anders niet aan een overmaatig maagzuur onderhevig was.
Een recht ingewortelde Maagpyn van deeze zoort is altoos bezwaarlyk te geneezen, en komt ligt wederom. Hoe meer de kwaal verouderd is, des te pynlyker en menigvuldiger worden de aanvallen. Doch is het ongemak nog in zyn begin, dan kan men het gemaklyk stuiten, door middel van een goeden leefregel, en de noodige geneesmiddelen. Wanneer het ingeworteld ongemak eene buitengewoone prikkelbaarheid van het geheele lichaam, en van den geest, heeft te wege gebragt, waar mede dan doorgaans eene hypochondrische lichaamsgesteldheid verbonden is, wordt de geneeswyze zo veel te langduuriger en zwaarder. Zo de Maag der Lyderen tot het verzamelen van Maagzuur overhelt, is de geneezing zwaarder dan anders. Zo ras de gewoone aanval na den eeten laater komt, en eindelyk uitblyft, begint 'er hoop tot eene gelukkige herstelling te komen.
Wat de Geneeswyze deezer kwaale betreft, dewyl de in de Maag voorhanden zynde zuure en gallige scherp- | |
| |
ten, door haare werking op de te gevoelige vezelen, dikwyls de toevallige oorzaaken van het ongemak zyn, doet men best de geneezing met een braakmiddel te beginnen. Zo de kwaal nog niet is ingeworteld, komt men haar zomwylen met een of twee gewoone braakpoeders te boven; doch zo de ziekte zich reeds tot eene bevestigde en ingewortelde zenuwkwaal geschikt heeft, zyn die Maagzuiveringen alleen niet voldoende. De hulpmiddelen, tot welke men nu zyne toevlucht moet neemen, zyn de volgende:
1. Pymonter-water. In eenige gevallen, in welke de kwaal reeds byna een jaar had aangehouden, genazen eenige weinige glazen van dit mineraal water dezelve als door tovery. De Lyders, die dit middel gebruiken willen, doen best daar van eenige glazen te drinken op den vroegen morgen, tegen den middag, en na denzelven. Ook raade ik hen, steeds eenige flessen van dit water, zelfs geduurende den winter, in voorraad te hebben, dewyl het ongemak ligtlyk wederkeert.
2. Een nog meer byzonder geneezend vermogen tegen deeze kwaale schynt my de kleine wilde Valeriaanwortel te bezitten. Doch, om haare behoorlyke uitwerking te doen, moet zy zeer frisch gestooten zyn, en in een welsluitend stopvlesje bewaard worden. Van dit frisch, krachtig, poeder laat ik driemaal 's daags twee coffylepeltjes vol in een half theekopje koud water inneemen. Kunnen de Lyders dit niet zeer lekker poeder onmogelyk gebruiken, dan schryf ik hen Pillen voor, uit dit poeder, en deszelfs naar behooren bereid-Extract. Het Extract alleen, of een astrekzel of afkookzel van het poeder, bezitten geenzins de kragten van het poeder zelve.
3. Het overvloedig drinken van koud water, en het wasschen van den omtrek der Maag, dus ook het koud bad, versterkt de vezelen, vermindert de te groote gevoeligheid van het zenuwgestel, en geeft doorgaans oogenbliklyk verligting in den aanval. Ondertusschen moet dit middel niet in het werk gesteld worden, zonder de goedkeuring van een bekwaam Geneesheer, die alle bykomende omstandigheden wel heeft overwogen.
4. In zommige ligtere gevallen voldoet ten vollen aan het oogmerk de Duivelsdrek, met Valeriaan Extract tot gelyke deelen in pillen vereenigd.
Doorgaans, te weeten zo lang 'er geene knoestgezwellen voorhanden zyn, bewerken deeze middelen eene vol- | |
| |
komene herstelling; doch heeft dit geen plaats meer, dan moet men 'er nog eenige palliative middelen byvoegen, als Pepermunt-water, Bevergeil, enz. en wel vooral het Heulzap. Het laatstgenoemde middel is de eenige toevlucht tegen de hevige pynen en braakingen, die door een knoestgezwel der Maag veroorzaakt worden. Nog in den voorleden zomer wierd ik by eene Vrouw van 66 jaar geroepen, die door deeze toevallen reeds tot het uiterste gebragt was. Eene herhaalde allengskens vermeerderde gifte van Heulzap was het eenigste middel, waar door ik in staat geraakte het braaken te stuiten, en haar de zo lang gewenschte verligting van pyn en den ontbeerden slaap te bezorgen. Zommige deezer Lyders kunnen hierom ook dikwyls de aanvallen der pynen voorkomen, met steeds 's morgens een grein Heulzap in te neemen.
Voorts zyn de volgende Practische waarneemingen van veel gewigt in het behandelen deezer Ziekte:
1. Na het neemen van een Braakmiddel, moet men, ten minsten geduurende de eerstvolgende vierentwintig uuren, zo veel mogelyk, de gewoone lichaamsbeweegingen vermyden; dewyl de kwaal anders gaarne wederkomt.
2. De Magnesia is voor deeze Lyders doorgaans zeer nuttig; inzonderheid laat ik dezelve eenige dagen na het Braakmiddel gebruiken, om de zuure scherpte, die nog voorhanden mogt zyn, weg te neemen. Wanneer de Lyders sterk door het Maagzuur geplaagd worden, schryve ik ook dikwyls met een goed gevolg de Valeriana voor, vereenigd met een gelyk gewigt van Magnesia.
3. De Middelzouten zyn in deeze kwaal doorgaans zeer nadeelig. Geraaken dus deeze Lyders in harden van zodanige Geneesheeren, die alle Maagziekten beschouwen als de gevolgen van verzamelde kwaade stoffen, en dezelve behandelen met ontbindende middelzoutige purgeermiddelen, neemt de kwaal meestal zichtbaarlyk toe, dewyl de Maag nu van dag tot dag gevoeliger en prikkelbaarder wordt.
4. Na het overwinnen deezer Ziekte moet men niet plotsling ophouden met het gebruiken van Geneesmiddelen; maar allengskens: gelyk wanneer men tusschenpoozende koortzen door middel van den Koortsbast geneest.
5. Wanneer de kwaal onderhouden wordt door eene zwakke lichaamsgesteldheid, spreekt het van zelve, dat
| |
| |
men ook algemeen versterkende middelen moet gebruiken. Wanneer daarentegen de kwaal ontstaat uit eene algemeene scherpte, die zich op de Maag geplaatst heeft, by voorbeeld die van het Rheumatisme, moet men de geneeswyze volgen, die zodanig eene ziektestoffe uit haaren aart vordert.
6. Tot verhoeding van wederinstorting der Lyders, zo ligt plaats grypende, moet men zich wagten voor allen zielsverdriet; voor wyn en zwaar bier buiten den maaltyd: insgelyks voor een langduurigen honger; dewyl daar door de gevoeligheid der Maag toeneemt. Indien de kwaal zeer hardnekkig is geweest, doet men ook veiligst zich te wachten voor alle vruchten, honig, honigkoeken, pepernooten, en veel haring; dewyl de ondervinding leert, dat alle deeze dingen ligtlyk een nieuwen aanval der kwaale bewerken. In plaats van bier, doet men ook best, geduurende den maaltyd, zuiver water te drinken. Hoe eigenaartig deeze laatste zoort van Maagpyn van de eerstgenoemde zoort verschille, blykt, onder anderen, uit het volgend aanmerkenswaardig voorbeeld. Een jong Geleerde, die reeds geduurende eenige jaaren aan dit ongemak gezukkeld had, en nu laatstlyk vier maanden aaneen door de pynen geplaagd geweest was, begaf zich naar een bruiloftsfeest, 't geen tot twee volle etmaalen wierd uitgerekt; hy voldeed daar zyn honger ten vollen, dronk drieërley zoorten van wyn en pons, byna tot dronkenworden toe. Deeze hem ongewoone brassery bragt gevallig in de stemming zyner maagvezelen die verandering te wege, die hy zedert langen tyd te vergeefs, door middel van geneesmiddelen en een schraale levenswyze, had gezocht. 'Er zyn nu acht maanden verloopen, en hy is tot hiertoe ten vollen gezond gebleeven. Zodanig een geval zou voor een Lyder aan de eerst beschreevene zoort van Maagpyn allerverderflykst geweest zyn.
|
|
Auteursrechtvrij