|
| |
| |
| |
Waarneemingen over de zeden en gebruiken der Portugeesen.
(Ontleend uit murphy's Travels in Portugal.)
De Inwoonders van Lissabon mag men in vier rangen onderscheiden; te weeten, de Adel, de Geestlykheid, de Kooplieden, en het Werkvolk. De waarneemingen, welke ik wegens elk deezer zal mededeelen, zyn van dien aart, ten minsten grootendeels, als elken Waarneemer der Maatschappye en Zeden moeten in 't oog vallen. Om in de natuurlykste orde voort te gaan, zouden wy, met die de Voetstukken van den Staat uitmaaken, moeten beginnen: maar voor ditmaal zullen wy die orde omkeeren, en een aanvang maaken met de zodanigen die men wel eens de Corinthische Capiteelen van eene Maatschappy genoemd heeft.
De Portugeesche Adel mag aangemerkt worden als een Lichaam, geheel en al van de drie andere rangen onderscheiden. De voornaamste Staatszaaken worden denzelven aanbevolen. Zy onthouden zich in de Hoofdstad, of in den omtrek, en bezoeken zeldzaam hunne Landgoederen in andere Provintien. Zy agten het eene groote eere, in de Hoofdstad des Ryks gebooren te zyn, en ook daar in te woonen. Ook worden de Kinderen der Edelen in Lissabon opgevoed, in eene Kweekschool tot dat einde gesticht door Koning josephus, bekend onder den naam van Collegio dos Nobres; het Collegie der Edelen. - Vóór de oprichting van dit Collegie ontvingen zy hunne opvoeding te Coimbra; eene plaats, oogschynlyk veel beter tot dat oogmerk geschikt: dewyl dezelve veele voordeelen oplevert, in eene handeldryvende Stad niet te vinden. De zuiverheid van de lugt, de stilte des lands, de aangenaame gezigten, welke Coimbra in ruimen overvloed oplevert, zyn sterke opwekkingen tot Letteroefening; daarenboven is die Stad voorzien van eene Letterschat, in verloop van eeuwen daar opgelegd; de huizen zyn 'er allerheerlykst. De Kweekschool te Lissabon is in alle de opgenoemde byzonderheden gebrekkig. Het blykt, derhalven, dat de Adel een slegte ruil gedaan heeft.
In vergelyking gesprooken is de Portugeesche Adel niet zeer ryk: want schoon de Vaderlyke Erfgoederen groot
| |
| |
zyn, brengen ze weinig op. Ik twyfel grootlyks of iemand hunner eene Kaart gezien heeft van zyne Landgoederen, of juist derzelver afperkingen weet. Indien zy zich ooit verwaardigen om hunne aandagt te vestigen op het aanleggen van wegen, het graaven van gragten, en den Landbouw niet aanzien als een bedryf te laag voor een Edelman, kunnen zy de rykste Adel in Europa worden, ter oorzaake van de verbaazend groote uitgestrektheid hunner Landbezittingen.
De Portugeesche Edelen betoonen in de verteering hunner inkomsten eene groote maate van voorzigtigheid, zonder dat 'er een zweem van spaarzaamheid of gierigheid onder loope. In een Land, waar geen Wedloopen van Paarden, geen opengezette Huizen zyn om grof Spel te speelen; waar men geen geldverslindende Matressen houdt, - kan een Edelman luisterryk leeven van een middelbaar inkomen. Gelukkig zyn deeze aanlokzels tot verkwisting by hun onbekend. Zy wekken ook den nyd des Volks niet op door tot over middennagt duurende Feesten, of den praal hunner Rydtuigen. Hun tyd is verdeeld tusschen hun bedryf ten Hove en de gezellige genietingen van byzonder aangelegde Gezelschapspartyen.
De Schoone Kunsten, die by deeze klasse van lieden in andere Landen van Europa de bronnen zyn van het best en uitgeleezenst vermaak, zyn by den Portugeeschen Adel meestal verwaarloosd; en schynen zy niet veel smaaks te vinden in het aankweeken der Weetenschappen, schoon zy voor beiden uitmuntende vatbaarheid bezitten. Zy brengen hun leeven door op den eenzelvigen toon van huislyk geluk, niet uitsteekende door schitterende bedryven, en zelden door ondeugden bezoedeld. De beroemdheid hunner doorlugtige Voorouderen geregtigt hun tot eere en agting; maar, terwyl zy zich beroemen in de herdenking van deezer bedryven, schynen zy de grondregels, door die Stamvaders gevolgd, te vergeeten. Men moet, nogthans, erkennen, dat zy veele beminnenswaardige hoedanigheden bezitten. Zy zyn Godsdienstig, maatig en edelmoedig, getrouw jegens hunne Vrienden, liefddaadig omtrent de armen, en zeer aan hun Vorst gehegt, wiens goedkeuring het hoogst geluk huns leevens uitmaakt.
Wat de Geestlykheid betreft, heb ik geene berigten van een genoegzaamen aart om my te vermeeten hun Character juist op te geeven; en ik zal van dezelve niet
| |
| |
spreeken volgens losse geruchten. Onder de weinigen die ik de eer had te kennen, vond ik 'er die groote bekwaamheden en braafheid bezaten. Ten voorbeelde behoef ik alleen te noemen den Bisschop van beja, wiens Godsvrugt en Geleerdheid eer zou doen aan de Apostolische Eeuwe. Ik zou hier ook mogen vermelden den Abbé corrêa, Capellaan van den Hertog van Alafoens; en Vader de souza, Schryver van verscheide Stukjes over de Arabische Taal.
'Er zyn verscheide andere Mannen van verhevene Talenten, onder de Geestlyken; maar opgeslooten in naargeestige Cellen; en, 't geen nog zeldzaamer is, hoe grooter hunne bekwaamheden zyn, hoe meer zy zich van de wereld afzonderen. - Men mag, overzulks, wel vraagen, waarom verpligten zy de wereld niet met hunne verkreegene kundigheden mede te deelen? De rede hier van is zeer klaar: De Portugeesche Taal is zo weinig bekend, dat 'er geen of weinig vertier is in Boeken in die taal geschreeven, buiten dat Ryk; en binnen 't zelve is het zeer verre dat 'er eene algemeene leeslust heerscht. Zeer weinige Boeken kunnen, derhalven, de kosten van het papier en drukken opbrengen, bovenal wanneer zy over Weetenschappen handelen. Hier door worden Mannen van Letteren afgeschrikt, om zich, op die pryslyke wyze, bekend te maaken, en de wereld blyft beroofd van hunne waarneemingen en wyze lessen.
't Is waar, dat, in alle geleerde beroepen, Mannen zullen gevonden worden, die meer diensts zouden kunnen doen aan de Maatschappye in eenen laageren kring; en onder de Geestlyken in Portugal zyn 'er, het doet my leed dit te moeten zeggen, maar al te veelen, op welken deeze aanmerking past; menschen, die, door de natuur en opvoeding, beter geschikt zouden zyn om den ploeg te bestuuren, dan zich van de pligten huns ampts te kwyten.
De Kooplieden in Lissabon zyn zeer naauwlettend op hunne zaaken, en, voor zo veel ik heb kunnen naagaan, stipt en naauwkeurig in hunne handelzaaken. Zy leeven op eenen vriendlyken voet met de vreemde Kooplieden, die zich hier onthouden, bovenal met de Engelschen. Bankbreuken vallen hier zeldzaam voor; en zy zyn afkeerig van geschillen: en het is eene welbekende zaak, dat de Regtsgeleerden en Regters in Portugal door hunne
| |
| |
Broeders elders, zelfs in Engeland, niet overtroffen worden in de twistzaaken op de lange baan te schuiven.
Een Koopman te Lissabon brengt zyn tyd op de volgende wyze door. 's Morgens ten acht uuren gaat hy ter Kerke, ten elf uuren na de Beurs, eet ten één uuren, slaapt tot drie uuren, eet ten vier uuren fruit, en houdt het avondeeten ten negen uuren. De tusschenvallende uuren besteedt hy op zyn Koopkantoor, in het doen van bezoeken, en speelen op de kaart.
Wanneer men by iemand, die boven den rang van Koopman verheven is, een bezoek aflegt, is het noodig gedegend en gemanteld te weezen: is de Familie, by welke men zich vervoegt, in den rouw, men moet in 't zwart komen. De dienstboden zouden iemand, die een bezoek geeft, niet inlaaten, zo hy te voet kwame: gelaarsd in zulke huizen te komen zou men voor een hoon rekenen, of men moest ten zelfden tyde ook gespoord weezen. De Heer van den huize gaat den bezoeker voor, als hy hem uitgeleide doet; by het ingaan heeft het tegendeel plaats.
Het gemeene Volk te Lissabon, en in den omtrek, is een arbeidzaam en sterk geslacht; veelen hunner leggen, door een zuinig leeven, een voeglyken voorraad op voor den ouden dag. Het is onaangenaam te zien met welk eene moeite zy werken, uit hoofde van de gebrekkigheid der gereedschappen. Hunne karren hebben het ruwe voorkomen van vroegere eeuwen: deeze voertuigen worden getrokken door een paar sterke Ossen. Het koorn wordt gedorscht door die zelfde Dieren, als in de dagen der Israëliten; hier zou nog het gebod letterlyk gelden, een dorschende Osse zult gy niet muilbanden. - Zy hebben veele andere gebruiken, welke ons zonderling voorkomen: by voorbeeld, de Vrouwen zitten met de slinker zyde na den kop des paards, als zy ryden; een Voerman zit op het paard aan de slinke hand; de Knegts speelen op de kaart, als zy hunne Heeren wagten; een Kleermaaker zit eveneens als een Schoenmaaker te werken; een Barbier verschynt op Zondag met een Degen, een Kokarde, twee Horlogien, of ten minsten twee horlogiekettingen. Een Herberg kent men aan een uitgestooken Druivenbosch, en het Huis van eene Vroedvrouw aan een wit Kruis. Een Jood onderscheidt zich door zyn bovenmaatig betoon van Catholyke Devotie.
| |
| |
De laagere rangen van beide de Sexen zyn zeer gesteld op den opschik: ik zag te meermaalen Vischwyven met gouden ketenen om den hals, en met gouden ringen aan de hand. De Groenvrouwen onderscheiden zich door eene byzondere kleederdragt.
Alle slaafagtige arbeid wordt hier volvoerd door Galiciaanen; deezen mogen de Houthakkers en Waterdraagers van de Hoofdstad genaamd worden; zy zyn geduldig, vlytig, en hunne getrouwheid is tot een spreekwoord geworden. Een der hoofdbezigheden, waar in zy dagelyks onledig zyn, is de Burgers van water te voorzien, 't geen zy op de schouders in kleine houten vaten draagen, uit de veelvuldige Fonteinen gehaald.
Elk Galiciaan is verpligt, naar een Stadsreglement, alle avonden een deezer gevulde watervaten na zyn huis mede te neemen, om des te vaardiger, by ontstaanen brand, tot blussen gereed te zyn; zy komen op het slaan der brandklokke terstond daarmede voor den dag; allen verzuim in dit stuk wordt hoog genomen, en zwaar gestraft; in tegendeel kunnen zy zich, in gevalle van betoon van wakkerheid en moed in het brandblussen, van eene ruime belooning verzekerd houden. Dan men heeft hier weinig brand; staande myn verblyf viel 'er geen voor.
In de huizen van vreemde Kooplieden zyn de Galiciaanen de eenige bedienden welke men gebruikt, en veele Portugeesen bedienen 'er zich van; hun de voorkeuze geevende boven de Inboorlingen. Zy kooken, houden de kamers schoon, en doen allen huiswerk. Zyn 'er in een Portugeesch huisgezin Galicische Meiden beneden de vyfen-dertig jaaren, deeze worden door niemand dan de Huismoeder en Dogter gezien; die jaaren bereikt hebbende, worden zy aan zichzelve overgelaaten, in de veronderstelling dat haare bekoorlykheden genoeg verslenst zyn om ze te beveiligen tegen de aanvallen van galanterie.
Zeldzaam ademen de Portugeesche Dames de zuivere lucht in, uitgenomen de korte poos dat zy zich na de digtbygelegene Kerk begeeven, 't welk zy ten minsten éénmaal op een dag doen.
De Portugeesche Dames bezitten veele beminnelyke hoedanigheden; zy zyn kuisch, zedig, en zeer op hunne Kinderen gesteld. Geene Vrouw gaat ter deure uit zonder toestemming van haaren Man, of Ouders. Om allen
| |
| |
agterdenken voor te komen, worden Mannen, zelfs Bloedverwanten, niet toegelaaten in de Vertrekken der Vrouwen te komen, of naast dezelve te zitten op openbaare plaatzen. Van hier is het, dat de Minnaars zelden de voorwerpen hunner liefde in 't oog krygen, dan alleen in de Kerk; en deeze is ook de plaats, hoe onvoeglyk het schyne, van den minnehandel. - Ondanks het naauwlettend oog van de Duenna, weeten de Gelieven Minnebriefjes te wisselen; en dit op eene zo behendige wyze, dat niemand het kan bemerken, of zyn hart moet branden van dezelfde vlam. De kleine knaapen die het Altaar bedienen zyn dikwyls de boodschapbrengers te dier gelegenheid. Wanneer een van deeze ongevleugelde Cupidos een Briefje van dien aart ontvangt, maakt hy door het volk heen te komen, tot hy by de Schoone is; dan knielt hy, herhaalt zyne Ave Marias, slaat op zyn borst; naa zyne gebeden gedaan en op zyn borst geslaagen te hebben, valt hy voorover op zyn aangezigt en handen, kuscht met een heiligen yver den grond; middelerwyl steekt hy den Minnebrief onder de kleederen der Schoone, en haalt niet zelden een anderen weg. - Op andere tyden maaken de Minnaar en Minnaresse by het uitgaan der Kerke te gelyk te weezen by het Wywatersbakje; wanneer zy met alle behendigheid briefjes wisselen, of althans het vermaak genieten van elkanders vingers te drukken.
Veelvuldig zyn de kunstenaaryen, tot welke zy zich gedrongen vinden de toevlugt te neemen, om allen agterdenken te weeren of te leur te stellen; en in geen tydperk huns leevens betoonen de Portugeesen meer voorzigtigheids dan staande hunne vryery. Hunne natuurlyke geneigdheid tot geheimhouding is zeker een wel te passe komend hulpmiddel om jaaren agtereen onder den indruk dier tedere Drift te leeven; en zy zouden 'er de slachtoffers van worden, ware het die verfynde en tedere liefde niet, van welke guevara deeze beschryving geeft: ‘Zy gloeit, maar brandt niet; zy verlicht, maar beschadigt niet; zy verteert niet, schoon zy brandt; zy doet niet duizelen, schoon zy sterk glinstert; zy verfynt, zonder te vernietigen; en schoon zy heet zy, nogthans valt zy niet smertlyk.’
Zeer kostbaar zyn de Huwelyksfeesten: de middelen by lieden van gemeenen doene worden dikwyls geheel besteed aan de toebereidzelen by die gelegenheid. - By alle rangen is de Slaapkamer voor Bruid en Bruide- | |
| |
gom naar en soms boven vermogen vercierd met linten en bloemen; dikwyls zyn de beddelakens van het Bruidsbedde met de fynste kanten omzet.
By de Doopplegtigheid hunner Kinderen, als mede by de Begraafenisse, maaken zy groote kosten; doch, in andere opzigten, zyn zy zeer zuinig en maatig, in 't byzonder de Vrouwen, die zelden iets anders dan water drinken: indien zy wyn drinken, dit doet haare kuischheid in verdenking komen, en verdenking grenst hier aan misdryf. De Keizerin Dona leanor, Dogter van eduard, Koning van Portugal, wilde dit onthoudend gebruik onder de Duitsche Hofdames invoeren: dan noch de redenen, noch het voorbeeld, van haare Keizerlyke Majesteit konden deeze beweegen, om de Melk van Venus voor een dronk koud waters te verwisselen.
De spys- en drankonthouding der Portugeesche Dames vertoont zich op haar gelaad, 't welk doorgaande bleek, bedaard en zedig is; zy, die zich wat meer aan lichaamsbeweeging overgeeven, hebben eene goede kleur. Haare oogen zyn zwart en spreekende; haare tanden wit en geregeld. In den ommegang zyn ze beleefd en bevallig; haare manieren mogen den naam van inneemend en ongemaakt draagen. Het maakzel haarer kleeding ondergaat, misschien in eene Eeuw, geen ééne verandering. Modekraamsters, Hairkappers, en lieden van dat slag, zyn in Lissabon zo onbekend als in het oude Lacedemon.
Het hertrouwen staat aan de Weduwen vry; doch zy bedienen zich van die vryheid zeldzaamer dan in andere Landen. 'Er zyn veele Portugeesen, byzonder by een ouderwets soort van lieden, die een tweede Huwelyk aanzien als eene soort van Overspel, door de Wet alleen geheiligd. - De Vrouwen neemen de Familienaamen haarer Mannen niet aan: zy behouden steeds haare eigene. - De Mannen worden doorgaans by hun Doopnaam aangesprooken; als Senhor pedro. Toe- of Bynaamen zyn hier ook zeer in zwang; zy worden ontleend van de onderscheidene bedryven, merkwaardige voorvallen, woonplaatzen, of een in 't oog loopend gebrek of uitsteekenheid. - De Toe- of Bynaamen der Vreemdelingen vertolken zy veelal, inzonderheid wanneer dezelve naam woorden zyn, of hoedanigheden uitdrukken; zo, by voorbeeld, noemen zy Mr. wolf, Senhor lobo; Mr. whitehead, Senhor cabeça branca. By de Doopnaamen van Mannen en Vrouwen worden menigmaal, onder- | |
| |
scheidingshalven, die der Ouderen gevoegd. Deeze gewoonte hadt ook zeer veel onder de oude Ieren plaats, en is heden ten dage nog in gebruik in de Zuidelykste gedeelten van dat Ryk.
Wat den Middelstand onder de Portugeesen te Lissabon betreft, zy verschillen in hunne denkbeelden en zeden zeer veel van de overige Europeërs. De ongewoonte om te reizen, behalven na hunne eigene Volkplantingen, sluit hun uit van hedendaagsche denkbeelden en gebruiken; te deezer oorzaake behouden zy veel van de voorige eenvoudigheid hunner Voorouderen, en weeten meer van 't geen 'er in Asia of America voorvalt, dan van 't geen in Europa gebeurt. - Het zy dit voortkome uit eene zugt tot gemak of mangel aan nieuwsgierigheid, zy hebben een afkeer van reizen, zelfs in hun eigen land. Een Portugees zal eer aan 't roer van een schip gaan zitten om het na Brasil te stuuren, dan de teugel van een paard in handen neemen om te paard van Lissabon na Oporto te ryden.
Een Volk, in deezervoege verwyderd van de Nabuurvolken, is uit eigen aart afkeerig van den invloed van enkel bespiegelende Leerstellingen, die eene strekking hebben om vastgestelde begrippen om te keeren. Het sluit teffens buiten, de bronnen van hedendaagsche weelde, en thans heerschende verfyningen, zo wel als verbeteringen.
Te deezer oorzaake zyn hunne behoeften, in vergelyking gesprooken, weinig, en gereed te voldoen. Hun zugt tot gemak ontheft hun van veele driftvervoeringen, waaraan andere Volken onderhevig zyn. Groote en tergende beledigingen vallen zeldzaam onder hun voor; doch, ééns beledigd zynde, valt het bevredigen bezwaarlyk. Driften, die zelden gewekt worden, werken, ééns gaande geworden, doorgaans te heftiger. Van hier heeft men onder hun somtyds geweldige wraakneemingen gezien; doch tegenwoordig heeft de waakzaamheid der Overheden, en de aanwas van beschaafdheid, de punt van den moorddolk verstompt.
De doorgaande maatige leevenswyze des Volks, en hunne onthouding van zwaaren arbeid; de zuiverheid van de lugt; en de menigte van mineraale bronnen, - zyn omstandigheden zo gunstig voor het menschlyk gestel, dat wy natuurlyk zouden verwagten veelen onder de Portugeesen te zullen aantreffen die eenen zeer hoogen ouderdom bereikten; deezen zyn egter zeldzaam; maar minder worden 'er door natuurlyke oorzaaken afgesneeden vóór een
| |
| |
tachtigjaarigen ouderdom, dan onder een gelyk aantal Persoonen, misschien in eenig ander gedeelte van Europa. Zeldzaam ontmoet men een Portugees, hoe hoogbejaard ook, kreupel door de jicht, of gekromd door zwakheid.
De schoonste en welgemaaktste Persoonen van beiderlei Sexe treft men aan in het Landschap Extremadura. Die bedervende geessel der schoonheid, de Kinderziekte, heerscht hier niet met hetzelfde vernielende geweld als in koudere gewesten. - De Inwoonders verzuimen eene zaak, welke, in een Land als Portugal, aan het menschlyk gestel alle volkomenheid zou byzetten; ik meen het Baaden: ook maaken zy geen Lichaamsbeweeging genoeg ter bewaaringe van de gezondheid.
De laagere rangen van lieden bezitten veele uitsteekende hoedanigheden; zy zyn Godsdienstig, eerlyk, maatig, ouderlievend, en onderdaanig aan hunne Overheden. - Wy moeten, nogthans, niet verwagten deeze hoedanigheden by de Portugeesen te zullen aantreffen die omstreeks de Zee-havensteden woonen; de zeden zyn daar verbasterd en bedorven, door de verkeering met het uitschot van verschillende Volken. Vreemdelingen worden niet zelden misleid, als zy het Character eens Volks opmaaken; 't zelve door eene zo verkeerde middenstoffe beschouwende. Het is op het Land alleen, waar men de Portugeesen kan aantreffen in hunnen natuurlyken staat, niet bedorven door eenen vreemden invloed; en dan vindt men hun eerlyk, verpligtend, gespraakzaam, en beleefd.
Een Portugeesche Boer zal met zynen meerderen, of hooger bejaarden, niet wandelen, zonder hem, uit eerbied, de hooger of rechte hand te geeven. Hy gaat geen mensch voorby, of hy neemt den hoed af, en wenscht hem een lang leeven groetende toe. Van een afweezig Vriend spreekende, is hunne gewoone uitdrukking: ‘Ik sterf van ongeduld om hem te zien!’ Wanneer hy 's morgens zyne medearbeiders in het veld ontmoet, groet hy hun beleefd, en vraagt na den welstand van hun en van het huisgezin.
Zyn dagelyksche arbeid vangt met het opgaan der Zonne aan, en eindigt met den ondergang; hy heeft een half uur om te ontbyten, en twee uuren tot het middagmaal, ten einde hy zich op het heetst van den dag, door een middagslaapje, verkwikke. Werkt hy in den Wyngaard, dan geniet hy een voeglyk aandeel wyns.
| |
| |
Den dag volarbeid hebbende, zingt hy den Vesper. Op Zondag snaart hy zyn Luit, of springt mede in den Fandango dans. Zyne Jongens worden in de school van een nabuurig Klooster onderweezen; in dit gesticht vindt hy ook onderhoud voor zich zelven en zyn Gezin, als hy zich verlegen of tot werken buiten staat bevindt.
De Portugeesche Landlieden zien hun Land voor het gezegendst Paradys aan, en houden Lissabon voor de grootste Stad in de geheele Wereld. Zy hebben voor een spreekwoord: Wie Lissabon niet gezien heeft, heeft niets gezien! In de daad, zy hebben voor alles schier spreekwoorden, die, gegrond op eene veeljaarige ondervinding, over 't algemeen waarheid behelzen, schoon het even aangehaalde een doorslaand bewys van het tegendeel oplevert.
Van de Landen, die, gelyk het hunne, geen Koorn, Wyn en Olie voortbrengen, vormen zy een zeer laag denkbeeld. Zy schilderen by zichzelven af de elenden der Inwoonderen van Landen onder de Noordlyke Lugtstreeken, die te midden van ys en sneeuw steeds huiverend wegkrimpen; terwyl zy zich bakeren in hunne groene velden by het schynzel der alles verleevendigende Zonne.
Deeze omstandigheden, en de sterke geneigdheid welke zy hunnen Koning toedraagen, maaken hun Geboorteland hun dierbaar. Zy doen een groot gedeelte huns geluks bestaan in de milde Lugtsgesteltenisse, waar mede de natuur hun begunstigd heeft, en den overvloed van smaaklyke vrugten, welke de grond voor weinig arbeids oplevert. - Te midden van allen onheil, houden zy zich verzekerd troost in den Godsdienst te zullen vinden; het troostmiddel, 't welk zy daar benevens meest bezigen, is de Muzyk; deeze verdryft de kommer der armen, en verheft de genietingen der vermogenden; en het leeven glydt gemaklyk heen over zo aangenaame tooneelen. - Het zou vergeefsche arbeid weezen, een Portugees te willen overtuigen, dat hy een geluk, het zyne evenaarende, in een ander gedeelte der wereld zou kunnen genieten; hy is opgevoed in dit denkbeeld. En indien toeval of ongeluk hem dwingt zich in een ander Land te onthouden, kwynt hy als iemand die gevangen opgeslooten zit.
(Het Vervolg en Slot hier naa.)
|
|
Auteursrechtvrij