Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1798

Natuurlyke historie der pinguins en manchots, of de vogelen zonder vleugelen.

(Volgens de buffon.)

(Vervolg en Slot van bl. 106.)

Schoon de Manchots niet meer dan twee of ten hoogsten drie eijeren leggen, of zelfs maar één^(*), laat egter dit Vogelsoort niet na, zeer talryk te weezen; dewyl zy nooit gestoord worden in de onbewoonde oorden, die zy ter verblyfplaats kiezen, en waar van zy de eenigste ongestoorde Bezitters zyn. ‘Wy traden,’ vermeldt narborough, ‘op een Eiland^(†), waar wy driehonderd Pinguins (Manchots) vingen in den tyd van een vierendeel uurs; wy zouden 'er even gemaklyk drieduizend hebben kunnen bekomen, indien de Sloep dezelve hadt kunnen bergen: wy dreeven

(*) Forster Observations, p. 182.

(†) In 't gezigt van Port Desiré, op de Patagonische Kust.

[p. 137]

ze by troepen voor ons heenen, en een slag op den kop was genoeg om ze te dooden^(*).’

‘Deeze Pinguins (Manchots), schryft wood, die men verkeerdlyk onder de Vogelen rangschikte, dewyl zy noch vederen noch vleugels hebben, broeden, zo als men my verzekerd heeft, op het einde van September en in 't begin van October; als dan zou men ze in zo groot eene menigte kunnen vangen, dat men genoeg hadt tot het spyzigen van een Vloot. By ons wederkeeren te Port Desiré verzamelden wy omtrent honderd duizend van deeze Eijeren, van welke 'er eenige vier maanden lang bewaard werden, zonder te bederven^(†).’

Een Schip kwam op den 15 van January op het Groot Eiland der Pinguinen, om daar die Vogels te vangen, en men vondt ze in zo grooten overvloed, dat men 'er meer dan vyf en twintig schepen mede zou hebben kunnen spyzigen; men vong 'er, in den tyd van twee uuren, negen honderd^(‡).

Geen Zeereiziger verzuimt de gelegenheid om van de Eijeren deezer Vogelen een voorraad mede te neemen: men wil dat ze zeer goed zyn^(§). Ook het vleesch der Manchots, 't welk niet zeer uitsteekend is, wordt gebruikt^(**); het is een verfrissing, op plaatzen, waar men

(*) Relation de Narborough, Hist. Gen. des Voyages, Tom. XI. p. 30.

(†) Voyage du Capitaine wood, a la Suite des ceux de dampier.

(‡) Voyage de cinq Vaisseaux au detroit de Magellan, dans l'Histoire des Navigations aux terres australes. Tom. I. p. 272.

(§) 'Er zyn op dit Eiland (Lobos del Mar) zeer veele Pinguins (Manchots), van welke ik eene verbaazende menigte gezien heb door de geheele Zuidzee op de nieuwlings ontdekte kusten, en van de Kaap de Goede Hoop. Het vleesch is een zeer middelmaatig voedzel; maar de Eijeren zyn voortreflyk. Dampier Voyage autour de Monde, Tom. I. p. 126.

(**) Wy wierpen het anker in de tweede inham van de Straat van Magellan tegen over het Eiland der Pinguins, waar de Sloepen welhaast vervuld waren met deeze Vogelen, die veel grooter zyn dan Eendvogelen. Adams, dans l' Hist. Gen. des Voyages, Tom. II. p. 215. - Wy keerden in 't midden van September weder na Port Desiré, om 'er nieuwen voorraad op te doen van Zeekalveren, Pinguins en van de Eijeren deezer Vogelen. Tom, XI. p. 38. Voyage de narborough. - Een klein Eiland, in de Saldanhabaai, heeft zo veel Zeekalveren en Pinguins, dat men 'er eene zeer talryke Vloot mede zou kunnen ververschen. Hist. Gen. des Voyages, Tom. I. p. 384. - De Pinguin is beter dan de Duikervogel van de Sorlings Eilanden; deeze heeft een vischsmaak. Om den Pinguin gereed te maaken, moet men hem villen, hy is al te vet; over 't geheel is het een middelmaatig voedzel, gekookt, gebraaden of anders gereed gemaakt; braaden is best. Wy zoutten twaalf of zestien tonnen in, om ons in stede van gezouten vleesch te strekken. Deeze Vogeljagt gaf ons veel vermaaks, zo in het vervolgen, als in hun den weg af te snyden, wanneer zy in hunne schuilhoeken wilden vlugten of na zee ontkomen, 't geen zy niet deeden zonder menigmaal in hunne gaten te vallen. Zoms slooten wy ze in een kring. Men maakt ze af met een slag op den kop; want slagen op 't lyf betekenen niet, en dit was ook niet goed voor het vleesch dat wy dagten in te zouten. - Deeze ongelukkige Pinguins, van alle kanten vervolgd, waar van wy 'er veele schooten, vielen over elkander heenen; anderen tuimelden van de rotzen, en vonden een gewissen dood; de gelukkigsten ontkwamen het in zee, en vonden zich voor vervolging bevryd. Hist. des Navigations aux terres australes, Tom. I. p. 240.

[p. 138]

des anders volslagen gebrek heeft^(*). Het vleesch deezer Vogelen wil men dat geen vischsmaak heeft, schoon zy, naar allen schyn, alleen van visch leeven^(†); indien men ze in de groente ziet, het éénig en laatste overblyfzel van het groeiend ryk, 't welk in de Ysgewesten bestaat, is zulks min, gelyk men denkt, om 'er voedzel te zoeken, dan om 'er eene schuilplaats te vinden^(‡).

(*) Verbaazend groot is het getal deezer Vogelen (op eenige Eilanden naby het Staaten Land), zo dat wy 'er zo veelen, als 't ons behaagde, met stokken dood sloegen; ik kan niet zeggen, dat ze een lekker voedzel opleveren: by mangel van ander versch vleesch, vonden wy ze uitmuntend. Zy broeden hier niet; of wy bevonden 'er ons niet op den broedtyd (in January) want wy troffen geen Eijeren of Jongen aan. Cook, som. IV. p. 72. - Spilberg en wood vonden het vleesch van de Manchot zeer goed van smaak; dan dit hangt zeer veel van den honger af, en het gebrek aan betere spyze.

(†) Piscibus duntaxat vesci; non ideo tamen ingrati suporis nec piscium saporem referebant. Clusius Exotic. p. 101.

(‡) De Pinguin- Eilanden (in de Straat van Magellan) zyn drie in getal. Men ziet op deeze Eilanden weinig kruids, 't welk den Pinguinen tot voedzel strekt. Relation de spilberg, dans l'Histoire Gen. des Voyages, Tom. XI. p. 18.

[p. 139]

De Heer forster beschryft ons hun verblyf in die soort van schuilplaats. Zy graaven kuilen, en kiezen ten dien einde duin of eene zandige plaats^(*); de grond is daar zo los, dat men, wandelende, 'er zomtyds tot de knie toe inzakt, en indien de Manchot zich in zyn hol bevindt, wreekt hy zich op den voorbyganger met hem in de beenen te byten, die hy wel degelyk beet neemt^(†).

(*) ‘Op het Nieuwjaars Eiland, digt by Staaten Land, groeit eene Grasplant van de soort Dactylis glomerata geheeten, op eene zonderlinge wyze: het is een overblyvende plant, die de grootste koude doorstaat; zy komt altoos by bosschen te voorschyn, op eenigen afstand van elkander: elk jaar krygen deeze planten een nieuwen kruin, en breiden dien uit tot dat ze vier of vyf voeten hoogte hebben; en aan den top twee of drie maalen breeder dan aan den voet: de bladen en spieren van dit gras zyn sterk, en dikwyls drie of vier voeten lang. De Zeekalveren en de Manchots neemen hun wyk onder deeze grasbosschen, en daar zy geheel nat uit Zee komen, maaken zy de voetpaden, tusschen die grasbosschen, zo zout en slykerig, dat niemand 'er kan gaan zonder van de eene plant op de andere te stappen.’ Forster Observ. p. 34. - Het voorste en grootste van die Eilanden (ten Noordoosten van Baai Spiring, in 't gezigt van Port Desiré, in de Straat van Magellan) is het geen den naam draagt van het Pinguinen-Eiland, omtrent drie vierde myl lang. Dit Eiland bestaat geheel uit scherpe rotzen, uitgenomen op het midden, waar het zandig is, en een weinig groen kruid oplevert; dit is de wykplaats van een verbaazend aantal Pinguinen en Zeekalveren. Relation de narborough, dans l'Hist. Gen. des Voyages, Tom. X. p. 30.

(†) Voyage de cinq Vaisseaux au detroit de Magellan, Tom. I. p. 681. & Tom. I. p. 287. de l'Histoire des Navigations aux Terres australes. - Zy maaken gaten in den grond, onthouden zich aldaar gelyk onze Konynen, leggen 'er eijeren: zy leeven van visch, en kunnen niet vliegen, geen pennen aan de vleugels hebbende, die aan de zyden als lappen leder neerhangen. Voyage d'olivier noort autour de Monde; dans le Recueil des Voyages, qui ont servi a l'etablissement de la Compagnie des Indes Orientales. Tom. II. p. 15. - Geheel de oever, digt by Zee, is vol gaten, waar deeze Vogelen de Eijeren uitbroeden: het Eiland van de Straat is vol van deeze gaten, uitgenomen eene schoone valei, waar een fyn groen kruid groeit, 't geen wy ons verbeeldden, dat deeze Dieren ter weide dient. Hist. des Navigations, Tom. I. p. 240. - In eene Baai aan de Brasilsche kust vindt men eene verbaazende menigte van die Vogelen, welke de Engelschen Pinguins noemen: deeze Vogels hebben geen wieken, zyn veel grooter dan Ganzen; zy maaken gaten of holen in den grond, in welke zy zich verbergen; dit is oorzaak dat eenige Franschen 'er den naam van Crapauds (Padden) aan geeven. Voyage autour de Monde, par drack. Paris 1641, p. 17.

[p. 140]

De Manchots ontmoet men niet alleen in alle de Zuidlyke oorden van de groote Stille Zee en op alle Eilanden daar in verspreid^(*), zy worden ook aangetroffen in den Atlantischen Oceaan. Zy komen voor in grooten getale omstreeks de Kaap de Goede Hoop, en zelfs Noordlyker^(†). Het schynt ons toe, dat de Duikervogelen, ontmoet door de Schepen l'Aigle en la Marie, met het eerste dryvende Ys, Manchots waren^(‡); en moeten zy ook in de Indische Zeeën voorkomen, indien pyrard naauwkeurig is met ze op de Atollons in de Maldives te brengen^(§), en indien de Heer sonnerat ze op Nieuw

(*) Over 't algemeen vindt men op geen gedeelte van Nieuw Zeeland zo veel Vogels als in Duski-Baai. Wy zagen 'er ook Pinguins. Forster Observations, p. 181.

(†) Twintig mylen ten Noorden van de Kaap de Goede Hoop, is een groote menigte van Vogelen, en, onder andere, eene ongelooflyke hoeveelheid van die men Pinguins noemt, zodanig dat wy ons naauwlyks in deeze vogelmenigte konden wenden of keeren. Zy zyn niet gewoon menschen te zien; dewyl 'er bykans nooit schepen aan dit Eiland komen, of het moet by toeval zyn, gelyk wy 'er kwamen. Premier Voyage de g. spilberg aux Indes Orientales, dans le Recueil des Voyages qui ont servi a l'etablissement de la Compagnie des Indes Orientales, Tom. II. p. 420.

(‡) Op 48^o 50^l Zuider Breedte en 7^o Lengte. Expedition des Vaisseaux l'Aigle & la Marie; dans l'Hist. Gen. des Voyages, Tom. XI. p. 258.

(§) Veele van de kleine Eilanden der Atollons, onder de Maldivische Eilanden, hebben geen groen kruid altoos, en bestaan geheel en al uit los zand, waar van een gedeelte by hooge vloeden onder water ligt: men vindt daar altoos een grooten voorraad van Kreeften en Krabben; met eene zo verbaazende menigte van Pinguins, dat men de voeten niet kan nederzetten, zonder op eijeren of jongen te trappen. Voyage de françois pyrard, p. 73.

[p. 141]

Guinea gevonden heeft^(*). - Maar, uitgenomen deeze verder strekkende oorden, mag men met den Heer forster zeggen, dat de Keerkring over 't algemeen de grensscheiding is, welke de Manchots niet overschreeden, en dat die Vogelsoort de hoogste en koudste Breedten in het Zuider halfrond zoekt.

Desgelyks schynen de waare Pinguins, onze Pinguins van 't Noorden, by voorkeuze in de Tszee te woonen: schoon zy om te broeden tot op het Eiland Wight komen, niet te min schynen de Eilanden Feroë en de kusten van Noorwegen hun geboortegrond, en op het oude vaste land: als mede Groenland, Labrador en Terre Neuve, in de Nieuwe Wereld. - Zy zyn, even als de Manchots, geheel onbekwaam om te vliegen; zy hebben slegts de beginzels van vleugels, 't is waar met pennen voorzien, doch zo kort dat ze 'er alleen mede kunnen klapwieken.

De Pinguins onthouden zich, even als de Manchots, bykans altoos in Zee, en komen niet op 't land, dan om nesten te maaken, en uit te rusten, met zich plat neder te leggen: het loopen, zelfs het overeinde staan, valt hun even moeilyk, schoon hunne pooten een weinig langer en iets meer voorwaards geplaatst zyn dan by de Manchots.

(*) Deeze Reiziger schryft als een verlicht Natuurkenner. ‘Alle soorten van Manchots zyn verstooken van het vermogen om te kunnen vliegen; zy loopen slegt, en houden, loopende, het lyf recht overeinde; hunne pooten staan geheel agter aan het lyf, en zyn zo kort dat de Vogel geene dan kleine stappen kan doen; de vleugels zyn niet anders dan byhangzels ter plaatze waar de vleugels moesten staan; zy hebben 'er geen dienst van, dan om den Vogel in den waggelenden gang te onderstutten. Zy gaan aan land om 's nagts uit te rusten en te broeden. De onmogelykheid, waar in zy zyn, om te kunnen vliegen, stelt hun geheel ten doele aan de zodanigen, die aan wal komen, en men vangt ze loopende. Het gebrek in hun maakzel, 't geen hun buiten staat stelt om hunne vyanden te ontvlugten, doet ze aanzien voor ten uitersten domme schepzels, die zelfs geen zorg ter zelfbescherming draagen. Men vindt ze nooit op bewoonde plaatzen, en zy kunnen 'er niet verblyven; het is een Geslacht, 't welk, buiten staat om zich te verdedigen en te vlugten, moet verdwynen waar zich de verdelgende mensch nederzet, die niets laat bestaan 't geen hy kan uitrooijen.’ Voyage a la nouvelle Guinee, p. 178, enz.

[p. 142]

Eindelyk, de overeenkomsten in geaartheid, in leevenswyze, in gestalte, zyn tusschen deeze twee Vogelsoorten, hoe zeer anders in weezenlyke kenmerken onderscheiden, zo groot, dat de Natuur, deeze schepzels voortbrengende, aan de beide uitersten des Aardkloots de uiterste vormen van het gevleugelde geslacht geplaatst heeft.