Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1798

[p. 99]

Natuurlyke historie der pinguins en manchots, of de vogelen zonder vleugelen.

(Volgens de buffon.)

Een Vogel zonder Vleugelen is buiten twyfel de geringste Vogel, in de Natuur mogelyk; de verbeelding scheidt niet gaarne het denkbeeld van vliegen en den naam van Vogel van elkanderen: niettemin is het vliegen slegts eene hoedanigheid, en geene weezenlyke eigenschap, dewyl 'er Viervoetige Dieren met Vleugelen bestaan, en Vogelen die ze derven: het schynt overzulks, dat men, den Vogelen de Vleugels ontzeggende, spreekt van een Monster, voortgebragt door eene dwaaling of een verzuim der Natuure; maar 't geen ons toeschynt eene verwarring in haare plans, of eene opschorting in haaren loop, te weezen, is, voor haar, orde en voortzetting, en dient om haare oogmerken in al derzelver uitgestrektheid te volvoeren. Gelyk zy het Viervoetig Dier van Pooten berooft, ontzegt zy den Vogel de Vleugels; en, 't geen ten deezen opzigte zeer opmerkenswaardig is, zy schynt eenen aanvang gemaakt te hebben in de Land- en een einde in de Watervogelen, met deeze zelfde gebreklykheid of ontbeering. De Struisvogel is, als 't ware, zonder Vleugels; de Kasuaris des geheel verstooken en veeleer met hair dan met vederen gedekt; en schynen deeze twee groote Vogels, in veele opzigten, aan de Landdieren te naderen; terwyl de Pinguins en Manchots geschikt schynen om den overgang op te leveren tusschen de Vogelen en de Visschen; in de daad, zy hebben, in plaats van Vleugelen, kleine Wiekjes, die men eer zou zeggen met schubben dan met vederen bedekt te zyn, en hun tot zwemmen dienen^(*), met een groot, effen en cylindervor-

(*) Zy schynen een middelslag van weezens te vormen tusschen den Vogel en den Visch; want de Vederen, bovenal die der Vleugelen, verschillen weinig van Schubben, en die Vleugels, of liever die Wiekjes, moeten aangemerkt worden als zwemvinnen. Premier Voyage de cook, Tom. III. p. 263. - De Vleugels deezer Dieren zyn zonder Pluimen, en dienen aan dezelve alleen tot vinnen; meest altoos leeven zy in 't water. De gennes, Voyage au detroit de Magellan, Paris 1693, p. 94. Deeze stompjes dienen hun tot vinnen, als zy zich in 't water bevinden. Dampier.

[p. 100]

mig, lichaam, aan welks agterste veeleer twee lange riemen dan pooten zyn: de onmogelykheid om op den grond verre voort te komen; de moeilykheid zelve om 'er zich anders dan liggende te onthouden^(*); de behoefte, de hebbelykheid, van bykans altoos in Zee te weezen, dit alles schynt tot de leevenswyze der Zeedieren te brengen deeze Vogels van een zo zonderling maakzel, vreemd in het lugtgewest, waar toe zy zich niet kunnen opheffen, en bykans even zeer van de aarde verbannen, en eeniglyk tot het bewoonen der Zee verweezen.

In deezer voege heeft de Natuur, tusschen elk van haare groote Gezinnen, tusschen de Viervoetige Dieren, de Vogelen en Visschen, punten van vereeniging vastgesteld, lynen van verlenging getrokken, door welke alles nadert, alles zich verbindt, en alles zich vasthoudt. De Natuur laat de Vledermuis onder de Vogelen vliegen, terwyl zy den Armadil onder een Schild verbergt. Walvischaartige Dieren werpen zich van den grond, op welken zy gebooren worden, in Zee, om zich te vervoegen by hunne soortgenooten; eindelyk heeft zy Vogels voortgebragt, die in de vlugt veel minder zyn dan de Vliegende Visschen, ook als Visschen leeven. Van deezen aart zyn de twee Geslachten, de Pinguins en de Manchots, die men egter van elkander te onderscheiden hebbe; gelyk zy in de daad door de Natuur van elkander onderscheiden zyn; niet alleen in maakzel; maar ook door de verschillende lugtstreeken, onder welke men dezelve aantreft.

Men heeft den naam van Pingouin, of Pinguin, aan alle soorten van deeze beide Gezinnen gegeeven. Men kan by ray zien^(†), hoe groot de verlegenheid was der Vogelbeschryveren, om de eigenschappen, door clusius gegeeven aan zyn Pinguin van Magellan, te vereenigen met de characters, die zich opdeeden in de Pinguins van 't Noorden. Edwards heeft eerst getragt deeze strydigheden overeen te brengen; hy zegt, met reden, dat, wel verre van met willughby te gelooven, dat de Pinguin van 't Noorden dezelfde is met den Pinguin van 't Zuiden, men veel meer reden vindt om ze in twee soorten te onderschei-

(*) In de bepaalder beschryving der Manchots zullen wy dit ten vollen bevestigd zien.

(†) Ray Synopsis, p. 118, 119.

[p. 101]

den; daar de laatstgemelde vier vingeren heeft, en de eerstgenoemde zelfs geen zweemzel van een agtervinger, en de vleugels niet bedekt met het geen men vederen kan noemen; terwyl de Pinguin van 't Noorden kleine vleugels heeft, met weezenlyke pennen.

By deeze verscheidenheden voegen wy een nog veel weezenlyker, naamlyk, dat in die soort van Vogelen, in 't Noorden, de Bek plat is, aan de zyden gegroefd, en opgewipt; terwyl de Bek, by die in 't Zuiden, rond, scherp en puntig, is. Dus zyn alle Pinguins der Reizigeren na het Zuiden Manchots, daadlyk onderscheiden van de weezenlyke Pinguins in 't Noorden, zo zeer door daadelyke verschillendheden in hun maakzel, als door de onderscheide lugtstreeken, waar in zy zich onthouden.

Wy zullen dit bewyzen door de vergelyking der getuigenissen der Reisbeschryveren, en door het onderzoeken der plaatzen in welke onze Manchots onder den naam van Pinguins voorkomen. Alle Reizigers na het Zuiden, zints narborough, den Admiraal anson, den Commandeur byron, den Heer de bougainville, de Heeren cook en forster, komen overeen met deeze Manchots op dezelfde wyze te beschryven, geheel verschillende van de Pinguins in 't Noorden^(*).

(*) De zeldzaamste Vogels, welke men op de Patagonische kust aantreft, hebben, in stede van Vleugels, twee soorten van uitwassen, die hun alleen in 't zwemmen kunnen te stade komen; hun Bek is regt, gelyk die der Albatrossen (dit duidt een langwerpigen en ronden Bek aan), Voyage de l' Admiral anson. Tom. I. p. 182. - De Pinguin heeft, in stede van Vleugels, twee platte uitwassen, gelyk de zwemvinnen der Visschen, en tot Pluimadie eene soort van kort dons. - Hy heeft een dikken hals, den kop en bek als een Raave, uitgenomen dat de punt eenigzins na beneden hangt, Voyage du Capitaine narborough, dans celui de coreal. Tom. II. p. 223. - 'Er is in deeze streeken (op het Eiland de Lobos del Mar, in de Stille Zee) eene menigte van Vogelen, als de Boubies, maar bovenal de Pinguins, van welke ik eene verbaazende menigte gezien heb in alle Zeeën in 't Zuiden, op de kusten van het onlangs ontdekte land, en van de Kaap de Goede Hoop. De Pinguin is een Zeevogel, zo groot als een Eendvogel, hebbende Pooten van het zelfde maakzel, maar een gepunten Bek; zy vliegen niet; veeleer stompjes dan vleugels hebbende, enz. Dampier, Voyage autour du Monde. Tom. I. p. 126.

[p. 102]

‘Het Geslacht der Pinguins, (Manchots)’ schryft de Heer forster, ‘heeft men zeer verkeerdlyk verward met dat der Diomedes Vogelen (Albatrossen) en met de Phaëtons (Paille en Queue); schoon de dikte van den Bek verschilt, heeft dezelve het zelfde character in beide; zynde by alle (rond en gepunt), uitgenomen by eenige soorten, waar de punt van den benedensnavel geknot is^(*); de neusgaten hebben altoos spleetswyze openingen; 't welk een nieuw bewys oplevert, dat zy van de Diomedes-Vogelen verschillen^(†); alle hebben zy Pooten van dezelfde gedaante (drie vingeren van vooren, zonder eenig zweemzel van een agtervinger;) de vleugels als zwemvinnen uitgespreid door een vlies, en bedekt met Pluimen zo digt aan elkander geplaatst, dat ze schubben gelyken, en door dit merkteken, als mede door de gedaante van den Bek en der Pooten, zyn ze onderscheiden van het geslacht der Alcae (de waare Pinguins) die buiten staat zyn om te kunnen vliegen; niet dewyl zy volstrekt vederen aan de vleugels ontbreeken; maar om dat die vederen veel te kort zyn^(‡).’

Het is, derhalven, de Manchot, aan welke men in 't byzonder den naam kan geeven van Vogel zonder vederen; en, in de daad, zyne vlerkswyze byhangzels schynen niet alleen met schubben bedekt; maar geheel het lyf is bekleed met een digt dons, 't welk geheel en al het voorkomen heeft van een digtbezette geschooren huid, waar uit kleine schitterende schachtjes komen, die als 't ware een gemaliden kolder vormen, voor het water ondoordringbaar^(§).

Niet te min dezelve van naderby beschouwende, ontdekt men in deeze Pluimpjes, en zelfs in de schaalen der vlerken, het maakzel van vederen, een schacht en baar-

(*) Wy zullen, van de onderscheide soorten van Manchots vervolgens spreekende, dit nader zien.

(†) De Heer forster is hier kwistig in zyne bewyzen; men behoeft zo veel niet by te brengen, om te toonen, dat een Vogel, zo min gevleugeld, niet tot het geslacht behoore van die een zo wyduitgestrekte vlugt hebben als de Albatrossen en Keerkringvogelen.

(‡) Observations de Doct. forster, p. 186.

(§) Forster, als boven.

[p. 103]

den^(*). Weshalven feuillée reden heeft om frezier te berispen, dewyl deeze zonder eenige maatiging geschreeven hadt, dat de Manchots bedekt waren met een hair volkomen gelyk aan dat der Zeewolven^(†).

In tegendeel is het Lichaam der Pinguins van 't Noorden bekleed met weezenlyke vederen, in de daad wel kort, en bovenal zeer kort op de twee Vleugelen; doch die, zonder eenigen twyfel, vederen zyn, geen hair, geen dons, geen schubben.

Zie daar, derhalven, eene wel vastgestelde onderscheiding, en gegrond op weezenlyke onderscheidingen in het uitwendig maakzel van den Bek en der Pluimadie, tusschen de Manchots, of de vermeende Pinguins van het Zuiden, en de waare Pinguins van het Noorden; en teffens dat deeze in de Noordlykste streeken der Zeeën zich onthouden, zonder ooit of zeer zelden onder de gemaatigde Lugtstreek te komen; de Manchots vervullen de groote Zeeën in 't Zuiden, en worden gevonden op de meeste Eilanden in die onmeetlyke Zee verspreid; zy onthouden zich, als in een verste wykplaatze, omstreeks die vervaarlyke Ysklompen, die, naa het geheele gewest van de Zuidpool bezet te hebben, zich uitstrekken tot de zestigste en vyftigste graad.

‘Het Lichaam der Manchots^(‡),’ schryft de Heer forster, ‘is geheel bezet met langwerpige, digte, harde en blinkende, Pluimen ... zo digt op elkander geplaatst als de schubben der Visschen ... dit bekleed-

(*) Schoon, in den eersten opslage, de kleine Vleugels deezer Vogelen met schubben bedekt schynen, ontdekt men egter, dezelve met een vergrootglas beschouwende, dat ze bedekt zyn met weezenlyke kleine pluimpjes, in alles gelyk aan groote. Glanures d'edwards. Tom. II. Preface, p. 17.

(†) Wy kreegen, op zekeren dag, in een moeras (op Chili) gevangen een van die dieren van beiderlei leeven, die mèn Pingouins, of Pinguins, noemt, grooter dan een Lam; in stede van met vederen was dit dier met een soort van grys hair bedekt, gelyk aan dat der Zeewolven; de Vleugels hadden veel gelykheids met de Zwemvinnen deezer dieren. Veele Reisbeschryvingen maaken 'er gewag van: want zy zyn zeer veelvuldig in de Straat van Magellan. Voyage a la Mer du Sud, &c. par frezier. Paris 1732. p. 74.

(‡) In 't Engelsch leezen wy altoos Pinguin, maar het moet altoos door Manchot vertaald worden, gelyk het hier boven bygebragte uitwyst.

[p. 104]

zel is deezen Vogelen noodig, als mede het dikke vet, waar mede zy als overstreeken zyn, om hun in staat te stellen tot het wederstaan der koude; want zy onthouden zich steeds in Zee, en zyn als 't ware bepaald tot de koude ongemaatigde hemelstreeken; althans ik heb ze onder de gemaatigde niet aangetroffen^(*).’

Volgens deezen Waarneemer en den beroemden cook, te midden van het Zuid-ys, waar in zy zyn doorgedrongen, veel verder en met meer stoutmoedigheids dan eenig Reiziger vóór hun, vonden zy overal Manchots, en wel in zo veel grooter aantal, als de Breedte hooger en de Lugtstreek yskouder werd^(†); tot aan den Zuidpoolkring, op de randen van het vaste Ys^(‡), te midden van de dryvende Ysschotzen^(§), op het Staaten Ei-

(*) Forster Observations, p. 181 en 186.

(†) Wy zagen Pinguins op 51^o 62″ Zuider Breedte. Cook Second Voyage. Tom. I. p. 96. - Op 55^o 6″ Z.B. ontdekten wy veele Walvisschen, Pinguins en eenige witte Vogels. Idem, p. 99. - Op 55^o 31″ Z.B. ontdekten wy eenige Pinguins. Idem, Tom. IV. p. 5. - Op 63^o 25″ ontmoetten wy één Pinguin. Idem ibid. Tom. I. p. 108.

(‡) De Ysbergen onder den Zuidpoolkring naderende, vernamen wy Pinguins. Cook Second Voyage, Tom. II. p. 168. Ons bevindende op 55^o 51″ zagen wy meer Pinguins en een Sneeuwvogel, die wy aanmerkten als voorloopers van het Ys. Idem, p. 79. Op den 24 Jan. ons bevindende op de Breedte van 53^o en 56″, en toen wy de Lengte hadden van 39^o en 24″ zagen wy rondsom ons een groot aantal Blaauwe Petrellen en Pinguins. Idem.

(§) De Albatrossen verlieten ons, geduurende onze overvaard te midden van Ys-eilanden, en wy zagen 'er slegts één; de Pintades, de kleine graauwe Vogels, de Zwaluwen, waren niet meer in zo grooten getale; in tegendeel begonnen de Pinguins zich te vertoonen; want op dien dag zagen wy 'er twee ... veele Walvisschen vertoonden zich tusschen de Ysschotzen, en verlevendigden eenigzins deeze droeve oorden; wy voeren niet minder dan achttien Ys-eilanden voorby, en zagen op nieuw Pinguins. Cook Second Voyage, p. 94. - Op den 28 Jan. 1775 was de Zee bezet met groote en kleine Ysschotzen; verscheide Pinguins, Sneeuwvogelen en eenige Walvisschen, deeden zich op Idem, Tom. IV. p. 100. De waargenomene Breedte was ^o 4″, en de Lengte 29^o 23″. - Op 66^o zagen wy veele Pinguins op de Ys-eilanden. Idem ibid. p. 145. Eene groote menigte Pinguins, gezeten op Ysschotzen, dreeven ons voorby op 61^o Z.B. en 31^o Lengte. Cook idem, Tom. I. p. 114.

[p. 105]

land^(*), op Sandwich Eiland, woeste oorden, zonder groente, begraaven onder eeuwigduurende Sneeuw, zagen zy Pinguins, met eenige Petrellen, deeze oorden bewoonen, ontoeganglyk geworden voor alle andere soorten van Dieren, en waar deeze Vogels alleen schynen overgebleeven, terwyl de leevende Natuur voorts haar graf vindt in oorden van welke men met plinius mag zeggen: Pars mundi damnata a rerum natura, aetérna mersa calligine.

Wanneer de Ysschotzen, op welken de Manchots gezeten zyn, beginnen te dryven, reizen zy met dezelve voort, en worden op onmeetelyke afstanden van alle landen weggevoerd^(†). ‘Wy zagen,’ schryft cook, ‘op den top van een Ys-eiland, 't welk ons voorby dreef, zes en tachtig Pinguins (Manchots); dit Ys-eiland hadt omtrent een halve myl in den omtrek, was honderd voeten en meer hoog; want het ontnam ons den wind voor eenige minuuten, zo dat de Zeilen vlak vielen. De kant, waar op die Vogelen zaten, verhief zich hangende over de Zee^(‡).’ Waar uit die groote Zeereiziger besluit, en met rede, dat het ontmoeten van Manchots op Zee geen vast teken is, gelyk men wel gedagt heeft, van nabyheid des lands, als het niet is in streeken waar men geen dryvend Ys vindt.

Ook blykt het, dat deeze Vogels zwemmende zeer verre kunnen komen, en de nagten zo wel als de dagen op Zee doorbrengen^(§). Het water voegt meer dan het

(*) Cook Second Voyage, Tom. IV. p. 58. Forster. Ibid. p. 57. De Koude was zeer nypende, en de beide Eilanden waren met Sneeuw en Ys bedekt; men zag 'er boom noch struik; wy vernamen 'er geen leevend weezen, behalven de Nigauds en Pinguins; laatstgemelde Vogels waren 'er in zo grooten getale, dat zy een korst op de rots scheenen te maaken. Troisieme Voyage de cook, p. 82.

(†) Men vindt Pinguins, Petrellen en Albatrossen, op den afstand van zes of zeven mylen te midden van de Zuidzee. Forster Observations, p. 192.

(‡) Second Voyage, p. 110.

(§) Wy zagen drie Eenden van Port-Egmond, 's avonds, en herhaalde keeren des nagts, hoorden wy Pinguins; wy bevonden ons toen op 49^o 53″ Zuider Breedte, en 63^o 39″ Lengte. Idem ibid. p. 134. - Een Pinguin, die van dezelfde soort scheen met die wy reeds digt by het Ys gevonden hadden, plaatste zich 's morgens in het scheepswant; maar die Vogels hadden ons reeds zo menigmaal bedroogen, dat wy ze niet meer dan eenige andere, op deeze Breedten, konden aanzien voor zekere tekens van nabyheid aan Land. Cook Second Voyage, Tom. I. p. 137.

[p. 106]

land aan hunne natuur en hun maakzel; aan land is hun tred log en langzaam; om voort te komen en zich overeinde te houden, op hunne korte pooten, geheel achter aan het lyf geplaatst, moeten zy het zwaare lyf met hals en kop in een rechtstandigen stand brengen; in die houding, gelyk narborough het niet onaartig uitdrukt, zou men ze van verre voor kleine kinderen met witte voorschootjes aanzien^(*).

Maar zo log en onbekwaam deeze Vogels op 't land zyn, zo leevendig en vaardig betoonen zy zich in 't water. ‘Zy duiken,’ schryft forster, ‘en blyven langen tyd onder 't water, en, wanneer zy boven komen, verheffen zy zich in een rechte lyn boven de oppervlakte des waters, met eene zo verbaazende snelheid, dat het moeilyk valt ze te schieten.’ Behalven dit is het soort van schild, de schitterende en als geschalide huid, waar mede zy bekleed zyn, niet zelden bestand tegen een schot^(†).

(Het Vervolg en Slot hier na.)

(*) Relation du Voyage du Capitaine narborough, dans celui de coreal. Zy gaan recht overeinde, laaten hunne kleine zwemwieken hangen, even of het armen waren, derwyze, dat men ze van verre voor Pygmeen zou neemen. Dampier.

(†) Wy wondden 'er één, en deezen Vogel van naderby vervolgende, schooten wy 'er meer dan tien maalen op met hagel, en, schoon binnen schot, moesten wy 'er een kogel op zetten. Forster. Cook's Second Voyage, Tom. I. p. 106.