Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1798

Het oorlog.

(Fragment.)

- - Oorlog! - vreeslyk woord! Rampzalige Oorlog, die de waereld tot eene akelige wildernis vormt, even of haare verwisselende tooneelen geene rampen genoeg met zich omdroegen; even of geene droevige traanen de treden des heils en der voorspoed genoeg uitwischten, en of onspoed en verdriet niet reeds genoeg hun verblyf op dit ondermaansche vonden. Moeten schepselen, hier geplaatst tot elkanders onderling geluk, dat aangenaame van hun bestaan zoo jammerlyk omverwerpen, ja elkanders leven verslinden? Nog eens: rampzalige Oorlog, oorzaak van duizenden rampen, hoe veele zyn de traanen van zugtende weduwen, van ouderlooze weezen, gestort om het vermoorden der onschuldige slagtoffers! Welk eene menigte bloedige voetstappen hebt gy, in de reeds weggerolde Eeuwen, in de schoonste landsdouwen en aangenaamste oorden der waereld, gedrukt; en, op de goudgeele velden, waar het heerlyke der Schepping prykte, de akeligste verwoesting agtergelaaten. - Gy hebt bronnen van geluk voor veele Natien en Volken gestopt - millioenen van menschen weggevaagd; en werken van kunst en vernuft, heerlyke gedenkstukken, aan welker zamenstelling jaaren lang gearbeid was, als in één oogenblik des tyds vernield. - Rampzalige Soudeniers, die voor een gering loon gebruikt wordt, om, zonder eenigen natuurlyken haat tegen elkanderen, uwen roem en glorie te zoeken in elkanders dood! En uit welk eene nietsbeduidende oorzaak, of gering verschil, ziet men soms eenen Oorlog geboren worden, die duizenden het leven kost - vrugtbaare velden vertrapt, en vreedzaame hutten verbrandt!

Dan, - ook de Oceaan is even min bevryd van deeze rampen. Dat wyde onoverzienbaare pekelveld draagt ook, helaas! de bewyzen hier van; die plaats, waar de kans van

[p. 35]

den Oorlog, menigmaalen, van een wind, nevel, of eenige andere byzonderheid, afhangt. De grond, waar op men strydt, is een spel der golven, en zinkt menigmaalen onder de voeten weg. Men strydt met woede; blixem en donder hoort men, rondom zich, uit de bulderende holen brullen; men hoort de alles verwoestende klooten ylen uit het wederzyds geschut; snel voortschietende vuurstroomen rigten de grootste verwoestingen aan, terwyl de dikke opgaande rook geduurig als door blixemstraalen schynt verlicht te worden! En wat is het einde hier van? niet dan elenden. Hier liggen 'er verminkt; daar sterven 'er in het midden hunner woede! Dan, genoeg hier van; dat het gordyn valle voor dit bloedig tooneel! Doch moeten alle deeze rampen des Oorlogs geschieden uit trotschheid, door Vorsten die enkel door bloed en weeklagten zichzelven den weg ten zetel willen baanen? Ongelukkige stervelingen, die hier toe ten speelbal verstrekken! Neen - strydt ten Oorloge; maar laat uw doel geen ander zyn, dan het heil des Volks; staat, als rotzen, voor uwe Rechten: zoo behoort gy tot het getal dier fiere stervelingen, die den verdrukten bystand bieden. Leert dan uwe Rechten kennen; handhaaft dezelve, waar het noodig zy, met beleid en moed. Schuwt alle list en dwinglandy, en zyt trotsch op dat recht, 't welk God u gaf. Zoo ziet gy eerlang een einde aan het woeden der vyanden; de Vrede hersteld, en de vlugge kiel snelt vry door de klotzende baaren!

Brielle,

1797.

V ..