Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1798

[p. 656]

De Beschuldiging van den Pastoor P. Schouten, dat veele andersins geleerde Mannen onder de Gereformeerden de Roomsch Katolyke Kerk de lompste en onbeschaamdste lasteringen op den stoutsten toon aantygen, wederlegd, door afgodische daadzaaken welke nog heden ten dage in de Roomsche Kerk geöeffend worden. Opgedraagen aan myne Protestantsche, als ook aan myne verstandige en waarheidminnende Roomsche Medechristenen. Door een Verëerer van zuiveren Christelyken Godsdienst. Te bekomen, te Amsterdam, by H. van Kesteren, enz. In gr. 8vo. 90 bl.

Wederom iets, dat betrekking heeft op den Overgang van f. voorhout, voornaamelyk ingericht tegen den Pastoor schouten. Deze had, by de eerste gemeenmaaking van deze gebeurtenis, veele andersins geleerde Mannen onder de Gereformeerden beschuldigd, dat zy de Roomsche Katholieke Kerk de lompste en onbeschaamdste lasteringen, op den stoutsten toon, aantygen. Dit heeft den ongenoemden Schryver van dit Stukjen, die zich een Verëerer noemt, en metterdaad betoont, van zuiveren Christelyken Godsdienst, de pen doen opvatten, niet zoo zeer uit onverdraagzaame en bittere vooringenomenheid tegen hun, die tot de gemeenschap der Roomsche Kerk behooren, waaronder hy integendeel verklaart eenigen hoog te achten, en zelfs onder zyne oprechte vrienden te tellen; maar uit een warme yverzucht tegen de afgodische plechtigheden, bygeloovigheden en misbruiken der Roomsche Kerk zelve; tegen de zoodanigen, die dezelve invoeren, voortplanten, en verdedigen; tegen hun, die, hoe zeer zy overtuigd zyn, dat zy in hunne Kerk plaats hebben, dezelve op alle moogelyke wyzen bemantelen en verschoonen, en dus de waarheid in ongerechtigheid te onderhouden. Vooraf zegt de Schryver zyne gedachten over de wyze, op welke de Burger voorhout zyn onderzoek naar de waarheid van het leerstelsel der Roomsche Kerk heeft begonnen. ‘Wat zou men,’ vraagt hy, ‘van iemand zeggen die verbysterd door den politieken toedragt van zaaken in ons Vaderland zedert 1795 en het leezen van veele Staatsschriften om agter het waare der zaak te koomen zich by een gaauw Prinsman vervoegde? Alle zo veel wy waare Vaderlanders zyn zoude zulk een gedrag ongepast, ja zelfs zeer ongereimd vinden; en heeft de Burger voorhout wel anders gehandeld? Geërgerd en ongerust geworden zynde over de menigvuldige en verschillende gevoelens onder de Protestanten begeeft hy zich op het leezen van een Kerkboek tot de leeraar in eene Kerk die de gezwooren Vyandin aller Protestanten is die (hoe zeer de Burger voorhout dit ook mooge zoeken te bewimpelen) overal waar het in haar vermoogen was dezelve te vuur en te zwaard vervolgd en verwoest heeft. Is dit

[p. 657]

een onpartydigen Rechter verkiezen? Zo de Burger voorhout voorzichtig had zoeken te handelen dan had hy onderzoek moeten doen na goede Controvers schryvers die 'er in menigte voor handen zyn, en bovenal de Kerkelyke Geschiedenis der drie laatste eeuwen raadplegen 't welk eene zaak van zulk een uitstekend belang wel der moeite waardig was. Onder de Controvers schryvers had hy in eene Verhandeling van J. la Placette over de ongeneeslyke algemeene twyfelingen der Roomsche Kerke kunnen zien, dat 'er volstrekt niets zy waarvan zich de roomschgezinden met een vast geloof verzekeren kunnen. Hy had het schoone werkje van Claude kunnen leezen, onder den titul van Defençe de la Religion Reformé, Contre les Prejuges legitime contre le Calvinisme, of wel, Lettres d'un Theologien Reformé a un Gentil homme Lutherien. Pour servir de reponse a celle q'un Docteur Allemand (de Jesuït Schefmacher) a écrit ce Gentilhomme. Waar hy onder anderen betoogd had kunnen zien, dat 'er in de Kristelyke Kerk op de gantsche aarde geen onfeilbaaren uitlegger der verschillen bestaat. Daar had hy een Brief kunnen vinden, opzettelyk over de overleveringen handelende, in dewelke dit artikel tot den grond word verwoest. Vooral zouden wy hem het werk van Cabeljauw, Catholyk Memorieboek genaamd, hebben durven aanpryzen.’

Daarop volgt de wederlegging der ingebragte beschuldiging van schouten, door afgodische daadzaaken, welke nog heden ten dage in de Roomsche Kerk geoeffend worden. Hy beroept zich inzonderheid op de groote aanstootelykheid en bygeloovigheid der aanbidding en eerdienst van Maria, die men Dea, Godinne, Moeder der barmhartigheid, Helpster, Verlosseres, eenige troost en hoop van alle verlegenen, noemt, en omtrent welke men zich, in een boekjen, getiteld, van de liefde der Christenen tot de Moeder Gods Maria, met gratie en privilegie gedrukt, en uit naam van het geheele lichaam der Jesuiten goedgekeurd, onder anderen dus uitdrukt: ‘Zo veel als wy God schuldig zyn, zyn wy Maria ook schuldig; want haar Zoon doet ons geen goed, dan door zyne Moeder. Wy moeten haar dienen en beminnen met eene Goddelyke liefde. Dienen als onze Koninginne en de opperste Vrouwe van alle Creaturen, op haar betrouwen ende onze toevlugt tot haar neemen, even als tot onze allerzoetste Moeder. Zy moet van ons aangezien worden als onze Middelaaresse tusschen haare Zoon en de Zondaaren, ende wy moeten altyd tot haar minnelyk herte onze toevlugt neemen, op dat zy ons met God verzoene ende van hem verkryge remedie voor alle onze noodzaakelykheden, offerende door haar alle onze dienste, gebeden ende affectien.’ In eene oude Litanie wordt gezegd: ‘In u myne Vrouwe, heb ik al myn vertrouwen gesteld. De Hemelen vertellen uwe eere. In uwe handen beveele ik mynen geest. Dat alles wat adem heeft onze lieve Vrouwe loove.

[p. 658]

Zy heeft de wagenen van Pharao met zyn geheele heir in de zee geworpen.’ Men doet in Italie, by gelegenheid van drukkende of dreigende rampen, statelyke ommegangen, verzeld van gezangen ter eere van Maria, die men ook wel gewoon is op openbaare plaatzen aan te plakken. Een geloofwaardig ooggetuige heeft daar, onder anderen, deze godslasterlyke verheffing van de Moeder onzes Heeren geleezen. ‘Niemand kan zalig worden, dan door u, ô allerheiligste Maagd. Niemand kan van kwaad bevryd worden, dan door u. Daar is niemand, dan gy, wiens genade zich onzer kan erbarmen!’ In een Gebedenboek, nog maar onlangs (1792) uitgekomen, komen de volgende periodes voor: ‘ô Onuitsprekelyke volheid, wat al heerlyke gunsten behelst gy niet? De volheid der Godheid zelve woonde lichaamlyk in u, en aan deze volheid zyt gy mede deelachtig geworden. Gods eeniggebooren Zoon is thans met u, en gy met hem, in die verheven heerlykheid, daar gy in alle eeuwigheid heerscht, by Jesus Christus uwen Zoon, die alleen boven u is.’

Men kan hier vervolgends dergelyke staaltjens van verregaande bygeloovigheid, met opzicht tot de vereering en aanbidding van Maria - beelden, die 'er in menigte zyn, en aan welken men de zonderlingste mirakuleuse uitwerkselen toeschryft, bygebragt vinden; ook dezulken, die nog hedendaagsch stand grypen. Men toont dezulken, die veele dingen gezegd, traanenvloeden gestort, en gebloed hebben. Men bidt ze, met de grootste devotie, aan, ontvangt een aflaat van 40 dagen voor een salve by zoodanig beeld, en veroorlooft zich allerlei schandelykheden, als men zich slechts van dien plicht heeft gekweeten.

Hierby komen ook nog eenige bewyzen van bygeloovigen eerdienst, omtrent de beeltenissen van den Zaligmaker zelven, en wel voornaamelyk van het Kruis, en ten slotte des Schryvers oordeel over de waare redenen, dat zulke bespottelyke en ergetlyke bygeloovigheden nog steeds in Roomsche Landen, ook dezulken, die onmiddelyk onder het oppergezag van Rome staan, geduld en staande gehouden worden, die hy deels in de Staatkunde van het Roomsche Hof, deels in het voortduurend gezag, en den nog verbaazenden invloed, der Monniken, meent te moeten vinden.

Het moeit ons, dat eenige sterke uitspraaken van den Pastoor schouten, die wy vooronderstellen, dat, met alle opgeklaarde en eerlyke Roomschgezinden, dergelyke dwaasheden ten sterksten verfoeit, den Schryver van dit Stukjen aanleiding hebben gegeeven, om zulke onaartige daadzaaken, die met de grondleer der Roomsche Kerk, en met den overgang van f. voorhout tot dezelve, in geen noodzaakelyk verband staan, meer en meer aan 't licht te brengen.