Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1798

[p. 645]

De Geestelyke Don Quichot, of het Zomer-Reisje van Geoffroy Wildgoose; door Smollet. Uit het Engelsch vertaald, door E. Bakker, Wed. A. Wolff. II Deelen in den Haag, by I. van Cleef, 1798. In gr. 8vo., te samen, behalven de Voorrede, enz. 478 bl.

Geenzins verwondert ons hetgeen de kundige Vertaalster in de Voorrede zegt: ‘dat het oorspronglyke dezer Vertaaling zeer veele Lezers, en - 't geen meerder zegt - onder hen, die bevoegd zyn, om over dit soort van werken te oordeelen, - zeer veele goedkeurers gevonden heeft; ook vóór men wist, aan welk luimig vernuft men dit boek te danken hadt.’

Men weet, hoe sterk, in vroegere jaaren, het Straatprediken in Engeland plaats vondt; welke ongerymde denkbeelden sommige Landloopers omtrent den Godsdienst openlyk verspreidden; en hoe gretig dezelven door een ligtgeloovig en dweepziek Gemeen werden aangenomen: de geestige smollet nu schetst ons eenen Jongeling (met naame Geoffroy Wildgoose,) die, schoon van goeden huize, en met eene ruime maate van schoolsche geleerdheid voorzien, waarmede hy by elke gelegenheid zocht te pronken, door een beuzelachtig voorval, waarby hy zynen hoogmoed gekrenkt achtte, tot eene zwaarmoedige afzondering verviel, en, door in deze eenzaamheid zyne toevlucht tot het leezen en overpeinzen van de dweepigste Godgeleerde boeken te neemen, het dwaas besluit opvatte, om de Vergaderingen van eenige nabuurige Wegpredikers by te woonen, waardoor hy nog meer in valsche Godsdienst-begrippen versterkt en geoeffend werd, en noch door de raadgeevingen zyner bedroefde Moeder, noch door de toespraak van andere Vrienden, daar af te brengen was; tot dat hy eindelyk, uit zucht om te schitteren, en uit eenen heiligen yver, om zyne denkbeelden aan anderen mede te deelen, vóór het huis van eenen zyner buuren, zynde een dweepzieke Schoenmaaker, (in de wandeling Jerry genaamd) met wien Wildgoose, zints eenigen tyd, gemeenzaam omging, in 't openbaar begon te prediken, 't welk hem veele blinde aanhangeren bezorgde.

Hierdoor zyne overdreeve eigenliefde gevleid ziende, vergeet hy al verder zyne betrekkingen, en waagt het, aan den Schoenmaaker voor te slaan, om met hem eene reize te onderneemen, ten einde in verre landen zyn godsdienstig samenstel voort te planten, en ongeloovigen te bekeeren; maar vooral om Bristol, alwaar, toen ten tyde, eene aanzienlyke stoet van Volkspredikers was, te gaan bezoeken: in 't eerst aarzelt Jerry, zyne kostwinning en Vrouw te verlaaten, doch

[p. 646]

de dringende aanzoeken van Wildgoose doen hem eindelyk in dien voorslag bewilligen; Wildgoose verandert zyne kleeding, en de beide Zendelingen neemen, van eenig geld en noodwendigheden voorzien, op eenen vroegen ochtend, de reize aan.

De ontmoetingen der twee gezellen zyn in den beginne zeer moedbeneemende; zy worden dikwerf, by openbaare Predikingen, de voorwerpen van bespotting, en hebben somtyds zelfs moeite om zich uit gevaaren te redden; doch schoon Jerry niet zelden wankelt, weet Wildgoose hem door allerlei drogredenen moed in te spreeken, en is zo gekluisterd aan het denkbeeld zyner geestlyke roeping, dat gemelde onaangenaamheden hem in zyn voorneemen versterken.

Naa op hunne reizen verscheide plaatsen aangedaan, - verscheide openbaare Redenvoeringen gehouden te hebben, (waardoor zy nu eens opgang maaken, dan weder met smaad overlaaden worden) komen de Reizigers te Glouce ter, de geboorteplaats van den in Engeland zo vermaarden Straatprediker Mr. Whitfield, dien zy daarnaa te Bristol bezoeken, en door welken te hooren, Wildgoose verscheide nieuwe kundigheden opdoet, terwyl hy zelf aldaar eenige maalen met roem predikt; Whitfield bestemt hem, om na 't Noorden van Engeland, by de Koolmyn - werkers, het woord te gaan verkondigen, en Wildgoose neemt met Jerry de reize aan, heeft op dezelve zonderlinge ontmoetingen, en komt eindelyk wederom te Gloucester, alwaar het einde des tweeden Deels de Reisgenooten laat. Wy verlangen, om, in het vervolg dezer fraaije Vertaaling, de ontwikkeling der verdere lotgevallen van deze twee Avonturiers te verneemen.

De Characters van Wildgoose en Jerry blyven zich, het geheele Werk door, zeer gelyk, en de Levensverhaalen, van verscheide persoonen, die de Geestlyke Don Quichot op zyne reizen ontmoet, (welke verhaalen geen gering gedeelte der historie uitmaaken) zyn van dien aart, dat men dezelven met vermaak leest.

Verre 'er van daan, dat men, in dit Boek, den waaren Godsdienst op eene aanslootgeevende wyze vindt aangerand, wordt alleen het dweepig stelsel van 't Bygeloof ontzenuwd, en veele hedendaagsche naam Christenen kunnen, door hun eigen beeld hier en daar te ontdekken, zo zy niet al te zeer door vóóroordeelen verblind zyn, uit dit verhaal wezenlyk nut trekken.