Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1798

Veldtocht van den Generaal Buonaparte in Italien, geduurende het vierde en vyfde jaar der Fransche Republiek, in het Fransch beschreeven door eenen Officier Generaal, vercierd met een Kaart of Plattegrond van Mantua. Te Rotterdam, by J. Bronkhorst, E. van Wolfsbergen; C. van den Dries, en J. van Santen. In gr. 8vo. 605 bl.

De aftrek, welken wy beloofden dat hier te Lande zou hebben een Werkje, in den voorleden Jaare uitgegeeven, getyteld Krygsbedryven van den Generaal buonaparte^(*), is met de daad gevolgd, en 't zelve byna geheel uitverkogt. Geen zo algemeen, dan egter een goed, vertier voorzien wy van dit uitgebreider Werk, dien Held betreffende, ons deezer dagen ter hand gesteld. Hoe zeer ook het gemelde Stukje de zugt, om zich van 't een en ander, wat men daar slechts kortlyk geschetst vindt, nader en uit egte bronnen te onderrigten, veelen moge aanzetten om die onderrigtingen te bekomen, zullen niet weinigen zich met het eerste vergenoegen, schoon de gebeurtenissen, zo groot, zo gewigtig, zo verre uitziende, eene gezetter beschouwing, hier aangeboden, dubbel verdienen.

Wie ook vindt zich niet uitgelokt om buonaparte van nader by te leeren kennen, ten wiens opzigte de Vertaaler deezes Werks, in zyn Voorbericht, schryft: ‘Het was niet enkel de kundige en onverschrokken Krygs-

(*) Zie onze Algem. Vaderl. Letteroef. voor 1797, bl. 588.

[p. 501]

held, die in éénen Veldtocht verscheide Keizerlyke Legers vernielde, en geheel Italien vermeesterde; het was niet enkel de schrandere Staatsman, die door zyn verheven beleid den zegenpraal alom verzekerde, en vervolgens in het Vredeswerk met den Keizer de gewichtigste rol gespeeld heeft; maar het was, en dit zegt veel meer, de medegaande en gevoelige Menschenvriend, de rechtvaardige, billyke en bescheide Man, de bedaarde Voorstander der Vryheid, de Tegenstander van alle onderdrukking, de Vriend van Orde, de beschermer der deugd en onschuld, ja de Prediker van het Euangelie aan de Leeraars van den Godsdienst; het was, met één woord, buonaparte, die het Republikeinsch Leger in Italien aanvoerde, en de Volken, die hy met het zwaard in de vuist zich hadt onderworpen, door achting en liefde aan zich kluisterde, terwyl hy ze, zo veel in hem was, gelukkig maakte.’

's Vertaalers voorneemen was geweest, een kort Tafereel te schetzen van 's Mans Leeven en Character; doch hy wyst op het geen des vermeld wordt in de opgenoemde Krygsbedryven. - In het oorspronglyke was eene Kaart van de Landen, die buonaparte ten Krygstooneel strekten; doch men vondt die ter overneeminge te gebrekkig. Dus eene Kaart, wel uitgewerkt, zou egter, in een Werk van deezen aart, gevoegd, en de verdiensten van 't zelve niet weinig vermeerderd hebben. De platte grond van Mantua, in deezen Veldtocht zo vermaard geworden, en deszelfs ommestreeken, vindt hier, naar het oorspronglyke, plaats.

De oorspronglyke Schryver of Verzamelaar van dit soort van Dagverhaal van den allermerkwaardigsten Veldtocht, die de Militaire Gedenkboeken des Franschen Volks luister heeft bygezet, ‘hadt,’ gelyk hy ten slot verklaart, ‘met deszelfs bekendmaaking geen ander oogmerk dan 'er een Geheel van te verzamelen, hetzelve aan het nieuwsgierig Publiek ter leezinge aan te bieden; en dus doende de Officieren van dit dapper Leger van Italien aan te moedigen om hunne byzondere aantekeningen mede bekend te maaken, op welke gezamenlyke berichten alleen, men het zal mogen onderneemen, eene alzins waare en geloofwaardige Krygskundige Geschiedenis van deezen roemryken Veldtocht te vervaardigen.

Verscheiden bouwstoffen, die men verzameld heeft,

[p. 502]

zouden verstrooid zyn geraakt, of 'er zou eenige moeite aan vast geweest zyn om die te verzamelen; men zal ten minsten deeze moeite den Geschiedschryveren bespaard hebben, die het eens zullen willen onderneemen een Tafereel der verovering van Italien te schetzen. - Caesar heeft ons zyne Gedenkschriften nagelaaten - waarom zou buonaparte ons de zyne niet mededeelen? Heeft hy niet ook nog met caesar dit gemeen, dat hy even goed schryft als een Leger aanvoert en slagleevert? 'Er is misschien niemand dan hy zelf, die op eene alzins waardige en gepaste wyze zou kunnen verhaalen, het geen hy heeft uitgevoerd. Hy zal met die diepe kunde, maar ook met die eenvoudigheid schryven, welke het byzonder kenmerk van een Genie uitmaaken; terwyl zyn Geschiedschryver, de geestdrift niet kunnende weêrhouden, die de aaneengeschakelde volgreeks van Overwinningen van zynen Held by hem opwekt, altyd minder onderrichtend, minder getrouw en minder belangwekkend, zal weezen.’

De Vertaaler heeft, behalven eene en andere kleine Aantekening, by het Werk zoms een Berigt en Aanspraak gevoegd, 't welk hy oordeelde daar toe te behooren, en door den oorspronglyken Verzamelaar waarschynlyk over 't hoofd gezien. In het Register van de Onderwerpen, die in dit Werk voorkomen, zyn ze met een Sterretje getekend.

De aart deezes Werks is uit het reeds opgegeevene kenlyk genoeg. Veel biedt 'er zich in aan, 't welk overneemenswaardig is. Ja te veel om het enkel aan te stippen. Wy vonden ons des verlegen. Voeglykst ter overneeminge dagt ons, uit het Aanhangzel, de Korte Schets of beknopte opsomming der Overwinningen van het Leger van Italien, order aanvoering van den Opperbevelhebber buonaparte.

‘Dit Leger heeft, binnen den afloop van zes maanden, honderd duizend man van de beste Keizerlyke Troupen gevangen gemaakt, vier honderd stukken Kanon, honderd en vyftien Vaandels genomen, en vyf Arméeën vernield.

Veldslag van Montenotte, den 21 en 22 Germinal van het vierde jaar der Fransche Republiek, (10 en 11 April 1796.) Beaulieu verliest tusschen de drie en vierduizend man, waar onder meer dan vyf en twintig honderd Krygsgevangenen. Gewonnen door de Divisie van den Generaal la harpe.

[p. 503]

Veldslag van Millesimo, den 22 tot 25 Germinal, (11 April.) De Armée, bestaande uit Oostenryksche en Piemonteesche Troupen, van alle kanten omcingeld, heeft tweeduizend of vyf en twintig honderd man dooden, onder welken een Aide de Camp, Kolonel des Konings van Sardinien. Men maakt op deezen dag zeven of negenduizend Krygsgevangenen. Gewonnen door de Divisie augereau.

Veldslag van Mondovi, den 27 Germinal, (16 April.) De vyand verliest agttienhonderd man, waar onder dertienhonderd Krygsgevangenen; tellende men onder de dooden een Piemonteesch Generaal, Kolonel van de Garden des Konings van Sardinien. Men verovert elf Vaandels, drie stukken Kanon, en vyftien Kruidkisten. De Franschen komen binnen die Stad, en vermeesteren dezelve.

Verovering van de Steden Bene, Cherasco en Alba, benevens acht en twintig stukken Kanon, enz. Cherasco is sterk door zyne ligging aan de zamenvloeijing van de Stura en den Tenaro, als mede door van rondsom met Bastions voorzien te weezen, en welversterkt met Schanspaalen en vriessche Ruiters. Den 25 en 26 Floreal, (24 en 25 April) door massena en augereau.

Veldslag van Lodi en stoutmoedige Aanval op de Brug, die, door dertig vuurmonden en tienduizend man verdeedigd, in deezen Veldslag wordt weggenomen, die een der merkwaardigste is voor het Leger van Italien. Beaulieu heeft twee of drieduizend man, zo dooden als gekwetsten en Krygsgevangenen. De behendigheid in de uitvoering en de spoedige uitwerking van het verschriklyk Vuur en de massa der Republikeinsche Kolon op de vyandlyke Armée zyn de oorzaak dat men slegts weinig manschappen verliest. De overwinning valt voor op den 22 Floreal, (11 Mey.) Men is dezelve verpligt aan den onverschrokken moed der Generaals massena en augereau.

Verovering van Pizzighitone en Cremona, den 25 Floreal, (14 Mey.) De Bezitneeming van geheel Lombardye.

Overtocht van den Mincio; Gevecht van Borghetto; verovering van de Vesting Peschiera en der Magazynen van Castel-Nuovo. Het verlies des vyands bedraagt vyftienhonderd Man, zo dooden als Krygsgevangenen,

[p. 504]

en vyfhonderd Paarden. Dit valt voor den 13 Prairial, (1 Juny.) - Den 15 Prairial (3 Juny) komt buonaparte te Verona binnen.

Mantua belegert den 16 Prairial, (4 Juny.)

De Citadel van Ancona, die de overmagt aanbrengt op den Adriatischen Golf, wordt den 8 Messidor (26 Juny) overgegeeven aan de Troupen der Republiek. Men maakt in de Forten van Urbin, Ferrara en Bologne omtrent tweehonderd metaalen stukken buit, benevens zeven of agthonderd snaphaanen.

Eene Divisie van het Leger van Italien komt den 10 Messidor (28 Juny) te Livorno binnen.

Nederlaag van den vyand te Lonado, den 15 Thermidor, (2 Aug.) 'Er worden tweeduizend vyanden gedood of gekwetst. Herovering van den post van Salo.

Volkomen overwinning, door het Leger van Italien behaald te Castiglione en Monte-chiaro. Gevangenneeming van zesduizend Oostenrykers; verhaaste vlugt van den vyand, valt voor den 16 Thermidor, (3 Aug.)

Gevecht te Gavardo, den 17 Thermidor, (4 Aug.) Nederlaag van den vyand. Na een vry leevendig snaphaangevegt worden hun agttienhonderd Krygsgevangenen ontnomen, door den Generaal dallemagne.

Overwinning, door het Leger van Italien behaald te Peschiera op den Mincio, den 19 Thermidor, (6 Aug.) De Poorten van Verona worden met Kanon opengeschooten, den 20 van dezelfde Maand, (7 Aug.)

De Republikeinen veroveren Montebaldo, de Corona, Preabalo, en de Rots van Anfonco. Overtocht van den Etsch, en 's vyands terugtocht op Roveredo, den 24 Thermidor, (11 Aug.) Men is deeze overwinningen verschuldigd aan de Generaals massena, augereau, soret, enz.

Verovering der Brug van Governolo, en Borgoforte, den 7 Fructidor, (14 Aug.) door den Generaal sahuguet.

Mantua geblokkeerd, den 9 van die zelfde maand, (26 Aug.) door denzelfden Generaal.

Veldslag van Roveredo, die den 20 Fructidor, (6 Sept.) plaats grypt, en een der gelukkigsten is van den geheelen Veldtocht. De vruchten van deeze Overwinning zyn zevenduizend Krygsgevangenen, vyf en twintig stuk-

[p. 505]

ken Kanon, vyftig Kruidkisten en zeven Vaandels, door den Generaal victor.

De Republikeinen maaken, in den Veldslag van Bassano, vyfduizend Krygsgevangenen.

Gevegt by het Dorp Terea en Castellaro. Verovering van Porto Legnago, den 27 Fructidor, (13 Sept.) Tweede Gevecht des anderen daags te Due Castelli, door augereau geleverd.

Overwinning, door het Leger van Italien behaald te St. Georgio. De vyand verliest vyf en twintig honderd man aan dooden en gekwetsten.

De vyand wordt te Governolo aangetast en in verstrooijing gebragt, met verlies van elfduizend man, die Krygsgevangenen gemaakt worden, den 2 Vendemiaire van het vyfde jaar der Fransche Republiek, (23 Sept. 1796.)

Onder alle de Overwinningen, waar van wy gewag maaken, is die van Arcole eene der roemrykste, waarby de Bevelhebbers derootste Krygskundige bekwaamheden en onverschrokkenheid aan den dag leggen. Het Dorp Arcole is verbaazend sterk door zyne ligging in het midden van Moerassen en Kanaalen. De vrucht van deeze Overwinning is vier of vyfduizend Krygsgevangenen, vier Vaandels, achttien stukken Kanon, vierduizend Dooden en even zo veel Gekwetsten. Zy valt voor den 29 Brumaire, (19 Nov.)

Gevecht van St. Michiel, den 23 Nivose, (12 Jan. 1797.) De vyand wordt volkomen geslaagen. Men ontneemt hem zeshonderd Krygsgevangenen. Op denzelven dag wordt hy aan de Corona te rug gedrongen, alwaar men hem honderd en tien gevangenen ontneemt.

Veldslag van Rivoli, gewonnen den 25 en 26 van diezelfde maand, (14 en 15 Jan.) na eenen zeer hardnekkigen tegenstand. Dertien duizend Krygsgevangenen op hem gemaakt, verscheiden Vaandels en verscheiden Stukken op hem genomen; de Generaal alvincy, bykans geheel alleen gelaaten, ontkomt het ter naauwernood.

Den 26, (15 Jan.) twee Gevechten te Anguiari. In het tweede ontneemt men den vyand tweeduizend Krygsgevangenen, vermeestert zestien stukken Kanon, en verbrandt men alle de Bruggen op den Etschstroom.

De Veldslag van de Favorite, die de overgave van Mantua beslist, valt geheel uit ten voordeele der Re-

[p. 506]

publikeinen. Men ontneemt den vyand zeven duizend Krygsgevangenen, en verovert Vaandels, Kanon en alle de Bagagien van de Armée, benevens een aanzienlyk Convoy van Graanen en Ossen, die de vyand in Mantua zogt te brengen.

Den 13 Pluviose, (1 Feb.) wordt de vyand te Imola en Faenza geslaagen op den Cenio.

Den 26, (14 Feb.) De Buit, die men te Loretto maakt, bedraagt een Millioen.

Den 6 Ventose, (24 Feb.) zyn de Franschen tot Tolentino voortgerukt, vyf en dertig mylen van Rome; terwyl de vyand, op hunne aannadering, de vlucht neemt naar Inspruck.

Den 8 Ventose, (2 Feb.) zyn de Franschen nog te Tolentino, terwyl de Paus met de Republiek vrede maakt, afstand doende van Bologne, Ferrara, Avignon en Romanien, eene gedwongen Geldleening toestaande van dertig Millioenen; van vyftienhonderd mylen lands neemt men hem vyfhonderd af.

Den 26 Ventose, (16 Maart) gaan de Franschen over de Tagliamento, twintig mylen van Triest, dat welhaast gevolgd wordt van eene nieuwe overwinning naby de laatste Stad, alwaar men den vyand drieduizend Krygsgevangenen ontneemt.

Den 3 Germinal, (23 Maart) valt de Veldslag van Tarvis voor, ten noorden van Triest, alwaar men den vyand vyfduizend Gevangenen ontneemt, benevens vierhonderd Wagens en dertig stukken Kanon.

Den 4 Germinal, (24 Maart) wordt 'er eene groote Overwinning behaald op de oevers van den Piavestroom, alwaar Prins karel door de Franschen wordt op de vlucht gejaagd, hun duizend Krygsgevangenen laatende.

Den 14, (3 April) lost men te Parys het Kanon, op de tyding der verovering van Triest; dit is juist dezelfde dag, op welken Verona, Brescia, Ancona en Urbino zich met de Republiek vereenigen willen.

Den 16, (5 April) maakt buonaparte, naa eene nieuwe Overwinning op Prins karel, schikking om na Weenen te gaan, terwyl de Divisie van Tyrol weêr te Brixen komt, om zich met het Leger te vereenigen.

Den 25, (14 April) komt het Leger te Gratz binnen, zestig mylen van Weenen.

[p. 507]

Den 1 Floreal, (20 April) verzoekt de Keizer een Wapenschorting, ten einde over den Vrede te gaan handelen; de Franschen zyn te Judenburg, vyf en veertig mylen van Weenen: eindelyk staat het Leger te Leoben, negen en twintig mylen van Weenen. wanneer de Vredes-Preliminairen aldaar getekend worden, na dat de Generaal moreau Kehl en Offenburg heeft genomen, en de overtocht van den Rhyn volbragt is over de Brug van Neuwied, den 1 Floreal, (20 April) order aanvoering van den Generaal hoche.’

Dit is de hoofdinhoud der stosse hier verwerkt: wel aaneengeschakeld, en doorvlogten met voegzaame aanmerkingen. Dan wy morten de Leezers tot het Werk zelve verzenden.