Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1798

[p. 373]

Algemeene Vaderlandsche Letter-oefeningen.

Bybel-Geschiedenis. Door Y. van Hamelsveld. In twee Deelen, met Platen. Iste Deel; behelzende de Geschiedenis van Adam tot Christus. IIde Deel; behelzende de Geschiedenis van Christus, tot de Verwoesting van de Stad en den Tempel van Jerusalem. Te Amsterdam, by J. Allart, 1797. In gr. 8vo. te samen 947 bl., behalven eene Voorreden van 12 bl.

Een nuttig Huisboek, waarin de onvermoeide arbeidzaamheid van den Hoogleeraar van hamelsveld de Bybelgeschiedenis tot een wel samenhangend geheel gebragt, en in zoodanigen vorm gegoten heeft, dat niet alleen eerstbeginnenden, wegens de klaarheid, kortheid en beknoptheid, en door de verscheidenheid der verhaalde gebeurtenissen, dezelve met vermaak zullen leezen; maar ook meer gevorderden daaruit voordeel kunnen trekken, door zeer veele ingevlochtene ophelderingen, die eene gepaste aanleiding geeven, om verder na te denken, veele dingen beter te verstaan, en tegen de vitteryen van het ongeloof te verdedigen. Waarby de Hoogleeraar zich vlytig bediend heeft van de beste Schryvers, die over de Bybelsche verhaalen, vooral in onzen tyd, veel licht verspreid hebben, en van 't geen hy zelf, in andere uitgegeevene Schriften, meer opzetlyk heeft behandeld.

Men kan twyfelen, of wel overal het waare oogpunt getroffen zy, waaruit de verhaalen moeten beschouwd worden, en hier en daar nog wat meer opheldering, en meer naauwkeurigheid, verlangen, en des niettemin den Hoogleeraar voor de veelvuldige goede gedachten, tot beter verstand der merkwaardigste Geschiedenis, die hy, door dit boek, getracht heeft meer in omloop te brengen, hartgrondig danken.

Het Eerste Deel bevat de Geschiedenis des O.T., vervolgd tot de Geboorte van Jesus. In het Tweede vindt men de Geschiedenis van het N.T. ook voortgezet

[p. 374]

tot den Ondergang en Verwoesting van de Stad en den Tempel van Jerusalem, en het einde van den Joodschen Staat.

Wy kiezen, tot eene proeve van de wyze van behandeling, uit het Eerste Deel het verhaal van den Veldslag der Israëliten onder Josua, tegen de vyf verbonden Koningen, Jos. X. ‘De Gibeöniten zonden terstond, om hulp, by hunnen nieuwen bondgenoot, josuä, en deze, bemoedigd door eene Godspraak, welke hem de overwinning beloofde, brak, in haast, met zyn leger, op, van Gilgal, en den nacht door getrokken hebbende, tastte hy, in den vroegen morgen, het leger der belegeraren aan. Deze was de eerste geregelde veldslag, welke in dit land voorviel; in denzelven betoonde de Veldheer josuä zynen moed, en vertrouwen op den Godlyken bystand, in die mate, dat hy, ten aanhooren van al het volk, met eene soort van geestverrukking, de zon en maan geboodt, stil te staan in haaren loop, tot dat de Israëliten eene volkomene overwinning behaald zouden hebben, en, in de daad, deze dag liep niet ten einde, voor dat de vyanden, niet alleen door de Israëlitische wapenen, maar ook, door een zwaare onweêrsbui, en vreeslyken hagel, geheel geslagen, en verstrooid waren, wordende de vyf verbonden Koningen, die in een hol of spelonk gevlucht waren, daar uit gehaald, hun de voet op den nek gezet, en zy vervolgends van het leven beroofd, en aan vyf staken, tot den avond, opgehangen, en toen, in hetzelfde hol, waar in zy zich verborgen hadden, geworpen, en het hol met groote steenen gesloten, die, nog lang naderhand, een gedenkteken waren van deze merkwaardige overwinning.

‘De koenheid van josuä, met welke hy, in den aanvang van dezen veldslag, de zon en maan, gebiedend, aansprak, heeft den Hebreeuwschen Dichteren aanleiding gegeven, om, met eene dichterlyke vryheid, dien gedenkwaardigen dag te bezingen, als of, in de daad, de zon en maan, aan den hemel, stilgestaan, en haaren loop eenen geheelen dag vertraagd hadden. Dus zong één hunner:

De zon stondt stil, aan 't midden des hemels,
En spoedde zich niet ten ondergang,
Eenen geheelen dag.
Geen dag was ooit voorheen,

[p. 375]

 

Noch immer naderhand,

 

Aan dezen dag gelyk!

 

Dat jehova luisterde

 

Naar het bevel van eenen mensch!

 

Doch jehova streedt voor Israël!’

Uit het Tweede Deel het bericht van den Bethlehemitischen Kindermoord, Matth. II. ‘Heródes, door het wegblyven der Oosterlingen, bespeurende, dat hy, door hen, te leur gesteld was, werdt, door achterdocht en woede, gefolterd, en nam, in deze twyfeling, een besluit, den dwingeland waardig. - Hy liet eene bende Soldaten na Bethlehem trekken, en in die Stad alle kleine kinderen, van twee jaren en daar onder, aan zyne heerschzucht opöfferen, meenende, onder dezen, gewis, ook dat kind uit den weg te ruimen, van hetwelk hy, voor zynen troon, vreesde. - Schoon, naar de volkrykheid der kleine Stad Bethlehem te oordeelen, het getal dezer onnozele vermoorden niet veel meer dan 20 of 30 heeft kunnen bedragen, was dit echter eene voorbeeldeloze wreedheid; de gantsche Stad, en haar omtrek, gewaagde van het gillen en huilen der tedere moeders, die dus hare zuigelingen aan hare borst moesten zien vermoorden. - Nu hadden de woorden van jeremiä, den Profeet, (Jeremiä XXXI:15.) eene volkomene waarheid:

- Men hoort een droef geschrei
In Rama, alles weent, en gilt met bittre traanen:

Ja, rachel zelv' beweent haar kind'ren in haar graf,

En weigert allen troost, omdat zy niet meer zyn!’