Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1798

Nieuwjaarsgeschenk aan myne Kinderen, in eene Aanspraak by het einde van het jaar 1797; vier Leerredenen voor Kinderen, over de vreeze Gods - de liefde jegens God, Jesus Christus en de Ouderen - den Kinderdoop - en het bidden, gehouden te Haarlem, voor de Kinderen der Geälimenteerden; en eene Leerrede voor Jonge Lieden, ter aanpryzing van eene vroege Godzaligheid, laatst uitgesproken te Rotterdam, in de Groote Kerk, den 10 Augustus 1788, door H.H. Viervant. Te Amsterdam, by M. de Bruyn en H. Diederiks, 1798. In gr. 8vo, 128 bl. behalven het Voorbericht van 4 bl. en de Aanspraak van 68 bl.

Vyf Leerredenen voor kinderen en jonge lieden worden door den Eerw. viervant, in dezen bundel, met eene uitvoerige en zeer aandoenlyke Aanspraak aan zyne eigene, hem onlangs door het ontydig afsterven zyner tederbeminde Huisvrouw achtergelaatene, zes kinderen, by wyze van Nieuwejaarsgeschenk, toegewyd. Men leest in deze Aanspraak de taal van het diep bedroefd, maar door den Godsdienst, dien hy voorheen te Amsterdam en elders, als openbaar Leeraar, bediend heeft, gemoedigd en gesterkt vaderhart, dat zyne kinderen gaarne, van jongs af, in de godvruchtige voetstappen van derzelver zalige Moeder zag wandelen, en daartoe met vader-

[p. 338]

lyke tederheid den weg wyst, dien hy voor zich beproefd heeft gevonden. Tot dat einde worden uit de woorden van Paulus, Tit. II: vs. 10^b, 11, 12, 13 en 14, opdat gy de leer onzes Gods en Zaligmakers in allen moogt versieren. Want de zaligmakende genade Gods is verscheenen allen menschen: en onderwyst ons, dat wy, de godloosheid en de wereldsche begeerlykheden verzakende, matiglyk, en rechtvaardiglyk, en godzaliglyk leven zouden in deze tegenwoordige wereld: verwagtende de zalige hope, en verschyninge der heerlykheid des grooten Gods, en onzes Zaligmakers Jesus Christus: die Hem zelven voor ons gegeven heeft, opdat Hy ons zoude verlossen van alle ongerechtigheid, en Hem zelven een eigen volk zoude reinigen, yverig in goede werken; de welmeenendste lessen afgeleid, en hun met gemoedelyken ernst voorgehouden.

De Eerw. viervant zegt, in het Voorbericht, in deze Aanspraak zich niet overal naar hunne tegenwoordige vatbaarheid geschikt te hebben, wyl hy onderstelde, dat zy deze zyne vaderlyke lessen dikwyls, ook in volgende jaaren, herleezen zouden, daar ook vele dingen meer tot hunnen volgenden leeftyd betrekking hebben.

De vier Leerredenen voor kinderen zyn te Haarlem, daar men des Zondags Namiddags voor kinderen, die in de Armenschoolen onderwezen worden, opzetlyk predikt, uitgesproken. De Onderwerpen, over de vreeze Gods; over de liefde jegens God, Jesus Christus en de Onderen; den Kinderdoop; en het bidden, naar aanleiding van Ps. XXXIV:12. Matth. X:37. XXVIII:19. Jacob. IV:2, 3^a, zyn wel gekozen, en over 't geheel naar de vatbaarheid van kinderen, die eenig onderwys in den Godsdienst genoten hebben, niet kwalyk behandeld. Hier en daar zouden mogelyk nog wel wat duidelyker en gepaster uitdrukkingen kunnen gebruikt, en ook wel deze en gene leerbegrippen, waarvan kinderen nog te weinig weeten, en ook zoo veel niet behoeven te weeten, achtergelaaten zyn. De eerste is ons allerbest bevallen. Men kan ze echter allen aan het opkomend geslacht gerust aanpryzen. Dit zy ook vooral gezegd van de vyfde Leerrede, ter aanpryzing van eene vroege Godzaligheid, waarby het zeggen van Obadja, ik uw knecht nu vreeze den Heere van myne jonkheid af, 1 Kon. XVIII:12, ten grondslage gelegd is.

Zie hier eene proeve van 's Mans schryfwyze, uit de laatste Leerrede: ‘Welk eene aangenaame tyd is onze

[p. 339]

jeugd! Zy is de lente van ons leven; alle onze vermogens en krachten staan als in den vollen bloei; onze geest is 't vlugst, en het ligchaam 't vaardigst, om den geest te dienen. Wy zyn, voor stryd en arbeid, dan best bekwaam, en vol van drift, om moeilyke zaaken aan te vatten en uit te voeren. Beschouwt, uit dit aangenaam gezichtpunt, uwe jeugd, Jongelingen en jonge Dochteren! Maar denkt tevens aan God, uwen Schepper en Heer, aan wien gy uw bestaan, en alles wat gy zyt en hebt, verschuldigd zyt. Zal het God niet zyn, aan wien gy, uwe jonge kracht, uwe edele ontwikkelde vermogens, en uwe beste sterkte toewydt? of zullen uwe gryze hairen en uwe afgesleetene krachten slegts voor den God uwes levens zyn?

Neen, die God eischt uwe jonge ziel, en het beste van uw leven, voor Hem. En hoe aangenaam het Hem zy, en welk een welgevallen Hy in ons neemt, als wy ons, aan Hem en zynen dienst, van jongs af, wyden, leeren de goedertierene wegen, de wondere leidingen, de onnadenklyke verlossingen, en de uitneemende zegeningen, met welken Hy, de vroege godzaligheid van eenen Jozef, Samuël, David, Daniël, Sadrach, Mesach, en Abed-Nego, bekroonde.’

‘Die aangenaame tijd des levens is tevens eene zeer gevaarlyke en zorglyke tyd. Onze denkbeelden zyn dan het bedrieglykst, daar wy geneegen zyn het schyn-geluk, ons, als een wezenlyk heil, voor te stellen; de driften zijn sterk, verzetten zich tegen Reden en Godsdienst, en trachten te overmeesteren; de hartstogten zyn het geweldigst; de geesten van het bloed het levendigst, en wekken gestadig op tot voldoening van de begeerlykheden des vleesches en der waereld; by dit al is men onbedreeven in de loosheid en boosheid van ons eigen hart. Zoo staat men op eenen zeer gladden weg, in het uiterste gevaar, om het spoor van Godsdienst en deugd, waar op God en menschen ons bragten, te verlaaten, ja geheel uit het oog te verliezen.

Denkt veel op dit gevaar - maar ziet dan tevens op de waereld, die U omringt, op zoo veele bekooringen en betoveringen door haare schynvermaaken, op zoo veele aanlokzelen en verleidingen tot het kwaad van zoo veele boozen. Wat zal hier beveiligen? Het eenige, en welbeproefde, middel is het hart te geeven aan den Heer, en Hem te vreezen van de jongheid af! De vreeze Gods

[p. 340]

zal bedachtzaam en waakzaam maaken tegen list, gevlei, of geweld, tegen bedrog van hart en waereld; zy zal kracht en sterkte geven in den stryd tegen begeerlykheid en zonde, en zoo de waereld, en alles met haar, overwinnen. Hoe veilig dan, in dien gevaarlyken tyd, God te vreezen! Ja zoo veilig als betaamlyk, maar ook zoo voordeelig als veilig is het, dit te doen van jongs af.

Wilt gy nog meer daar van hooren; peinst dan met my, Jonge lieden! op uwe jeugd, als op den tyd uwer voorbereiding, zoo voor uw volgend leven op aarde, als voor de eeuwigheid. Uwe jeugd is de lente van uwen leeftyd, maar waar op een zomer, herfst en winter volgen, en een zaaityd, waar van de eeuwigheid de maaityd zyn zal.’