Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1798

Zedekundig Handboek tot onderwys der Jeugd. Door Mr. Pierre Jean Changuion. In 's Hage, by J. Bool, Junior, 1797. In gr. 8vo. te samen 120 bl.

By de menigvuldige groter en kleiner Werken ten dienste der Jeugd, die elkander nog by aanhoudendheid zo sterk opvolgen, kan men evenwel dit Zedekundig Handboek geenzins voor overtollig achten. Hetzelve bevat de vrucht der geleidelyke overdenking van een verstandig Vader, die dit opstel tot eigen gebruik vervaardigde, om zich daarvan by de opvoeding en het onderwys zyner kinderen te bedienen. Hoe zyne overweging van het gebrekkige der gewone opvoeding, hetgeen zyne lezenswaardige Voorreden in verscheiden opzichten aanwyst, hem daartoe aanleiding gegeven hebbe, verklaart ons de geachte Opsteller in dezer voege: ‘Veele ouders en onderwyzers, zegt hy, laaten geene geschikte geleegenheeden voorbygaan, om zig met dezelve (hunne kwekelingen) over de nadeelen van deeze of geene ondeugdt (ondeugd), over de voordeelen van deeze of geene deugdt (deugd) te onderhouden, en dit alles op eene gepaste wyze aan te dringen; doch wat is in deezen het gebrek? Dat dit alles niet vroeg genoeg begonnen, en (als ik my zoo uit mag drukken) niet systematisch genoeg behandeld worde. - Ja, ik hetzeg het nog eens, niet systematisch genoeg! hoe zeer ik voor het overige een vyand ben van alles wat naar schoolvossery zweemt, in het onderwys, vooral van jonge kinderen. Doch in dit opzicht is het volgen van een zeekeren leiddraad, van een zeeker systema, allernoodzaakelykst en allerbelangrykst; alles wat hier uit zyn verband wordt gerukt, hecht minder, en doet dus niet veel meer dan een' voorbygaanden indruk.’ Uit dien hoofde pryst changuion, hoezeer hy ook het geven van goede lessen, by gelegenheden, voor nuttig en nodig houdt, nogthans het volgen van enen vasten leiddraad in het daaglyksch onderwys ten sterkste aan, en hy ontwikkelt zyn gevoelen deswegen op ene, naar ons inzien, alleszins voldoende wys. Het gebrek, derhalve, aan zodanigen geschikten leiddraad, ten minste in onze moedertaal,

[p. 326]

wekte hem op, dit Zedekundig Handboek saam te stellen; en de aanmoedigende hope, om de heilzame vruchten, welke hy daarvan ten aanzien der zynen reeds mogt ondervinden, meer algemeen te maken, heeft naderhand de uitgave bewerkt. Het opstel zelve handelt beknoptlyk, en in ene geregelde orde, over onze voornaamste pligten omtrent God, onszelven en onze medemenschen. Geenzins worden hier de algemene en byzondere pligten in die bepaalde betrekkingen volkomen ontwikkeld, en in den vorm van uitgewerkte Verhandelingen uitvoerig voorgedragen. Alleen worden derzelver aart, beginselen, beweeggronden, hoofdbedoeling en voordélen aangestipt in korte stellingen, die állen voor nader' ontwikkeling vatbaar zyn, en (volgens des Schryvers oogmerk) door den onderwyzer in zyne daaglyksche gesprekken ten grondslage gelegd, en tot en geregeld onderhoud, geschikt naar der kinderen behoeften en vatbaarheid, dienen uitgebreid te worden. Byzonder, nogthans, behoort daarby te worden in acht genomen, hetgeen changuion ook zelf, ten aanzien van zyn opstel, zeer ter zake aanmerkt, dat men, naamlyk, het minder bevatlyke eerst voorzigtig oversla, en slegts in het voorbygaan, als ter loops, aanvoere om den samenhang niet te verliezen; zodat men van hetgeen in de jaren der kindsheid niet dienstig is te weten, in en aanvang in het geheel niet gewage, zich intusschen voorbehoudende daarover in het vervolg te spreken, of 'er daarna breder over uit te weiden. Onder deze bepaling, durven wy dit Zedekundig Handboek, als ene geschikte handleiding, aan verstandige en welmenende opvoeders zeer wel aanbevelen.