Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1798

De Overgang van Frans Voorhout, tot de gemeenschaf der Roomsch-Katholyke-Kerk, getoetst. Te Amsterdam, by W. Holtrop, 1798. In gr. 8vo. 67 bl., behalven het Voorbericht van 8 bl.

De Schryver van dit Stukjen deelt ons zyne bedenkingen, met bescheidenheid, mede, over den overgang van Frans Voorhout uit de gemeenschap der Gereformeerden tot die der Roomsch Katholyke Kerk, en over de wyze, waarop de Pastoor Schouten dit geval openbaar gemaakt heeft. Hy ontkent aanstonds de wettigheid

[p. 293]

van 't gevolg, dat Schouten uit dien overgang trekt, ten voordeele van de Leer der Roomsche Kerk, terwyl men anders uit den overgang van den Keizer Juliaan tot het Heidendom ook wel zou kunnen besluiten, dat een waarheidlievend gemoed in het Heidendom de beste geruststelling kan vinden. Hy zegt de pen opgevat te hebben, 1) om der eenvoudigen en zwakken wil, die ligt uit deze gebeurtenis nadeel zouden kunnen lyden. 2) Omdat de Pastoor Schouten voor een kundig en verstandig man bekend staat 3.) Omdat eenige dingen in deszelfs schrift niet ongemerkt kunnen voorbygegaan worden, als daar zyn de onheusche aanvallen op den Hoogleeraar Heringa, en op een en ander gezegde van den Heidelbergschen Catechismus, en voorts sommige stellingen en voordrachten, die van verre uitziende gevolgen zouden kunnen weezen. 4) En omdat men van den Pastoor Schouten moest verwachten, dat hy by deze gelegenheid de kern en het pit van de Leer der Roomsch Katholyke Kerk, en de krachtigste bewyzen voor dezelve, zal voorgesteld hebben; welk een en ander wel verdiende nader getoetst te worden.

De Bedenkingen, door den Schryver, omtrent den overgang van F. Voorhout, en het geschrift van Schouten deswegens, in 't midden gebragt, zyn deels menschkundig, deels wysgeerig, deels Godgeleerd, sommigen derzelven ook eenigzins staatkundig.

De menschkundige bedenkingen komen hierop neder. F. Voorhout is niet onmiddelyk uit de gemeenschap der Gereformeerden tot de Roomsch Katholyken overgegaan, maar, volgens zyne eigen bekentenis, eerst tot twyfelary en ongeloof, en alzoo van het eene uiterste tot het andere vervallen. Hy is van jongs af zeer veranderlyk, in 't stuk van Godsdienst, en altyd een onbezonnen yveraar geweest voor dat gene, waarop hy viel. 'Er is een tyd geweest, dat hy Lutersch wilde worden. Naderhand heeft hy by de Remonstranten en Doopsgezinden het Avondmaal gebruikt, en zich door hun, die de verdraagzaamheid van alle Godsdienstige gevoelens der onderscheidene gezindheden onder de Protestanten, en eene naauwere vereeniging van alle Christenen, aanpryzen, zoo zeer laaten inneemen, dat hy zelfs in 1795 daarover iets heeft in 't licht gegeeven. Nadat hy alles weggeredeneerd had, scheen hem de Roomsch Katholyke Kerk toe, door haar gezag, beslissende geruststelling te geeven. Dit laat zich

[p. 294]

te eer begrypen, omdat Voorhout zich altyd met verwarde en oppervlakkige denkbeelden, van 't geen hy voorstond, behielp. Hy had even min onderscheiden kennis van de waare en weezenlyke Leer der Roomsch Katholyke Kerk, toen hy dezelve aannam, als te voren van het Leerstelzel der Protestanten, en wel byzonder der Hervormden; versoeide, het geen hy nog niet onderzocht had, en deed meermalen dergelyke onbedachte stappen.

En nu toetst de Schryver vervolgens dezen overgang aan wysgeerige gronden. Men kan ze, in dat oogpunt beschouwd, geenzins goedkeuren. Voorhout heeft de waarheid niet behoorlyk onderzocht; nadat hy alles had weggeredeneerd, geen nieuwe bewyzen by de Roomsch Katholyken gevonden voor die Leerstukken, die hy te voren in twyfel trok, en nu weder heeft aangenomen, maar tot blind gezag de toevlucht genomen. De H. Schrift heeft een verstaanbaaren zin, dien elk kan naspooren en vinden. Dat Voorhout dien, tot eigen voldoening, niet heeft kunnen vinden, is door zyne twyfelzucht veroorzaakt. Nu geeft hy daaraan een zin, alleen op gezag van feilbaare menschen, die elkanderen weerspreeken, en van altyd twyfelachtige overleveringen. Hy doet een geheel onwysgeerigen en geheel onredelyken eed, die dus luidt: ‘Dat waarachtig Katholyk geloof, buiten het welk niemand kan zalig worden, dat ik tegenwoordig vrywillig belyde, en voor waarachtig houde, dat zelfde geloof beloof en zweer ik, Frans Voorhout, geheel en onvervalscht, tot den laatsten snik myns leevens toe, zeer standvastelyk, met Gods hulpe, te bewaaren en te belyden, en zorg te draagen, zoo veel als het in myne magt zal zyn, dat het van myne onderdanen, of van de genen, die myne zorge zyn aanbevolen, gehouden, geleerd en gepredikt worde.’

Tegen den eed van gehoorzaamheid aan den Paus, ‘Ik beloof en zweer, den Roomschen Paus, navolger van den Heiligen Petrus, Prince der Apostelen, en Stadhouder van Jesus Christus, eene waarachtige gehoorzaamheid,’ en het gezegde van Voorhout, ‘Ik ben reeds lang in het gevoelen geweest, dat de eenheid een voornaam en weezenlyk doel van het Christendom is,’ vergeleken met de erkentenis der Roomsche Kerk voor de Meesteresse van alle Kerken, buiten wier waarachtig geloof niemand kan zalig worden, oppert de Schryver nog eene en andere bedenking, welke meer staatkundig

[p. 295]

kan genoemd worden, terwyl hy vreest, dat men zoodanigen eed, zelfs met de bygevoegde bepaaling van den Pastoor Schouten, ten nadeele van den Staat zou kunnen misbruiken, en uit die voorgewende eenheid ligt de verplichting tot vernieuwde vervolgingen en mishandelingen van anders denkenden zou kunnen afgeleid worden.

Daarop volgen nog eenige Godgeleerde aanmerkingen, over de geloofsbelydenis van dezen Nieuwling der Roomsche Kerk, en over het onderricht, hem door Pastoor Schouten gegeeven. De Schryver toont zich verwonderd, over de ruwe voorstelling der Roomsch Katholyke Leer, die men hier met de allerzwakste bewyzen ziet voordraagen, als of wy nog vóór de tyden der Reformatie leefden. Het Vagevuur wordt uit 2 Maccab. XII:46; de aanroeping der Heiligen uit Luc. XV:10; de vereering der Reliquien uit Hand. XIX:12; de macht, om Aflaaten te verleenen, uit 2 Cor. II:10; de plichtmaatigheid van het Offer der Misse uit het voorbeeld van Melchizedek, uit Mal. I:11. Hebr. XIII:10. Hand. XIII:2. bewezen, enz. Men zal hier ook de gezegden van den Heidelbergschen Catechismus, waarover Schouten zich vry scherp had uitgelaaten, verdedigd, en voorts de nadere verklaaringen van sommige leerpunten der Roomsche Kerk door Schouten, op eene verstandige wyze, beoordeeld vinden. Wy kunnen niet nalaaten de leezing van dit Stukjen aan allen, wien deze onderwerpen niet onverschillig zyn, ten sterksten aan te pryzen.