Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1798

Paardenkoopers- Pikeurs- en Hoefsmids-Zakboek, aanwyzende hoedanig zyne Paarden, op reis, te behandelen, en van welke Genees- en Hulpmiddelen zich, in Ziekten en Toevallen derzelven, met het beste gevolg, te bedienen; en wat in acht genomen moet worden by het koopen van Paarden. Uit het Engelsch vertaald, en met de byvoegsels van den vierden Hoogduitschen druk vermeerderd. Met Plaaten. Te Amsterdam, by W. Holtrop, 1797. In 8vo. 70 bl.

Dit Boekje wyst aan, de noodige voorzorgen, welke men omtrent zyne Paarden, vooral wanneer men op reis is, moet in acht neemen, zo om dezelve gezond te bewaaren, als om de onverwagte toevallen, waar door zy mogten overvallen worden, te geneezen. De eerste der bygevoegde Plaaten verbeeldt een Paard, zo als het natuurlyk behoort gesteld te zyn, en doet in de tweede Figuur

[p. 216]

aanwyzing van de binnendeelen des monds, van 't verhemelte, enz. De tweede Plaat toont aan, een Paard, bezet met allerleye uitwendige gebreken, die aldaar naauwkeurig zyn genommerd en opgeteld, terwyl zy in het Werkje zelf met groote naauwkeurigheid worden beschreeven. De derde Plaat, die ook haar groot nut heeft, toont den verschillenden toestand der tanden aan, uit welke men den ouderdom van een Paard kan kennen, tot aan zyn zesde of zevende jaar; want na dien tyd worden de tanden alle gelyk, en blyven in denzelfden staat, zo dat men ten hoogsten daar niet meerder uit kan zien, dan dat het ouder is dan zeven jaaren.

Men spreekt wel eens van eene paardepurgatie, om eene aan te duiden die zeer hevig werkt; zie hier eene op pag. 48, welke dien naam verdient, Aloe een once; Jalappa twee a drie drachmen; Nagelolie tien droppels; dit met honig tot een pil gemaakt. Hier mede zoude men voorzeker twintig kaerels ordentelyk kunnen laaten purgeeren.

Onder andere nuttige waarschuwingen en voorschriften komt voor een Paardenzalf, waar van wy de beschryving tot een proefje zullen mededeelen: ‘Legt in een zuiveren aarden pot, (zegt de Schryver pag. 16.) die een pint waters houdt, een stuk geele harst, ter grootte van een hoenderei, doet dit op een maatig vuur met even zo veel witte wasch smelten: wanneer dit gesmolten is, doet 'er een half pond varkensreuzel by: is ook dit gesmolten, dan doe men 'er nog twee oncen honig by. Wanneer nu dit alles volkomen gesmolten is, dan werpe men 'er nog een half pond gemeenen terpentyn by. Laat dit zachtjes kooken en roer het geduurig met een stokjen om. Is de terpentyn hier mede vermengd, zo doe 'er wederom twee oncen spaansch groen by. Nu is het tyd dat gy den pot van het vuur neemt - want het zoude oogenblikkelyk overloopen - vervolgens moet gy dien 'er dan wederom opzetten, het twee of driemaalen doen opwellen, het door eene zeef, die wat grof is, zygen, in eenen schoonen pot overgieten en de dikke hef wegdoen.

Dit is eene buitengewoon goede zalve voor elke wond, stoot, of kneuzing in het vleesch, of den hoef, beschadigde knieën, geschaafden rug, een beet, voor gescheurde hielen, of wanneer gy een Paard wilt doen snyden of kortstaarten, het weldra te geneezen, en 'er de vliegen van af te houden. Niets is 'er, dat het kwaad uit

[p. 217]

eene branding of zweer zo zeer trekt, zelfs uit het menschenvleesch, als deeze zalve: ik heb het uit eigen ondervinding. Dit middel wierd my door den beroemden degrey medegedeeld: alleen bevond ik, dat het de wond van boven heelde, voor dat het binnenste gezond was, 't geen ik vervolgens verbeterd heb, met 'er eene once spaansch groen meer by te doen.’