Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1798

Samenstel van Heelkunde, door Benjamin Bell, Lid van het Koninglyk Genootschap van Heelkundigen in Ierland en te Edinburg, als ook van de Koninglyke Maatschappy te Edinburg, en Heelmeester van het Koninglyk Hospitaal aldaar. Uit het Engelsch vertaald, met Aantekeningen verrykt, en vermeerderd met de Aanmerkingen en Byvoegzelen die in de Hoogduitsche uitgave van dit Werk gevonden worden. IIde Deels 2de Stuk. Met Plaaten. Te Utrecht en Amsterdam, by G.T. van Paddenburg en Zoon, M. Schalekamp en W. Holtrop, 1797. In gr. 4to. 120 bl.

De voortreffelyke bell vervolgt in dit Stuk de Ziekten der Oogen, in het vervolg van 't XXVII Hoofddeel; gaat daarna, in het XXVIII, over tot de ongesteldheden der Neus, en begint in het volgende de gebreken der Lippen. Volgens gewoonte is alles uitmuntend behandeld. Dan inzonderheid munten, wegens haare voortreffelykheid, uit, de byzondere stellingen van Pellier aangaande de Staar of Cataract, en zyne byzondere handelwyzen in het geneezen deezer ongesteldheid, welke wy, als veel gewigtig nieuws bevattende, en, zo veel wy weeten, tot hier toe door niemand anders in onze taale medegedeeld zynde, hier kortelyk zullen aanwyzen.

De Heer Pellier stelt drie hoofdzoorten van Cataracten. De waare, de twyffelachtige, en de onwaare of ongeneezelyke. De waare of geneezelyke Staar is hier aan kennelyk, dat de Oogappel haar zamentrekkend en verwyderend vermogen in de grootste volkomenheid blyft behouden, terwyl ook het Oog de vlam van het kaarslicht en de schitterendste kleuren blyft onderscheiden. In de gemengde of twyffelachtige Staar is die veranderlykheid des Oogappels byna

[p. 113]

geheel weggenomen, en het licht naauwlyks van de duisternis te onderscheiden; schynende dus alhier, behalven de aandoening van het Kristalvocht, ook eene ontaarting van het Netvlies, of eenig ander deel van het gezicht, plaats te hebben. In de ongeneezelyke of onwaare Staar zyn eindelyk de onderscheiding van het licht en de beweeglykheid des Oogappels geheel en al weggenomen, het geen eene ongeneezelyke ongesteldheid van het Netvlies, of van het Glasachtig vocht van het Oog, te kennen geeft.

Voorts beschouwt hy eene Staar als eenvoudig, zamengesteld, of gecompliceerd. In het eerste geval is alleenlyk het Kristalvocht beledigd. In het tweede zyn het beursje van dat vocht, of de omleggende vochten, mede aangedaan. In het laatste heeft 'er eenig ongemak in eenig ander deel van het oog teffens plaats, doorgaans de zogenaamde zwarte Staar.

Zo de Regenboog met het Kristalvocht is zamengegroeid, is de konstbewerking, door middel der zogenaamde stryking of nederdrukking, doorgaans geheel onvoldoende, naardien het Kristalvocht dan doorgaans wederom opryst; het uitneemen valt ook bezwaarlyk en vereischt eene groote handigheid. Dan nog veel erger is het geval, wanneer het Glasvocht ontaart, of verduisterd is, 't geen doorgaans na eene geweldige voorafgaande Ontsteeking gebeurt: een geval, waaromtrent men niet te oplettende kan zyn; naardien in hetzelve de konstbewerking niet alleen geene verligting aanbrengt, maar, door het verwekken van aanhoudende pynen, de grootste nadeelen veroorzaakt.

Men dient mede te kunnen onderscheiden, of het beursje van het Kristalvocht ook is aangedaan, en daarenboven, of de kwaal het beursje alleen, dan of die ook teffens het ingeslooten vocht, heeft aangedaan. Is alleen de voorste zyde van het beursje verdonkerd, dan is zulks kenbaar uit de witheid en de uiterlykheid der Staar; doch is de zitplaats des gebreks alleenlyk aan den achterkant van het beursje, dan vertoont zich de Staar graauw, en ligt ongewoon diep. Zelfs gebeurt het, dat, tien of twaalf dagen na de konstbewerking, deeze achterste zyde ondoorschynend wordt; waardoor de reeds geneezene Blindheid, zonder de schuld des Konstenaars, wederkeert. Wanneer het beursje en het ingeslooten Kristalvocht beide zyn aangedaan, dan is de Cataract doorgaans vloeibaar

[p. 114]

en de konstbewerking vordert ongemeen veel voorzichtigheid. Zomwylen zyn by de vloeibaare Cataracten de gemelde beursjes ongemeen gezwollen. Doorgaans erkent men de vloeibaare Cataract uit de kleur van room of versche etter, die in het ongemak bespeurd wordt, gelyk ook uit de uitwendige gedaante van het Oog, 't welk grooter en voller schynt, dan natuurlykerwyze plaats heeft.

Aanmerkenswaardig is ook, het geen de Schryver aanmerkt, omtrent de zwartgekleurde Staaren, die zomwylen door Pellier zyn waargenomen, en welke voor het uitwendige veel overeen schynen te komen met de Amaurosis, of zwarte Staar, van welke zy echter kunnen onderscheiden worden door de algemeene tekenen der gewoone Staar, en wel vooral door de overgebleevene aandoenlykheid des Oogappels.

Wat de zogenaamde rypheid der Cataracten betreft, Pellier is van oordeel, dat men dien aangaande noch op de kleur, noch op den zamenhang van het Kristalvocht, moet acht geeven, maar tot de konstbewerking overgaan zo ras de lyder van het gezicht beroofd is, wanneer de kwaal met geene andere ongeneezelyke ziekte gepaard gaat, en de gesteldheid des lichaams zulks toelaat. Over het algemeen oordeelt hy het uitneemen der Staar beter dan derzelver nederdrukking; eenige weinige gevallen uitgezonderd, in welke de Oogappel ongemeen klein is, wanneer hy de operatie door nederdrukking, of stryking, verricht. Eer hy tot de konstbewerking overgaat, bereidt hy de lyders, een dag of zes te vooren, door een zagten leefregel, geeft hen voorts twee of driemaalen een zagt buikzuiverend middel, en doet, by volle gestellen, eene aderlaating van tien of twaalf oncen.

De konstbewerking van het uitneemen der Staar volbrengt Pellier, over het algemeen, op de gewoone wyze; doch hy maakt gebruik van een Oogspiegel van een byzonder maakzel, die hy echter wegneemt eer het Hoornvlies ten vollen is doorgesneeden, op dat de te groote drukking het Glasvocht niet ten vollen, of voor een gedeelte, zou doen uitkomen. Nog is zeer aanmerkenswaardig in zyne handelwyze, dat hy, na het openen van het Hoornvlies, het Oog doet sluiten, om, door het buitenkeeren van het licht, de zamenkrimping des Oogappels voor te komen, en dus het uitdryven des Kristalvochts gemakkelyker te maaken; tot het openen

[p. 115]

van welks beursje hy geene byzondere bewerking van nooden heeft, dewyl hy behendig genoeg is, om zyn in het oog binnengebragte Staarmesje, eer hy hetzelve naar den binnenkant van het Hoornvlies doet gaan, in den Oogappel binnen te brengen, en dus het beursje, met eene kleine insnyding, te openen.

Na het volbrengen der konstbewerking laat Pellier geenerleye proeven toe met het Oog, om te weeten, of het gezicht behouden zy, dan niet; maar dekt aanstonds, tot voorkoming van ontsteeking, het geslooten oog met een zagt droog kussentje, doet den lyder voorzichtig te bed brengen, en met het hoofd een weinig verheven op den rug liggen, in welke ligging hy hem, zo veel mogelyk, geduurende de eerste zes of acht dagen, doet blyven. Voorts doet hy, zo 't gestel des lyders het toelaat, eene aderlaating, laat hem een zagten leefregel onderhouden, en geeft hem Heulzap, in herhaalde kleine giften, om niet door ruimere giften braakzucht te verwekken, welke hy, zowel als het hoesten en niezen, ten hoogsten nadeelig beschouwt in deezen toestand, waarom hy ook het gebruik van Snuiftabak in de eerste tien of twaalf dagen verbiedt.

Deeze en de verdere behandeling der Lyders voorkomt doorgaans alle ontsteeking; dan zo die desniettegenstaande verschynt en geweldig wordt, herhaalt Pellier de Aderlaatingen, en doet bloedzuigers aan de Oogleden zetten. Onder de uitwendige middelen, ter weering van ontsteeking, oordeelt hy niets beter, dan het bekende stremsel uit Eiwit en Aluin tusschen twee doekjes aangelegd; terwyl hy, in eene geweldige opzetting der vaten van het Bindvlies, niets kragtdaadiger oordeelt, dan de doorsnyding der opgezwollen bloedvaten, na welke doorgaans de geweldigste ontsteekingen spoedig bedaaren.

Behalven veele andere zaaken van aanbelang, tot deeze konstbewerking betrekkelyk, spreekt de Heer bell zeer uitvoerig over de mogelykheid, of onmogelykheid, om het ontaart beursje van het Kristalvocht weg te neemen, waaromtrent hy merkelyk van Pellier verschilt. Doch de kortheid van ons bestek laat niet toe, over deeze en andere zeer gewigtige omstandigheden, tot deeze stoffe betrekkelyk, uitvoeriger te spreeken.