Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1797

[p. 522]

Iets over het agtslaan op kleinigheden in den dagelykschen ommegang. In eenen brieve aan een uitgelachen vriend.

Waarde Vriend!

Gy hebt het my kwalyk afgenomen, gy beschuldigt my, en te regt, dat ik mede gelachen heb, toen wy, eergisteren, ten huize van den Heer M * * * aan tafel zaten. - Ik beken schuld. - Wie kon zich bedwingen, inzonderheid daar de Juffrouwen ons voorgingen?

Maar gy hebt niet even zeer gelyk, wanneer gy dit zo hoog opneemt, dat gy my beschuldigt, als iemand, die de Vriendschap geschonden en de Wetten der Welleevenheid overtreeden heeft. Wy lachen dikwyls zonder te weeten waarom. Het lachen heeft iets overspruitends; en van alle bedryven, welke wy uitvoeren, is dit 'er een, welk het minst een kwaaden of boozen toeleg ontdekt. - Dan gy zult my wel willen veroorloven te zeggen, dat uwe verregaande Styfheid en Onhandigheid, van het oogenblik af dat gy in 't gezelschap kwaamt, tot dat gy heenen gegaan zyt, alle hoope te leur stelde, welke ik had opgevat van een lustigen Knaap, kersvers van de Hoogeschool gekomen.

Oudtyds, doch dit is lang geleden, hadden de Hoogeschoolen zo iets van het Kloosteragtig styve: en dewyl ik met veel genoegen vernomen had van uwe gemaakte vorderingen op de Kweekschool der Geleerdheid, nam ik het voor eene van zelfs spreekende waarheid, dat gy niet verzuimd zoudt hebben om Welleevenheid by uwe Geleerdheid te voegen. Hinc, gelyk de Geleerden spreeken, origo mali.

Het speet my geweldig, u zo ongevallig en bedremmeld te zien in alle uwe beweegingen: en uwe pooging om voor te snyden zou myne kwelling voltooid hebben, had ik my daar van niet ontlast door een schaterenden lach; en gy weet ik was de eerste niet die denzelven aanhief.

Uwe vorderingen, myn Vriend! zyn groot. Gy hebt de verwagting, die men wegens iemand van uwe jaaren hadt kunnen opvatten, verre overtroffen. - Goed, zeer goed - pryslyk, zeer pryslyk, in de daad! Het verheugt my grootlyks, dit te zien, dit te weeten; maar bedenk, dat gy eene Wereld intreedt, in welke gy geen klein geld, zo noodig daar te verhandelen, medebrengt. Uwe Geleerheid is iets groots voor u, en zal by groote gelegenheden u te stade komen; maar groote gelegenheden komen ons niet al den dag voor. Terwyl gy, aan den anderen kant, alle dagen geroepen wordt, om hoedanigheden van eene tweede, derde, vierde, of van nog

[p. 523]

minder scort, waar aan gy geen kennis schynt te hebben, ten toon te spreiden.

Deeze, myn Vriend! zyn les petites attentions; de kleine inagtneemingen, gebooren uit welgevalligheid van manieren, die overal gangbaar zyn, die overal verwagt worden. 'Er zyn geene Voorregten, Staatkundige of Burgerlyke, die om verschooning in dit gebrek kunnen pleiten. Een Groot Man kan het, 't is waar, zonder dezelve stellen: doch dan moet hy een waarlyk Groot Man weezen; en het gezelschap, waar mede hy verkeert, hem voor een Groot Man houden; en die, mits hy zyne gunsten aan dien kring betoont, zich niet bekreunen hoe hy voor het overige bestaa. - Maar gy, myn Vriend! zyt nog de Groote Man niet; en schoon gy uwe Letteroefeningen op de loflykste wyze volbragt, en meer in 't hoofd hebt dan het talryk gezelschap waar in wy ons bevonden, zy zullen u egter versmaaden; zy zouden het een newton doen, indien hy betoonde zo gebrekkig te weezen in kleinigheden.

Gy moogt u verzekerd houden, (en welhaast zal de Ondervinding u deeze les met vollen nadruk leeren) dat de grootste Zielsbekwaamheden, en de verste aankweeking van dezelve, de middelen niet zyn om in gezelschappen voort te komen. Met dezelve begaafd, zal men mogelyk, als gy ter kamer intreedt, allen doen opstaan, en het algemeen gesluister zal weezen: ‘Dit is de geleerde Dr. Sluitreden;’ doch hier mede neemt alle belangstelling een einde. Dr. Sluitreden is met zyne gedagten te zeer afweezig om met het gezelschap een kaartje te speelen; hy kan geen kopje thee overgeeven zonder storten; men kan hem het voorsnyden van het eenvoudigste gebak niet toevertrouwen.

De grootste Wysgeer van zyn tyd zal misschien een geheelen avond als een Standbeeld zitten, en van allen ongemoeid gelaaten worden; terwyl de Overste Jacob Praatryk, die niet weet of Europa een Eiland is of een Werelddeel uitmaakt, het geheele gezelschap aan 't lachen helpt, en staag verwondering verwekt door zyne geestigheden, schoon van den lafsten aart, en zich aangenaam maakt door zyne beleefdheden jegens de Dames en de Heeren, die, behalven het onderscheid der Sexe, voor Dames mogen gaan. - Ik wil hier mede niet zeggen, dat gy altoos zulk gezelschap van Heeren of Dames zult aantreffen; doch het geval is algemeen genoeg om u deezen waarschuwenden wenk te geeven.

Mogelyk, myn Vriend! zult gy my op dit alles te gemoete voeren, dat de versmaading van zulk slag van lieden beneden de kennisneeming is van een verstandig Man, van eenen Wysgeer. - In de daad, gy zoudt, met deeze aanmerking, den spyker op 't hoofd slaan, indien de verstandige Mannen en Wysgeeren zo schaars niet gezaaid waren. Maar wy moeten ons voor geene al te groote Hervormers uitgeeven. En, tus-

[p. 524]

schen ons, dewyl het oorspronglyk doel eens gezelschaps bestaat in den geest van werkzaamheid te ontspannen, kan ik niet nalaaten te denken, dat het de zaak van een ieder is, zich aangenaam te maaken, om eene rol te kunnen speelen in dit kleine Blyspel, en te helpen dat alles goed en wél afloope.

Ik weet, gy kunt, 's volgenden daags, in een ander gezelschap, de geledene uitlaching vergeeten, en, door uwe kundigheden in verscheide takken ten toon te spreiden, overvloedige eere, te uwer vergenoeginge, behaald hebben. Maar ik verzeker u het zou in de Wereld, zo als dezelve bestaat, u tot grooter eere gestrekt hebben, indien gy het lid van den Vogel, die Mejuffer u om voor te snyden gaf, wél getroffen hadt. In de daad, het smert my te moeten hooren: ‘Waar is uw geleerde Vriend, die ons de saus om de ooren deedt spatten?’

Dat is, zult gy aanmerken, bits, zeer bits, gezegd. - En wat dan? Gy moet het, zo veel mogelyk, verhelpen. Bedenk waar gy u bevindt. Geef op kleinigheden agt. Leer zo wel voorsnyden als scherpzinnig redentwisten; en denk, dat niet elke kamer, waar in gy den voet zet, een kamer der Academie is, waar men zamenkomt om te twistredenen. - Gy zult my, hoop ik, deeze kleine herinnering zo min kwalyk afneemen als myne zelfverdediging in den aanvang deezes Briefs. - Wees verzekerd dat ik onveranderlyk blyf

Uw Welwenscher

L.