Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1797

Waarneeming, aangaande de wonden, door dolle honden veroorzaakt, en het gebruik der Belladonna by dezelve.
Door C.F. Witting, Dr. en Lands Phystcus te Eschwege.

De Waarneemingen aangaande de beeten van Honden, die verdagt waren van Dolheid, en van de vermeende voorkoming van kwaade gevolgen, door eene of andere Geneeswyze, zyn zeer meenigvuldig. Dikwyls is ook myn bystand gevraagd by zodanige kwetzuuren, en nooit is by myne Lyders de Hondsdolheid uitgebroken. Ondertusschen zyn maar zeer weinige Waarneemingen van dien aart, dat men, uit het gelukkig gevolg, een volkomen zeker besluit, tot de genoegzaamheid der gebruikte geneeswyze, kan opmaaken.

Zelden zyn de gevallen zodanig, dat men met volkomene zekerheid overtuigd is, dat de bytende Hond in de daad dol is geweest, en dat 'er eene wezentlyke mededeeling van eenig vergift in de wonde heeft plaats gehad. Het zyn alleen die uitgeleezene Waarneemingen, in welke wy zeker weeten, dat de bytende Hond dol is geweest, en in welke de wonden van eene zo groote uitgebreidheid zyn, dat 'er geen de minste mogelykheid tot twyfelen overblyft, of 'er is waarlyk vergift in de wonden uitgestort; uit welke wy met zekerheid kunnen opmaaken, dat de door ons aangewende geneeswyze in de daad van nut is geweest, en verder verdient aangepreezen te worden, als van een genoegsaam vermogen

[p. 447]

tot bestryding en geneezing van deeze schrikkelyke ongesteldheid.

Ik vleije my, dat 'er onder myne Waarneemingen ten minsten één geval wordt gevonden, voldoende om de voortreflykheid der door my aangewende geneeswyze te staaven; waarom ik dienstig oordeele, hetzelve bekend te maaken. Een Vrouw uit Nederhona, de Weduwe schradern, wierd in 1789 door een grooten dollen Hond in haaren ontblooten opperarm, by herhaaling, tot drie keeren, op dezelfde plaats gebeeten. De wonde was wel vier duimen lang, en drie duimen breed, en benevens deeze hoofdkwetzuur had zy nog eenige huidwonden bekomen; hebbende zy met dit alles weinig bloed verlooren. Dezelfde Hond had niet alleen op dien dag in Nederhona, voor en na dat de bewuste Vrouw gebeeten was, eenige honden gekwetst, die alle dol zyn geworden; maar had ook, op den voorigen dag, in een nabuurig Dorp, drie Zwynen maar even gekwetst; doch echter zodanig, dat zy alle woedend zyn geworden, waarvan ik ooggetuige ben geweest. Den bytenden Hond, die ten volgenden dage in het nabuurig Dorp Reichensachsen wierd dood geschooten, heb ik niet gezien; doch weete met genoegsaame zekerheid, dat hy alle tekenen der stille en dolle woede heeft gehad.

Straks na dit geval wierd ik geroepen by de gekwetste Vrouw, en niettegenstaande het zeer zeker is, dat haare wonde door een waaren dollen Hond was toegebragt, terwyl 'er ook geen twyfel is, of 'er is waarlyk vergift in de wonde uitgestort, om dat dezelve by herhaaling is toegebragt, gelyk ook, om dat de geringe bloedstorting het vergift niet heeft kunnen afwasschen; zo is echter deeze Lyderesse door myne aangewende geneeswyze volkomen hersteld. Ook had ik veelmaalen van dezelfde, doch in minder klaarblykelyke gevallen, met de gezegendste uitkomst, gebruik gemaakt, waarom ik dezelve thans, als volkomen voldoende en door de ondervinding bevestigd, beschouwe.

De door my steeds aangewende Geneeswyze is de volgende. Daar het uitsnyden der gekwetste deelen, door de plaatselyke gesteldheid derzelve, niet steeds mogelyk is, terwyl ook veele gekwetsten daartoe niet kunnen overgaan, liet ik de wonden zo veel mogelyk met warm water uitwasschen, en het beledigde deel daar in een tyd lang baaden. Het afwasschen der wonden met zoutwater,

[p. 448]

gesmolten bytsteen, enz. vermydde ik, uit vrees dat de prikkeling van de watervaten de opslorping van het vergift zoude kunnen begunstigen; Loodmiddelen, in zo verre zy het opslorpend vaatgestel voor een tyd verlammen, zouden mogelyk dienstiger kunnen zyn. Edoch, indien dit vergift, gelyk zommige Geneesheeren willen, steeds op zyne plaats blyft, en alleen werkt door zamenstemming der zenuwen, zo zouden ook deeze middelen schadelyk kunnen zyn, door mogelyk dit vergift een tyd lang vaster te maaken. Na het behoorlyk uitwasschen der wonde, trek ik 'er het bloed zo veel mogelyk uit, door 'er bloedzuigende kopglazen op te zetten; voorts maak ik in dezelve een groot aantal diepe insnydingen, zo naby aan elkanderen als mogelyk is, en strooije daar over eene goede hoeveelheid poeder van Spaansche Vliegen, 't geen verder met een spatel zo veel mogelyk in deeze wonden wordt gewreeven. Met dit instrooijen houd ik veertien dagen lang aan, om dus eene langduurige en geweldige ettering te onderhouden, waar na ik de wonde laat digt loopen. Voorts laat ik, volgens de bekende Geneeswyze van moench, den Belladonna wortel, die den ouderdom van meer dan een jaar heeft bereikt, gebruiken, van welken ik doorgaans zes giften heb laaten toedienen. Daar my deeze verbinding der uitwendige Geneeswyze met de inwendige altoos zo wel gelukt is, zal ik daar niet ligt van afgaan. De gepaste uitwendige behandeling der wonden verricht waarschynelyk, in de meeste gevallen, wel het voornaamste. Doch hoe dikwyls wordt men niet geraadpleegd, na dat reeds de uitwendige wonde, uit onachtsaamheid of onkunde, is toegeheeld. In zodanig een geval zoude men voorzeker den Belladonna wortel niet gaarne ontbeeren, daar 'er zo veele gevallen zyn bekend gemaakt, die haar vermogen, tegen de zo verschrikkelyke Hondsdolheid, ontegenspreekelyk schynen te betoogen.

Aanmerking van den Redacteur.

De Geneeswyze van onzen Schryver is voorzeker zeer voortreffelyk: doch zyne vrees, dat een kragtig bytmiddel de opslorping des vergifts, door de watervaten te prikkelen, zal begunstigen, schynt ongegrond, dewyl zodanig een middel, indien het eene genoegsaame sterkte bezit, het aangedaane deel tot eene grootere diepte doodbyt, dan

[p. 449]

tot welke de wond was doorgedrongen; het vernielt dus in een oogenblik het opslorpend vaatgestel op die plaats, op welke de opslorping moest geschieden, en belet dezelve dus volkomen. Hier komt nog by, dat het beste bytmiddel, tot dit oogmerk, het gewoon bytmiddel der Heelmeesters (Lapis Causticus), als zynde een volkomen zuiver vast Loogzout, door zyne aanraaking in de dus gemaakte korst, het geheel dierlyk zamenstel als vernielt, door het zuur, 't geen 't aldaar mogt vinden, naar zich te neemen, en het vlugge Loogzout, 't geen aldaar mogt bestaan, uit te dryven, 't geen ons alle hoop geeft, dat ook teffens het vergift der toegebragte beet, in deszelfs zamenstelling, zodanig zal veranderd worden, dat het of geheel vernietigd, of uitgedreeven worde. De stelling des Schryvers, als of een plaatselyk aangewend Loodmiddel de opslorping van eenig aangebragt vergift zoude kunnen hinderen, schynt my ook zeer gewaagd. Wy weeten voorzeker niet genoeg aangaande het eigendommelyk Leven (Vita propria) van het opslorpend vaatgestel, om dien aangaande zulke algemeene leerstellingen te maaken, die, zo zy ongegrond zyn, van het grootst nadeel in de beoefening der Genees- en Heelkunde zouden kunnen worden.