|
| |
Belangryke byzonderheden, het staatsbestuur en den tegenwoordigen staat van Rusland betreffende.
(Ontleend uit Letters from Scandinavia.)
(Vervolg en Slot van bl. 389.)
In de pooging om de instellingen, de zeden, en den geest van een Volk te veranderen - althans van zulk een Volk als de Russen, is de eenige weg, dien men met veiligheid, of met zekerheid om het bedoelde einde te bereiken, kan inslaan, met alle voorzigtigheid te handelen; en met langzaame schreden tot zyn doeleinde te naderen, en van lieverleede de vooroordeelen en hebbelykheden die langheid van tyd in de gemoederen des Volks, als geheiligd heeft, te ondermynen. Men moet het Volk doen wenschen om eene hervorming, vóór dat het dezelve zal omhelzen.
Was de geest van Czaar peter den eersten min verheven en overmeesterend geweest, of was zyn Volk naauwer aan elkander vereenigd geweest door eene vrye onderlinge verkeering en eene kennis van het Volkscharacter, deeze groote Wetgeever der Russen zou den Geschiedschryveren alleen bekend geweest zyn als een Vorst, die een plaats vervulde in de dorre Jaarboeken van het Despotismus; of ten meesten genomen als een Vorst, die bezweek in de te voorbaarige, schoon edelaartige, pooging om de natuur te dwingen, en beschaafdheid aan een Volk te schenken 't welk geheel woest en wild was. - De pooging, welke elizabeth deedt, om eene geregelder Regtsoefening, en een beter stelzel van Regtsgeleerdheid, in te voeren, werd niet zeer gunstig ontvangen. Luidrugtige klagten hoorde men van alle kan- | |
| |
ten, aangeheven door de zodanigen, die belang hadden by de oude misbruiken; klagten met veel klems terug gekaatst door allen die onder de begogeling leefden van eene blinde verknogtheid aan oude gebruiken, die geen verstands genoeg bezaten om de strekking te doorzien van de voorgestelde wetten, noch gevoels genoeg om het drukkende gewaar te worden van die men zogt af te schaffen. ‘Indien zy,’ zeide daarom elizabeth, ‘hunne toestemming niet willen geeven om goede Wetten te ontvangen, dat zy dan de drukkende zwaarte van de oude ondervinden!’ en de pooging werd gestaakt.
Wanneer ik stukken van deezen aart in gesprekken bybragt, en nog by aanhoudenheid de trompet van Hervorming, van eene geheele Hervorming, deezes Volks hoorde opsteeken, kon ik niet nalaaten te denken om een bewys wel eens door de Godgeleerden aangevoerd om de ongeschiktheid der Snooden voor de Hemelsche gelukzaligheid aan te toonen, als zy ten dien einde afschetsten, de onvoeglyke houding, welke de zodanigen zouden maaken onder weezens, voor wier gezelschap zy niet gevormd waren. Ik verbeeld my, dat Rusland juist zulk een elendig vertoon zou opleveren onder de Volken der Aarde, indien het tegenwoordig Staatsbestuur in den volmaaktsten Republikeinschen vorm gegooten ware. Wat, ten deezen opzigte, zomtyds gebeurt met enkele persoonen, zou, in dit geval, door een geheel Volk kunnen gestaafd worden. Ik heb een Russischen Soldaat gekend, die met veel moeite, naa lang aanhouden, ontslag van den Krygsdienst bekomen hadt; doch weinig maanden daar naa tot zynen ouden Bevelhebber wederkeerde, met verzoek om weder in den Krygsdienst te treeden: hy wist niet hoe het te maaken als hy zyn eigen meester was. Ik geloof, dat de Russische Natie even ongeschikt is, om, op éénmaal, de oude vooroordeelen af te leggen, als de oude Soldaat, en even ongeschikt om de zegeningen der Vryheid te smaaken. Al te veelen hebben daadlyk belang, of zy meenen belang te hebben, in het volduuren der standgrypende misbruiken, om dezelve, zonder wederstandbieding, te laaten verhelpen. De eischen der zodanigen, van het oude, instemmende met de heerschende Volksdenkbeelden, zouden onvermydelyk een groot misnoegen baaren. De Natie is niet genoegzaam verlicht om te oordeelen over de beweeggronden, waarom veranderingen in het Regeeringsstelzel worden ingevoerd; of over die waarom
| |
| |
anderen 'er tegen aandruischen. - In zulk een geding, des hou ik my ten vollen verzekerd, zou de Party, die de Volksvooroordeelen op haare zyde heeft, over de andere gewis zegepraalen.
Maar, schoon het zeer onwaarschynlyk moge weezen, dat Rusland een onderscheidenden rang zal bekleeden onder de Volken, of door de zagtheid des Ryksbestuurs, of de beschaafdheid der Inwoonderen, is Rusland egter, in beide die opzigten, in een staat van vordering. En moet ik hier, ter eere van het Ryksbestuur, zeggen, dat die vordering te eenemaal aan het Ryksbestuur zelve is toe te schryven. Indien wy, ten deezen aanziene, de Beheerschers en Beheerscheressen op den Russischen Ryksthroon, zints peter de eerste dien beklom, tot den tegenwoordigen tyd, vergelyken met de Vorsten van eenig ander Land in Europa, in een even lang tydsbestek, en in dagen wanneer het Volk even onverlicht was als de Russen, dan zal, des hou ik my ten vollen verzekerd, peter en diens Throonopvolgers, by die vergelyking, het verre winnen. In Engeland zelfs hebben Volksverbeteringen zelden den oorsprong ontleend van de Oppermagt. De Volksgeest hadt meest altoos den weg gebaand; en het Hof hadt alleen de schraale verdienste van te volgen. Ja, in veele gevallen, is het Hof als 't ware met wederzin daar toe gebragt, en gedwongen om wettiging te geeven aan verbeteringen, welke het niet langer kon wederhouden.
Doch in Rusland is de voortgang altoos juist het tegenovergestelde hier van geweest. By de Throonbeklimming van Czaar peter den I, lag het Russisch Volk in de diepste onkunde en barbaarschheid verzonken! Peter en diens Opvolgers moesten niet alleen een voorbeeld van beschaaving geeven; maar ook de Onderdaanen als 't ware dwingen, om 't zelve te volgen. Het Volk, overeenkomstig met de begrippen van de meeste woeste Volken, zich zelven verbeeldende het eerste Volk op den Aardbodem te weezen in alle vorderingen, stondt niet dan met den uitersten weerzin de verbeteringen toe, door de Oppermagt bevolen. De Vreemdelingen, van tyd tot tyd gebruikt om het Volk te onderwyzen, hebben van de Natie alle mismoedigmaaking ondervonden, welke onkunde, trotsheid en vooroordeel, hun in den weg konden leggen, en de Russen zyn doorgaans maar al te wel geslaagd om den teestand deezer Vreemdelingen lastig
| |
| |
en verdrietig te maaken. Van de Engelsche Officiers, in Russischen dienst getreeden, heb ik, om zo te spreeken, 'er geen één gevonden, die geen berouw gevoelde over de mislukkingen der droomen van grootheid, met welke hy zich gestreeld hadt. De Admiraal Sir samuel greig maakt op deezen regel geene uitzondering. Zyne braafheid was boven alle verdenking wyd en verre verheven. Zyne bekwaamheden, in de post voor welke hy scheep kwam, leeden geen twyfel; en hy genoot de vriendschap van veelen der eerste Ryksgrooten. Nogthans werd zyn toestand onaangenaam gemaakt door de jalousy der Russen ten opzigte van Vreemdelingen, en de lastige wederstreeving van lieden die niet wilden onderweezen worden; dewyl zy niet overtuigd waren, dat zy eenig onderwys behoefden. ‘Het smert my,’ voerde de Keizerin hem by zekere gelegenheid te gemoete, ‘dat gy zo veele Vyanden hebt; maar ik weet de reden: gy kunt op myne bescherming staat maaken.’
De Colonisten, die catharina de II uitnoodigde, om de onbebouwde landen, aan de Kroon toebehoorende, te bouwen, en de Inboorelingen te onderwyzen in de onderscheidene werkzaamheden des Landbouws, vonden een slegt onthaal. De bevelen der Keizerinne, te hunner begunstiginge, werden, 't is waar, volbragt naar den letter van de wet. Elk Gezin ontving Paarden en Koeijen, als mede Werktuigen tot den Landbouw, en Leevensmiddelen, zo als het voorschrift inhieldt. Maar de Paarden en Koeijen waren of oud en onbruikbaar, of zo wild en ontembaar, dat het grootste gedeelte weg liep, en in de bosschen omdwaalde. De Werktuigen en Gereedschappen waren de slegtste en goedkoopste, welke men kon bekomen; en de Leevensmiddelen doorgaande zo slegt en bedorven, dat ze niet konden dienen. De ongelukkige Colonisten werden, door deeze snoode en onmenschlyke kunstenaaryen, tot de uiterste armoede gebragt. Veelen deezer Lieden kwamen om door honger en gebrek; en niet weinigen, den staat, waar in zy zich gebragt zagen, ondraaglyk en hooploos vindende, maakten een einde aan hun eigen leeven. - Intusschen pochten de voornaamste bewerkers dier elenden, de Heeren betskoi en rutsky, op de diensten, welke zy volvoerden, leverden rekeningen in van uitsteekende Paarden en Koeijen, Gereedschappen en Leevensmiddelen, door hun verschaft; zy voegden 'er veele pligtpleegingen by van eenen vleienden aart
| |
| |
voor de Vorstinne, wegens de gelukkige gevolgen, welke moesten voortspruiten uit haare weldaadige ontwerpen tot 's Landsverbetering; dus ontvingen zy groote geldsommen uit de Schatkist, ten behoeve der Colonisten, behalven eer en geldbelooningen voor hunnen dienst daar aan toegebragt. - De weinigbeduidenheid deezer Lieden mogt hun hebben doen rangschikken onder die menigte van Schurken, wier naamen vergeeten worden, als hunne ondeugden hebben opgehouden nadeel te bewerken, indien de natuur hunner misdryven hun niet als 't ware opriep uit de vergetelnisse, waar toe zy verweezen scheenen, om hun ter algemeene vervloeking te stellen.
Bykans alle Plans, uitgedagt en ter hand geslaagen tot verbetering des Lands, hebben met dergelyk een tegenkanting te kampen gehad. De Kunstenaars, die eenige weinige jaaren geleden genoodigd waren om uit Engeland over te komen, ten einde de Yzerwerken op eenen beteren voet te brengen, vonden zich belemmerd met zo veele hindernissen, en onderworpen aan zo veele kwellingen, dat zy meest alle dit werk hebben laaten vaaren. Te Petrazavedsky, waar zy zich voornaamlyk hadden neêrgeslagen, zyn 'er slegts nog twee overig; en, naar alle waarschynlykheid, zal ook hun geduld welhaast uitgeput zyn.
Zeldzaam hebben de Souverainen van Rusland Bedienden gevonden, genoegzaam verlicht om de nutheid hunner Plans van Verbetering te zien, en teffens eerlyk genoeg om ter goeder trouwe mede te werken, om ze daadlyk tot stand te brengen. Lieden tot die einden gebezigd zyn in hun pligt te kort geschooten, door Nationaal vooroordeel; dewyl zy niet wenschten, dat de zaaken, aan hunne zorge toevertrouwd, gelukten; of zy misbruikten het vertrouwen in hun gesteld, op de oneerlykste wyze, tot het voldoen van hunne schraapzugt.Catharina de II heeft veele betskois en rutskys gehad, om haare Plans, ter Verbeteringe ingerigt, het bedoelde en anders zeker bebereikbaare einde te doen missen.
Nogthans, met alle die hindernissen en beletzelen, heeft Rusland vry groote schreden in vordering gedaan, zints den tyd van Czaar peter den grooten. Manufactuuren van bykans allerleien aart zyn tot een veel hooger trap van volkomenheid gebragt, en veel meer in het groote volvoerd. Veele nuttige en ten cieraad dienende Kunsten hebben meer en meer opgangs gemaakt. De Koophandel is veel wyder uitgestrekt. De Geleerdheid zelve is eeni- | |
| |
ge schreden gevorderd. Het is thans geene zeldzaamheid meer, Slaaven te zien die kunnen leezen en schryven; terwyl, ten tyde van Czaar peter den grooten, deeze begaafdheden zo ongemeen waren, dat zelfs Prins menzikoff, des Czaars groote Gunsteling, en die naderhand, onder den naam van catharina de I, het Russische Ryk beheerschte, in beide onkundig was. De Drukpersen van Petersburg en Moscow hebben het Volk eene groote verscheidenheid van Boeken in de Russische taal geleeverd. De meeste zyn Vertaalingen uit het Engelsch of Fransch; schoon Rusland ook eenige oorspronglyke Schryvers telt.
Deeze omstandigheden, gelyk zy ten vollen uitwyzen den voortgang der Volksbeschaavinge, doen ons tevens besluiten, dat de vooroordeelen, welke zo langen tyd de poogingen der Russische Monarchen tegengewerkt hebben om hunne Onderdaanen uit den ouden staat van barbaarschheid en vernedering te redden, allengskens zullen verdwynen. De Russen zullen regtmaatiger denkbeelden krygen van hun Volksbelang; zy zullen hunne behoeften ontwaar worden; zy zullen een beter Regeeringsstelzel verdienen, om dat zy gevoelen 't zelve noodig te hebben.
Ik vind my versterkt in deeze opgegeevene uitzigten, als ik overweeg, dat het Russisch Staatsbestuur veel zagter in de uitvoering geworden is dan in vroegeren tyde. Het Ryksbestuur van elizabeth was zeer veel zagter dan dat van peter den grooten; van menzikoff, onder catharina de I, of van biron, onder Keizerin anna. Elizabeth was uit den aart niet wreed. Zy stondt zelfs na den lof van Zagtaartigheid. Nogthans verhaalt men, dat, by de Throonbeklimming van peter den III, zeventien duizend Persoonen, uit ballingschap of gevangenissen verlost, hunne vryheid herkreegen. Veelen deezer stonden aan geen ander misdryf schuldig, dan dat zy Bloedverwanten of Afhangelingen geweest waren van aanzienlyke Persoonen, aan Hofsreeken opgeofferd. Want, zelfs onder de Regeering van elizabeth, hieldt het nog maar al te zeer stand, om in den val van eenig groot Man, die ten Hove in ongenade vervallen was, elk in te wikkelen, die verondersteld werd met hem eenige verbintenisse te hebben.
Geduurende de Regeering der laatste Keizerinne, heeft men die ongerymde soort van Dwinglandy nimmer toe- | |
| |
gestaan. Over het algemeen is de heerschappy van catharina de II zagter geweest dan de onmiddelyk voorgaande. Dezelve heeft weinig treffende blyken van gestrengheid opgeleverd. Die rampzalige Weezens, met welke de Mynen van Siberie nog ryklyk voorzien worden, bestaan meest allen uit de zodanigen, die volgens den algemeenen loop des Regts veroordeeld zyn, en op wier lot Hofstreeken geenen invloed kunnen gehad hebben. - Die soort van Overtreeders, welke de jaloersheid van voorige Russische Oppervorsten ten strengsten zou gestraft hebben, ik meen de zodanigen, die men verdagt hieldt van de belangen der heerschende Hofparty niet te zyn toegedaan, hebben doorgaande geen strenger straffe geleden, dan dat zy verlof kreegen om in vreemde Landen te gaan reizen, en, geduurende eenige jaaren, te hunner verbeteringe, uitlandig te blyven. Elizabeth verbande, om te voldoen aan de veete haarer toenmaalige Gunstelingen, na Siberie, lestoc, wiens bekwaamheden en werkzaamheid de voornaamste middelen geweest waren om haar ten throon te heffen; en zulks, naa dat zy hem de volkomenste verzekeringen gegeeven hadt, van nimmer het oor te zullen leenen aan de inboezemingen zyner vyanden tegen hem. - Catharina de II liet, naa haare verheffing ten Throon, de Gravin elizabeth vorontzoff ongemoeid leeven, schoon deeze de begunstigde Meestresse geweest was van peter den III, om wier wille hy de besluiten tegen zyne Vrouwe genomen hadt, welke de Staatsomwenteling van 1762 hervoortbragten.
Met even dezelfde grootmoedigheid, en even zeer aangekant tegen den gewoonen geest der Russische Staatsomwentelingen, hieldt zy den Graaf munich in alle zyne posten en voordeelige bedieningen, schoon hy de yverigste der Aanhangeren van peter geweest ware, en alleen door de bloohartigheid zyns Meesters wederhouden was om haar van den beklommen Throon te bonzen.
Die zelfde geest van gemaatigdheid heeft haare Regeering gemerktekend. Onder vroegere Russische Monarchen was het ontneemen eens Ampts van eenen voorheen begunstigden Staatsdienaar het voorspel eener verbanninge na Siberie. Catharina de II verwisselde zeldzaam van Staatsdienaaren; en die, welke zy afzette, liet zy met eere gaan, en in rust leeven. - Schoon haar plan, om een
| |
| |
nieuw Wetboek in te voeren, niet ter uitvoer gebragt is, heeft zy egter veele byzondere Vaststellingen gemaakt, veele Regelmaaten ingevoerd, geschikt om eene gelykmaatiger uitoefening des Regts daar te stellen. In de ontslaaking der Boeren van de Kroonlanden, heeft zy een voorbeeld gegeeven, 't welk te hoopen is dat door veele Russische Edellieden welhaast zal gevolgd worden. Eenige weinigen hebben reeds haar voetspoor betreeden: en wanneer de goede uitwerkzels deezer vryheid-ademende Staatkunde zich zigtbaar vertoonen, valt 'er niet aan te twyfelen of dezelve zal algemeener worden aangenomen.
Geduurende haare Regeeringe is het Volk gansch ongewoon geworden, om die aanstootelyke voorbeelden te zien van Barbaarschheid, als hun voorheen zo vaak onder 't ooge kwamen. Het natuurlyk gevolg van deeze omstandigheid, gepaard met de toeneemende verspreiding van kundigheden, is, dat de Volksgeest eene zekere maate van onafhangelykheid gekreegen heeft, welke dezelve voorheen niet bezat. Volstrekte onderwerping aan den Vorstlyken Wil, schoon nog een zeer veel vermogend beginzel, is thans het heerschend beginzel niet, 't welk de Onderdaanen des Ryks bezielt. Rees peter de groote ten Grafzerk uit, en hernam hy den Ryksstaf in zyne hand, zyne Hovelingen en Krygsofficieren zouden zich niet openlyk door hem laaten slaan, zonder wederstand te bieden; hy zou het niet durven onderneemen, tegen de minstgeagtste zyner Onderdaanen, die wreedheden te gebruiken, waar mede hy, ten zynen tyde, de Strelgi verdelgde.
Schoon 'er, overzulks, in Rusland nog veel ongedaans overschiet om de Regeeringswyze van dat Ryk op een voet van billykheid en vryheid te vestigen, heeft men 'er eenige schreden toe gedaan. De Regeering van catharina verschilt zo veel van die haarer Voorzaaten, als dezelve nu verschilt van onze tegenwoordige Engelsche Regeering. |
|
Auteursrechtvrij