Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1797

Aanmerkingen over de etterende ontsteeking der oogleden. Door J.F. Loefler Med. & Chirurg. Doctor; Russisch Keizerlyke Provinciaal Artz, &c. te Petersburg.

De etterende Ontsteeking der Oogleden (Suppuratio marginum Palpebrarum) is een zeer lastig en menigmaalen voorkomend toeval; bestaande in eene meer of min hevige ontsteeking, opzwelling en ettering, in den rand dier deelen. Zodanig, dat dezelve in den beginne alleenlyk rood gezwollen en pynelyk zyn; doch vervolgens eene etteragtige kleevende stoffe uitwerpen, die dikwyls met bloed vermengd is.

De naaste oorzaak deezer Ziekte is eene ontaarting van het natuurlyk afscheidend vermogen der zogenaamde Meibomiaansche Kliertjes, waar door dezelve, in de plaats van eene zeer zagte lymige stoffe, die de oppervlakte des oogbols, tegen de prikkeling der uitwendige scherpten, die in de lucht omzweeven, moet verdedigen, thans eene scherpe en tegennatuurlyk verdikte stoffe afscheiden. Alles, daarentegen, wat het Oog uitwendig kan beledigen, en vooral ziekelyke en scherpe stoffen uit eenig ander deel des lichaams, of door eene algemeene scherpte der vloeistoffen derwaards overgebragt, zyn de afgelegene oorzaaken van dit ongemak.

Zo ras het ongemak eenigzins is ingeworteld, gaat

[p. 405]

het verzeld met eene menigte kleine zweertjes, die maar zeldzaam met het bloot oog, maar altoos door middel van een vergrootglas, kunnen gezien worden. Meer dan in veele andere gevallen, wyzen hier de aart en hoeveelheid der uitvloeijende stoffen de goed- of kwaadaartigheid des ongemaks aan. Hoe geringer, zachter en reukloozer, de uitvloeijing is, zo veel goedaartiger is de ongesteldheid: doch hoe meer deeze uitvloeijende stoffe van haare natuurlyke hoedanigheden afwykt, zo veel kwaadaartiger is de Ontstreeking; zo veel bezwaarlyker en langwyliger de Geneezing.

Wanneer deeze uitvloeijing zeer overvloedig is, korlachtig, vol schilfertjes en vezeltjes, miskleurig, en kwalyk riekend, dan mag men vaststellen dat 'er eene groote scherpte en ontaarting, zo in de plaatselyk aangedaane deelen, als door het geheele lichaam, aanwezende is, waardoor men reden heeft, van te vreezen, dat de bekleedzels der knersbeenige boogen, welke in de randen der oogleden geplaatst zyn, ja mogelyk die boogen zelve, zullen worden weggevreeten. In dit geval is het ongemak zeer bezwaarlyk te geneezen; terwyl hetzelve zeer lastig en gevaarlyk wordt voor den kranken, ten opzichte der Oogen zelve, die 'er dikwyls veel door kunnen lyden.

De Geneezing deezer Ontsteeking moet met alle mogelyke voorzichtigheid, kunde en ernst, ondernomen worden. Eene verkeerde aanwending der hulpmiddelen is, in de ligtere gevallen deezes ongemaks, steeds nadeelig, en kan in de ergere zoorten zeer gevaarlyke gevolgen hebben.

De gevolgen der verwaarloozing, of slegte behandeling, deezer Ontsteeking zyn doorgaans eene omkeering of te zamengroeijing der randen der oogleden. Voorts eene steedsduurende uitvloeijing van scherp water, 't welk het benedenst ooglid en de oppervlakte der wangen aanvreet. Waar door ten laatsten het Gezicht zeer veel lydt, ja geheel verlooren kan gaan.

Niet weinig wordt de Geneezing van dit lastig en hardnekkig toeval bevorderd door de kennis der afgelegene oorzaaken. Zo dat, indien 'er een algemeene bekende scherpte der vogten aanwezende is, by voorbeeld van Venusziekte, Scorbut, Mazelen, enz. de geheele geneezing daar na moet worden ingericht, en uitwendig wei-

[p. 406]

nig of niets worden ondernomen, eer de bekende afgelegene oorzaak is weggenomen.

Dikwyls ligt ondertusschen de afgelegene oorzaak deezes ongemaks ten diepsten verborgen in de algemeene massa der vogten, zonder dat dezelve genoegzaam kan worden gekend, en dus uitgeroeid. Dan daarentegen is ook dikwyls de aanleidende algemeene oorzaak, die door het geheele lichaam bestaan heeft, reeds verdweenen; doch daar van is noch iets plaatselyks overgebleeven, 't geen zich in de thans beledigde deelen heeft nedergezet. In dit geval is de aanwyzing tot Geneezing bezwaarlyker, en de Geneesheer moet thans Empirisch te werk gaan, en voornaamelyk werken tot het wegneemen der dringendste toevallen. Voor alles moet men thans zyne aandagt vestigen op de Ontsteeking en Verettering. Doorgaans is het laatste toeval een gevolg van het eerste, en maar zelden moet het eerste als een gevolg van het laatste worden beschouwd. Derhalven is de vermindering of wegneeming van het eerstgenoemde toeval, te weeten der Ontsteeking, doorgaans de hoofdzaak der Geneeswyze.

In eenige gevallen van deezen aart, die ik moest behandelen, vond ik het grootste nut, wanneer ik, eenige dagen lang, zagte en weekmaakende stoovingen op de Oogen deed leggen; ten welken einde ik gebruik maakte van een afkooksel van Heemstwortel, Maluwenbladeren en Maankopzaad, in melk; 't geen meermaalen in het etmaal laauwwarm wierd opgelegd. Na eene genoegzaame ontspanning door de aanwending van dit middel te hebben bekomen, maakte ik gebruik van koele ontsteekingweerende, voorts van zagt zamentrekkende en versterkende, en eindelyk van sterker opdroogende, middelen.

Onder de eerstgenoemde middelen tel ik voornaamelyk de Witte Vitriool en het Extr. Saturni, bereid na de manier van Jannis, met een weinig Opium.

Tot een zagt zamentrekkend en versterkend middel gebruikte ik, in de eerste plaats, een afkooksel van Yslandische Mos, en op het laatst een sterk afkooksel van Koortsbast, met een weinig Loodzuiker. Wanneer, beide Ontsteeking en Verettering, geheel weggenomen zyn, dan durft men eerst gebruik maaken van sterker opdroogende middelen, onder welke ik het vermogendst be-

[p. 407]

vond het Ceratum Saturni met wat poeder van Koortsbast.

Edoch, wanneer alles geneezen en met een goed lidteken is overtrokken, zo is het nochthans noodig, het aangedaan geweest Oog ten minsten noch een maand lang vlytig met het afkooksel van Koortsbast te wasschen, dewyl dit ongemak ligtelyk aan eene wederinstorting onderhevig is.

Heeft de Verettering reeds zeer lang aangehouden, en is de etter zeer overvloedig, miskleurig, kwalyk riekend, en vry diep in de oogleden verhoolen, zo heeft men reden, om te vermoeden, dat de kraakbeenige boogen reeds zyn aangedaan, en men moet alle mogelyke moeite aanwenden, om derzelver volkomene vernieling voor te komen. Tot bereiking van welk oogmerk men niets beters kan gebruiken, dan een mengsel uit Styraxzalf, Extr. Saturni, en Opium.

Dan indien de knersbeenige boog reeds door de vuile etter bedorven is, dan moet men de afscheiding van het bedorvene zoeken te bewerken; het geen 't best kan worden gedaan door middel van eene oplossing van Kwikzilver in sterk water (Mercurius Nitrosus, of Liquor Bellostii). Na het gebruik van welk middel men, tot het wegneemen der te groote scherpte, de aangedaane plaats, by herhaaling, met Eyerölie of Waschölie, of iets diergelyks, moet bestryken. Beide welke middelen het gevoeglykst met een penseel kunnen worden aangebragt.

Is nu het bederf gestuit, afgescheiden en gereinigd, dan zoekt men de wonde te heelen, en met een lidteken te overdekken. Dit gelukte my eenmaal zeer gemakkelyk door middel van een zalfje, zamengesteld uit Zwavelbloemen, Borax en Cerat. Saturni. Wat voorts de inwendige middelen betreft, welke in zoortgelyke gevallén te pas zouden kunnen komen, dienaangaande valt niets stelligs te bepaalen. Dezelve moeten naar den aart der aanwezende scherpten veranderd worden, zodanig echter, dat men steeds by voorkeur zorge draage; om de eerste wegen van alle galachtige, bedorvene en scherpzuure, stoffen wel gezuiverd te houden.