Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1797

Grondregels en bedenkingen van den laatst ontthroonden Stanislaus, geweezen koning van Foolen.

(Vervolg en Slot van bl. 134.)

Wy behooren meer gestoord te weezen over uitbundigen ons toegezwaaiden Lof, dan over Beledigingen ons aangedaan.

Hoe kunnen wy een Leeven beminnen 't welk ons gestadig tot den dood leidt, langs eenen weg allerwegen met distelen en doornen bezet?

Opgeruimd te weezen is de gezondheid der Ziele; verveeling het vergif des Leevens.

De Rede toont ons onzen Pligt; hy, die kan maaken dat wy onzen Pligt beminnen, heeft meer vermogen dan de Rede zelve.

[p. 394]

Een onverzoenlyken Haat te draagen is een veel zwaarder en ondraaglyker last dan men zich veelal verbeeldt.

Onopregte Lofspraaken ons gegeeven zyn erger dan Schimpdichten.

Ik geloof, in de daad, dat het loflyker is groote Onheilen te verdraagen, dan groote Daaden te volvoeren.

Meest altoos zyn de behoeftigsten onder de Menschen de edelmoedigsten.

De Vriendschapsbanden zyn hedendaagsch zo dun, dat zy van zelve breeken; zy trekken alleen de hatten na elkander toe, maar strengelen ze niet zamen.

Een stuk hard en gepolyst marmer kaatst de voorwerpen, aan 't zelve voorgehouden, te rugge. 't Zelfde mag van de meeste Menschen gezegd worden. De angsten, kwellingen en ongerustheden, van anderen zweeven als 't ware op de oppervlakte hunner harten; doch gaan niet dieper.

Een Man, die zich boven zyne Ongelukken verhest, toont dat hy dezelve niet verdiende.

De Moed, dien nayver inboezemt tot het bestaan eener onderneeminge, vindt welhaast middel om te slaagen.

Op te houden na een Snapper te luisteren is het zekerst middel om hem te doen zwygen.

De begeerte om te behaagen is niet loflyk, dan in zo verre, als wy, ten zelfden tyde, tragten ons zelven agtenswaardig te maaken.

Om gerust te leeven, moeten wy niets moeilyks ons onderwinden; doch eigenwaan doet ons alle dingen ligt agten.

De onbestendigheid en onvastheid van onzen Smaak is oorzaak van de ongeregeldheden onzes gedrags.

Geen andere Vorsten, doorgaans, dan die een onsterflyken Naam waardig zyn, betoonen genegenheid om die gaven en bekwaamheden aan te moedigen, welke regt op een onsterflyken Naam geeven.

Godsdienst heeft niets meerder te duchten dan niet genoegzaam verstaan te worden.

Moet iemand ophouden van deugdzaam te weezen, om zich aan de pylen des Nyds niet blootgesteld te vinden? Welk een onheil zou het weezen, indien de Zon met schynen ophieldt, op dat zwakke oogen door het licht niet zouden aangedaan worden?

De Natuur roept, met luider stemme, de magtigsten onder het Menschdom zo wel als den geringsten toe, dat zy alle Leden zyn van 't zelfde lichaam.

Het onsaalbaarst merkteken van Onkunde is Bygeloof.

Wie onzer zou den Tyd in opmerking neemen, indien dezelve niet wegvloog? Maar groot is onze misrekening als wy daar aan niet denken vóór het oogenblik dat dezelve ons onherroepbaar ontvliedt!

[p. 395]

Welbekookte Weetenschap is niets anders dan Rede en gezond Verstand.

Weinig Lieden zyn meer waardig. dan de agting, welke men hun toedraagt; dan hoe veelen worden 'er niet gevonden, wier waarde verre te kort schiet, by de hun toegedraagene agting afgemeeten?

Hoe groot iemands Gelukstand moge weezen, is 'er nog een grooter; naamlyk waardig gekeurd te worden om dien Gelukstand te genieten.

Den Tyd behooren wy af te meeten by onze daaden, en het overige te tellen als of wy niet geleefd hadden.

Schoon de Hoop ons zo menigmaalen bedriegt, blyven wy egter hoopen, en ons leeven verslyten wy hoopende.

De geheele Natuur is bewerking om te doen groeijen, en alles groeit tot rypheid en volgend sterven op.

De Deugd, die Nyd verwekt, heeft ten minsten dit voordeel, dat dezelve, 't zy vroeg of laat, den Nydigaaart beschaamt.

Zedigheid is de onafscheidbaare Gezellinne van waare Verdiensten.

Het beste middel voor zommigen, om zich te troosten van wege hunne onkunde, is te gelooven, dat alles, wat zy niet weeten, noodloos is.

Kunnen Vorsten, in Paleizen gebooren en opgevoed, gevoelig weezen voor de elenden der schamele armoede in Hutten?

Vaderlandliefde is niets meer dan het gevoel van ons welvaaren, en de vrees van 't zelve gestoord te zien.

Alles, Godsdienst zelf, is gevaarlyk in een Mensch zonder oordeel.

Rede heeft de Ondervinding noodig; maar Ondervinding, zonder Rede, is nutloos.

Het Geweeten raadt ons als een Vriend, eer het ons straft als een Regter.

Om met zekerheid te gelooven, moeten wy met twyfelen beginnen.

Ik zou my verheugen indien 'er een minder afstand ware tusschen het Volk en de Grooten. Het Volk, als dan niet geloovende dat de Grooten grooter zyn dan zy weezenlyk bestaan, zou hun minder vreezen; en de Grooten, het Volk niet voor minder beduidend en elendiger houdende dan het waarlyk is, zouden 't zelve meer ontzien.

Indien de Schoonheid alle de voordeelen kende der Zedigheid, welke haare bekoorelykheden zo zeer op uistent, zy zou zich, by aanhoudenheid, aan zo veele gevaaren niet blootstellen.

Moed in eenen Bloodaart te veronderstellen, is hem met de daad moed geeven.

Het beginzel van ons gedrag te doen bestaan in de noodzaaklykheid van pligt, dient om ons het leeven moeilyk en

[p. 396]

lastig te doen worden; en stelt ons, by aanhoudenheid, bloot aan de begeerte om door die hinderpaalen heen te breeken.

Hoe veele Menschen bemoeijen zich met alles, om dat zy niet weeten hoe zich in éénig ding bezig te houden!

Ondervinding, door misslagen verkreegen, is een kostbaare Leermeestresse.

Wy zyn 'er op gesteld om te verkeeren met die wy liefhebben; waarom kan dan een Mensch, die zich zelven zo zeer bemint, geen oogenblik met zich zelven verkeeren?

Is het niet verbaazend vreemd, dat de begeerte na Rust ons in gestaage onrust houdt?

De Raad, aan Vorsten gegeeven, strekt meest altoos ten voordeele van den Raadgeever.

Als Man en Vrouw trouwen, doen zy eene beloste van elkander lief te hebben. Zou het niet meer te hunner Geluksoevordering strekken, te belooven dat zy elkander zouden behaagen?

't Geen zo veele Menschen, als zy iets zullen bewyzen, te verre doet gaan, is dat zy boven hun kring willen zweeven.

De Begeerte om wel te doen wordt vernederd door de zugt om te schynen wel gedaan te hebben.

Het gebeurt zeldzaam, dat Losbollen in 't eerst den voorrang niet hebben in alle gezelschappen. Het is de modder, die op de oppervlakte des waters dryft, tot dat dezelve, de beroering ophoudende, van zelve bezinkt.

Nergens behoeft men meer in een goed humeur te zyn dan ten Hove, en nogthans treft men zulks daar het zeldzaamst aan.

Het is naauwlyks mogelyk een ander te verdenken, zonder in zich zelven de zaaden van die laagheid te hebben, waar mede men eenen ander beschuldigt.

Agting heeft meer betoverende behoorelykheden dan Vriendschap, ja dan Liefde zelf. Zy neemt de harten meer in, en maakt nooit ondankbaaren.

Met al te veel vrees te betoonen van bedroogen te zullen worden, ontdekken wy menigmaal de wyze waar op men ons kan bedriegen.

Doorgaans kiezen wy ons eenen Vertrouweling, om geen gebrek te hebben aan eenen Bewonderaar.

De Man, die gewigt hegt aan beuzelingen, zal veelligt weezenlyke dingen verwaarloozen.

Veele Gierigaarts ondergaan, uit schaamte van gievig te schynen, de straffe van zich verkwistend van te stellen.

Een inhaalig Munsch wordt zeldzaam van de Speelzugt geneezen. Behalven de hoop op winst, vindt hy daar in het voordeel, van zyne schraapzugt, onder het masker van belangloosheid, te bedekken.