Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1797

Aanmerkingen over de geneigdheid tot klaagen, en de afkeerigheid van hulpmiddelen.

Endless is the list of human ills
And sighs may sooner cease than cause to sigh.

(Naar het Engelsch.)

Dikwyls heb ik gedagt, dat, indien 'er een Regtbank opgerigt wierd, bekleed door eene byzondere Commissie tot herstel van alle de Rampen, Bezwaaren en Onheilen, waar over wy alle dagen klagt by klagt hooren uitstorten, de meesten der Klaageren niet zouden verhoord worden, op den grond, dat zy zich zelven gedompeld hadden in den poel van rampen; of niet alles gedaan, wat zy konden, om dezelve af te weeren.

Ik heb het ongeluk van te leeven in eene Buurt waar alles gromt, onder een menigte van Kennissen die grommen, en moet huishouden met een grommend Gezin. Ik hoor niets dan

[p. 264]

klagten, van den morgen tot den avond; en, 't geen zeer zonderling is, voor lieden, die hun leed zo dieptreffend gevoelen, niemand biedt zich ter verligtinge aan, of doet zyn voordeel zo verre met de ondervinding van eenig leed, dat hy zorg draagt dat het hem niet ten tweedemaale overkome. In de daad, het is my zomtyds in den zin geschooten, dat het on dergaan van leed tot onze gesteltenis behoort, en dat een Mensch teleurstellingen zo min kan misgaan als de Kinderziekte.

Zomwylen hoor ik zeer ernstige gesprekken over de veelvuldige elenden, welke de Rykdommen medebrengen; dat ze een vloek zyn, in stede van een zegen, en de oorzaak van veele kwellingen, teleurstellingen, en betooningen van ondank, waar van de Armen niets weeten. Nogthans ken ik geen een Rykaart, die zyne Rentebrieven verkoopt, en het geld, daar van komende, aan anderen uitdeelt, om zich dus van dien last, waar over hy zo zeer klaagt, te ontlasten; geen Man, ryk in Landgoederen, die, om zich van de zorgen, welke derzelver beheer medebrengt, te ontslaan, zich van dezelve afmaakt. - Neen, Rykdommen en Bezittingen zyn geen kwaad in zichzelven; maar het is een kwaad, daar over te klaagen, en ze niet alleen te behouden, maar angstig te zwoegen om ze te vermeerderen.

Een ander soort van Grommers, die my niet zelden voorkomen, zyn de zodanigen, die steeds klaagen geen grooter last te kennen, dan het houden van een aantal Dienstbooden, Meiden en Knegts. Lieden, die zy beschryven, als alleen strekkende om de een den ander ledig te houden, om 's Meesters Kelder te besteelen, het Porcelein te breeken, en alles ten minsten pryze te koopen en ten duursten aan te rekenen. - Wie, nogthans, is 'er onder deeze Klaagers, die zyne toestemming wil geeven, om die lyst van onheilen te verminderen? Neen! Heer en Vrouw moeten dien lastigen stoet aanhouden; en spreekt men, ondanks dat alles, niet zelden van denzelven te vermeerderen. Zo dwaas en met zichzelven strydend zyn de menschen.

Een derde soort van beklaagde Leevensonheilen ontspringt uit de bron, die het leeven moest veraangenaamen, den gezelligen ommegang. De verkeering is in hun oog zo verveelend, zo ondraagelyk, zulk eene verspilling van tyd en geld, daar toe behoort zo veel toestels, men moet zo laat opblyven, zo veel onaangenaams verdraagen, en zo veel inschiklykheids gebruiken om het elk eenigzins van passe te maaken, dat de last der verkeeringe den last van een daglooner, die een geheelen dag zwaar moet werken, verre te boven gaat. - De dwaashartige Mensch heeft geen vermaak in 't afgezonderd leeven; hy kan geen oogenblik met zichzelven verkeeren, of eenig duurzaam genoegen in den schoot zyns

[p. 265]

Gezins vinden - en nogthans heb ik niet bevonden, dat zelfs de zodanigen, die de meeste klagten, in dit geval, uitboezemen, harts of moeds genoeg hadden om eene Uitnoodiging af te slaan, of eene gelegenheid te verwaarloozen om deeze zo bejammerde onheilen over en over als in den mond te loopen.

Men ontmoet niet zeldzaam eene vierde soort van Grommers, zo onredelyk als eenigen der voorgemelden, en ik moet bekennen, dat ik met hun minder medelyden heb dan met de anderen. Deeze Heeren, zo getrouwden als ongetrouwden, die gezegd mogen worden nooit zo zeer t'huis te zyn als wanneer zy zich in de eene of andere Herberg bevinden, en alle voldoening zouden betuigen, wanneer zy niet al te zeer geschooren wierden. - Doch, wat is het geval? Zy klaagen eeuwig over slegten Wyn, gebrekkige Bediening, hoogloopende Rekeningen, en onbeschofte Herbergiers. En egter verdraagen zy alle deeze onaangenaamheden met zo veel Philosophie, ik meen daadlyk uitgeoefende Philosophie, dat geen hunner de proef neemt om een hulpmiddel in een meer huislyk leeven te zoeken.

Zeer na verwant aan deeze Klaagers is hier te Lande een talryke hoop van beiderlei Sexe, die my steeds voorpraaten, welke elendige Plaatzen onze Gezondheids - bronplaatzen zyn; hoe duur 'er alles, en hoe slegt de oppassing is; hoe onbeschoft de Bron - herbergiers, hoe elendig de Bals en Kaartpartyen zyn; met één woord, welke verveelende verblyfplaatzen de Bronnen opleveren. - Zy spreeken met zo veel gevoels en zo treffend over alle deeze ongemakken, dat ik, als een natuurlyk gevolg, daar uit afleidde den geheelen ondergang van deeze Vergaderplaatzen, der Gezondheid en Vrolykheid gewyd. Maar het is 'er zo verre af, dat dit het geval worde, dat, met het wederkeeren van den Brontyd, die eigenste klaagende Persoonen, die zo veel van de Bronplaatzen te zeggen wisten, de Hoofdstad verlaaten als of 'er de pest heerschte, of 'er een aardbeeving te duchten stondt.

Ik moet niet vergeeten van eene andere soort van Klaagers te spreeken. Zy zyn, in de daad, in een opzigt, zeer verschillende van alle de voorige, maar vallen geen sier minder klagtig. Dit goed slag van lieden klaagt niet over eigen ongemakken; 't geen hunne ziel kwelt is de duurte van alles, in deezen tyd, inzonderheid van de eerste leevensnoodwendigheden. Over deeze onderwerpen spreeken zy met eene wondere welspreekenheid, en beklaagen zich ten hoogsten, dat het buiten hun vermogen is, de drukkende behoeften, welke zy allerwegen rondsom zich zien, te verligten. - Dan, welk eene wondere tegenstrydigheid! deeze over den duuren tyd hoogst misnoegden, zie ik, dat, ten eigen gebruike, om hun smaak te streelen en hunne lekkerheid te voldoen, de uitgezogtste Spyzen koopen, de duurste Wynen drinken, terwyl

[p. 266]

zy, zich vergastende, niet denken om de hongerigen te voeden, de dorstigen te drenken.

Ik kan niet nalaaten hier nog by te voegen twee soorten van morrende Klaagers. Een deezer bestaat uit de zodanigen, die altoos zugten over ongesteldheid, en eene geheele lyst van kwaalen, waar onder zy gebukt gaan, opleezen, en dit telkens, by alle gelegenheden, of het pas geeve dan niet, herhaalen. - Geen grooter ondienst kan men deeze lieden doen, dan met hun maatigheid in eeten en drinken voor te preeken, hun vroeg opstaan en veel lichaamsbeweeging aan te pryzen. Een deezer klaagde my dikwyls over de ongemakken, die hem in gevolge van hebbelyk onmaatig drinken overkwamen. ‘Waarom,’ vroeg ik hem, overeenkomstig met myne een voudige wyze van denken, ‘waarom laat gy dan niet af van dit onmaatig drinken?’ - Wat, voerde hy my brusk te gemoete, wat wilde gy hebben dat ik doen zou? Ik moet het een of 't ander drinken! - En zo bestaat het geval met alle de Klaagers, van welken ik gesprooken heb; de Klaagers moeten altoos iets zeggen, iets doen, iets drinken.

Nog een enkel woord, en zeer kort, over eene soort van Menschen, en deezen worden in grooten getale gevonden, die altoos jammeren over de kortheid des leevens, zonder ooit te gelooven dat het eens zal ten einde loopen. Zy bevestigen het bekende zeggen: ‘Alle Menschen oordeelen alle Menschen sterflyk, behalven zichzelven.’ Wegens dit slag van Lieden zal ik alleen zeggen, dat zy talryk genoeg zyn om allen de zodanigen te bevatten, die het leeven als een zaak van aanbelang geschonken is, en die, schoon zy niet handelen als redelyke weezens past, in 't einde zullen bevinden, dat zy verantwoordelyke schepzels zyn - schepzels, die eenmaal rekenschap zullen moeten geeven.

Maar ik zal niet langer staan blyven by een onderwerp van zo hoog ernstigen aart; dewyl myn toeleg was, om, in een eenigzins vrolyken luim, over een daar mede strydig character te schryven; en eenige wenken te geeven, die, kunnen zy niet ter geneezinge dienen van de Lieden met deeze klaagkwaale zo deerlyk behebt, misschien kunnen strekken om anderen te waarschuwen tegen een gedrag, 't welk de bron is van ontelbaare ongeneugten; die, schoon lastig voor de ongelukkige Naaverwanten en Vrienden deezer eeuwige Klaagers, niet weinig van het genoegen der Zamenleeving wegneemt.