Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1797

[p. 613]

A. Brink Eenvoudig Onderwys in den Godsdienst. Te Leeuwarden, by C. van Sligh, 1797. In 8vo. 42 bl.
- het Eenvoudig Onderwys in den Godsdienst verkort. Te Leeuwarden, by Denzelven, 1797. In 8vo. 22 bl.
Handleiding voor myne Leerlingen, door den zelfden. Te Leeuwarden, by Denzelven, 1797. In gr. 8vo. 226 bl.

Een nieuw Leer- en Leesboek voor hun, die de waarheden van den Godsdienst onpartydig, en met een godvruchtig gemoed, willen onderzoeken, door den Eerw. Schryver, ten dienste zyner Leerlingen en tot zyn eigen gemak in het byzonder onderwys, in druk gegeeven: waarvan men zich ook elders met vrucht zal kunnen bedienen.

‘Niet het schryven van een Godgeleerd samenstel of uitgebreide Zedenkunde,’ zegt de Eerw. brink, in het Voorbericht voor het grootere Werk, ‘maar kort en eenvoudig de waarheden van onzen Godsdienst te behandelen, zoo te behandelen, dat men overtuigd worde, hoe belangryk dezelve voor ons zyn, is het doel, 't welk ik my heb voorgesteld.’ En een weinig laager. ‘De ondervinding heeft my geleerd, dat sommige menschen veel weten te spreken van geschillen, welke in en buiten onze Kerk plaats hebben, daar zy dikwerf niet in staat zyn, om de eenvoudigste waarheden van onzen gezegenden Godsdienst grondig te bewyzen. De ondervinding heeft my geleerd, dat sommige menschen vervuld zyn met Godsgeleerde kunsttermen, waarvan zy de klanken alleen bevatten, terwyl zy daardoor verhinderd worden, om de zuivere waarheid in het rechte daglicht te beschouwen. De ondervinding eindelyk heeft my geleerd, dat zeer weinige menschen een recht denkbeeld hebben van den invloed, welke elke waarheid van onzen Godsdienst op ons hart en wandel moet te weeg brengen. Dat ik deze gebreken heb trachten te vermyden, zal elk onpartydig Lezer rasch bemerken.’

Men zal reeds uit deze erinnering, niet zonder grond, opmaaken, dat de wyze der behandeling van godsdienstige

[p. 614]

waarheden, door den Schryver gevolgd, van de meeste tot hiertoe, uit den schoot der Hervormde Kerk, gemeen gemaakte Onderwysboeken eenigzins afwykt. Het geheele onderwys loopt in deze orde af, dat 1. gehandeld wordt over den Godsdienst. 2. Over den Bybel. 3. Over de Schepping en Voorzienigheid. 4. Een nader onderricht van God. 5. Over de Engelen en Menschen. 6. Over de Verlossing door Jesus Christus. 7. Over het Geloof, de Bekeering, en de Heiligmaking. 8. Over onze verpligting omtrent God. 9. Over de zorg voor zich zelven. 10. Over de pligten, welke wy aan anderen verschuldigd zyn. 11. Over de Kerk, den Doop, en het Avondmaal. 12. Over den toekomenden stand. Hoofdstukken over den Raad des Vredes, de Voorverordineering, het Werkverbond, Genadeverbond en anderen, die men nog al geduurig, ook in nieuwe Leerboeken, vindt, zal men hier te vergeefsch zoeken. En evenwel is dit Werk, uit naam der E. Classis van Leeuwarden, gevisiteerd en geapprobeerd door M. Eppens en C. Jongsma. Aan de rechtzinnigheid des eerstgenoemden, die door deszelfs antwoord op den Brief der Remonstrantsche Broederschap is bekend geworden^(*), zal ten minsten niemand twyfelen. Men zal 'er ook het gezond verstand, en den warmen, doch altyd gemaatigden, godsdienstyver des Eerwaardigen Schryvers wyd en zyd in zien doorstraalen. Het eenvoudig onderwys bevat zoo wel, als het eenvoudig onderwys verkort, ook twaalf Hoofdstukken, waarin eerstbeginnenden, door Vraagen en Antwoorden, kortelyk over dezelfde hoofdzaaken onderhouden worden, die de Leeraar, in de Handleiding voor wat meer gevorderden, (een nuttig Leesboek), op een eenvoudigen trant, bepraat met zyne Leerlingen.

(*) Zie Alg. Vad. Letteroef. 1797, bl. 201.