Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1797

[p. 472]

Verhandeling over den Druiper en Pokziekte. Door Benjamin Bell, Lid van de Koninglyke Genootschappen der Heelkunde in Ierland en Edenburg, Heelmeester van het Koninglyk Edenburger Hospitaal, en Medelid van de Koninglyke Maatschappy aldaar. Uit het Engelsch vertaald, door J.F. Kluyskens, Oud Chirurgyn Major by de Hospitaalen der Legers van den Staat der Vereenigde Nederlanden; thans Professor in de Heelkunde, en Heelmeester te Gend. Te Gend, by A. Colier, in de Brugstraat, Vier Stukken; in gr. 8vo.

Gaarne willen wy gelooven, dat de Heer kluyskens behoorlyk is voorzien met de vereischte Heelkundige bekwaamheden, om een Werk over de Venusziekte te vertaalen; doch zo hy ten dien einde van de Nederduitsche Taale verkoos gebruik te maaken, zoude hy zeer wel gedaan hebben, zich vooraf wat beter in de kennis van derzelver aart en eigenschappen te oefenen, dewyl, door de onkunde des Vertaalers in dit vak, het achtenswaardig Werk van bell thans in een zo bont Vlaamsch pak voor den dag komt, dat men hetzelve bezwaarlyk zonder lachen kan leezen.

Wat verheven Taalkunde men hier te wagten heeft, wyst alleenlyk genoegzaam uit de Inhoud van het eerste Hoofddeel, waar mede het Werk aldus begint: Overweeging der twistreden, dan of de Druiper en de Pokziekte, uit het zelve gif oorspronklyk zyn?

Wat het Werk van den Heer bell zelven betreft, hetzelve is zeer uitvoerig, en bevat een groot aantal keurige Waarneemingen. Gaarne zouden wy 'er een algemeen uittreksel van mededeelen; doch alles staat hier in een zodanig verband, dat de konstbegeerige Leezer daar weinig nut van kan hebben, dan met alles in zyn geheel te leezen, terwyl wy veele onzer Leezers met het uitvoerig behandelen deezer morssige en schandelyke ziekte zouden verveelen. Om echter een proefje van het geheel mede te deelen, zullen wy een kort verslag geeven van de VII en VIII Afdeeling van het Eerste Deel, 't geen handelt over den derden en vierden stand van den Druiper, om teffens te kunnen dienen tot eene waarschuwing voor de losbandige Jeugd, om haar onder het oog te brengen, hoe droevige rampen het gevolg kunnen zyn eener wel-

[p. 473]

lustige levenswyze. Doorgaans naamelyk vleit men zig, dat een Druiper eene kleinigheid is, die, onder eene gemaatigde levenswyze, door eene goede behandeling, spoedig verdwynt. Zodanig is zekerlyk veeltyds het geval, doch niet altoos: eene kleine misslag in de behandeling of levenswyze kan niet alleen de tweede zoort des Druipers, die in de Cowperiaansche Klieren haare zitplaats heeft, en ook al niet zeer gemakkelyk is, te wege brengen; maar ook de derde zoort, in welke het Vergif wordt overgebragt tot de zogenaamde voorstaande Klier of Prostata, die het begin van den Pisbuis omringt, en welker zwelling een bezwaarlyke en zomwylen een geheel verhinderde pisloozing ten gevolge heeft, zodanig dat men niet eens in staat is, met Catheters, enz. in de blaas te komen. Een vroegtydige herhaalde Aderlaating en andere gepaste middelen neemen dit kwaad wel dikwyls weg; doch zomwylen is alle dergelyke hulp te vergeefsch, en 'er schiet, van wege de zwelling in de bilnaad, niets over, dan de gevaarlyke blaassteek boven het schaambeen, die, door het veroorzaaken van blaasfistels, de elendige Lyders dikwyls, na eene zeer pynelyke en langduurige afmarteling, doet omkomen.

Wanneer de vierde zoort des Druipers gebooren wordt, door de onmiddelyke opklimming des vergifts tot in de blaas, zoude men denken, dat de toestand des Lyders nog gevaarlyker moest zyn, door de groote gevoeligheid en tederheid van dat deel; doch zo de Prostata in dat geval vry blyft, is het gevaar van sterven merkelyk minder; maar geenzins dat van eene langduurige zukkeling, die dikwerf nooit volkomen kan worden weggenomen. Deeze kwaal, die voornaamelyk uit het voorgaande, en den nog aanwezenden Druiper, gekend wordt, is allerpynelykst, en gaat met dezelfde verschynsels gepaard, welke by den Steen in de Blaas worden waargenomen; waar by zich nog voegt de ontlasting eener lymige stoffe, die zodanig aan de vaten kleeft, dat zy 'er naauwlyks van kan worden afgescheiden; terwyl, zo die ontlasting zeer overvloedig is, de kragten des Lyders zodanig worden uitgeput, dat de sterkste daar eerlang onder moet bezwyken.

In zodanig een zorgelyken toestand bevindt men in de eerste plaats het aderlaaten en de geheele verdere ontsteekingweerende geneeswyze zeer nuttig, terwyl ook olyachtige en verdere verweekende inspuitingen hun nut

[p. 474]

doen; doch in een verder gevorderden toestand, in welken de meeste ontsteeking geweeken is, en de hoofdkwaal nu nog bestaat in de pynelyke en verzwakkende slymvloeijing, moet men zyne toevlucht neemen tot versterkende middelen, en dus tot den Koortsbast, die gevoegelyk met een weinig Aluin wordt aangezet, terwyl ook de Canadasche en Copaiva-Balsem nuttig worden gevonden. Dan inzonderheid heeft de Schryver in deeze omstandigheid heilzaam bevonden de Uva Ursi, driemaalen daags gegeeven, eerst tot de hoeveelheid van een scrupel, en naderhand tot die eener halve drachma, wanneer de lymerige ontlasting en de pyn doorgaans spoedig verminderen.

Zomwylen wordt, door eene dergelyke ontsteeking, de Blaas zodanig verdikt, dat zy het grootste deel haarer ruimte verliest, en de Lyders dus, even als de Honden, alle oogenblikken moeten wateren. Zomwylen laat zich die inkrimping eenigzins ontspannen door Kwik en andere ontbindende middelen; doch dikwyls blyft dit haatelyk gebrek den Lyder by, geduurende zyn geheele leven.