Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1797

De kleinmoedige Kristen getroost en versterkt in zyn Geloof aan de onwankelbaare Vastheid van Jezus Godsdienst en Gemeente, by alle de Woelingen en Omwentelingen der Volken. Door enen Vriend van het Menschdom en den Godsdienst. Te Amsterdam, by J. Allart, 1797. In gr. 8vo. 102 bl.

De verstandige Opsteller deezer Verhandelinge, hy zy wie hy zy, kondigt de aanleiding en het oogmerk, in het Voorberigt, in deezer voege aan: ‘De jongste jaren, welke wy beleefden, hebben zulke zonderlinge gebeurtenissen, ten aanzien van de gesteldheid der burgerlyke Maatschappyen, en der Kristelyke Gemeente, in dezelve, opgeleverd, dat vele ongeveinsde belyders van Jezus naam en leer, ter goeder trouwe, en uit zuivere beginselen, begonnen hebben te vrezen, dat de Kristelyke Godsdienst, uit hoofde daarvan, gevaar lope, om nu of vervolgends, wanneer deze woelingen der Naatsiën zig nog verder mogten verspreiden, geheel en al overweldigd, uitgeroeid en vernietigd te worden van den aardbodem. De gewaarwording daarvan bewoog my, om, ten behoeve van alle zulke kleingeloovige en vreesägtige Kristenen, in deze bladeren, zo kort en duidelyk, als my mogelyk was, de volslagene ongegrondheid dier vreze aan te tonen, en klaarblykelyk te bewyzen, dat, wat 'er ook gebeurd zy, of verder gebeuren moge, de Godsdienst en de Gemeente van Jezus Kristus nooit door menschelyke woelingen en geweldenaryen kunnen uitgeroeid

[p. 334]

worden van de aarde.’ Op een zeer geleidelyken trant, in een klaaren en beschaafden styl, gaat de geagte Schryver voort, in de bewerking van zyn plan. 't Lust ons, om het gewigt des Onderwerps, met de mogelyke beknoptheid, dit plan te ontleeden.

Hy vangt aan met eene bepaaling, wat men door Jezus Godsdienst en Gemeente te verstaan hebbe. Dien Godsdienst heeft men zich voor te stellen, ten eenemaale afgescheiden van alle menschelyke leervoorschriften, leerbepaalingen, leerstelzels, leerwyzen en leerbegrippen, door de besluiten en verordeningen van deeze of geene Kerkopzieners of Kerkvergaderingen vastgesteld, als die, naar gelange der uitwendige omstandigheden, dikmaals lynrecht tegen elkander over stonden; als eenen Godsdienst, derhalven, geheel en al onafhankelyk van byzondere Sekten en Genootschappen, enkel en alleen naar zyne oorspronklyke bybelsche zuiverheid en onbepaalde eenvoudigheid, en in opzigt tot deszelfs weezenlyke hoofdzaaken of voornaame grondwaarheden. Van den Godsdienst van Jezus, als zodanig, volgt nu eene korte schets; welke, hoe zeer zy aan zommigen, op het leerstellige gezet, misschien niet zeer zal behaagen, nogthans, naar ons inzien, een bybelsch voorkomen heeft. Diensvolgens beteekent de Gemeente van Jezus de menigte der geenen, in alle landen der waereld, die deezen Godsdienst kennen, aanneemen, belyden en beleeven. De vastheid en duurzaamheid van Jezus Godsdienst en Gemeente heet, overzulks, ‘dat, zo lang 'er menschen, menigten en maatschappyen van menschen, hoewel niet in alle, maar tog in zommige landen des aardbodems gevonden worden, die den Kristelyken Godsdienst niet alleen kennen en aanneemen, maar ook belyden, bekendmaken, verbreiden, aankleven en beleven, zo lang ook de Godsdienst en de Gemeente van Jezus staande zal blyven en voortduren op aarde;’ behoorende aldus tot deeze vastheid niet, de voortduuring van zekere byzondere Kerkgenootschappen en zogenoemde heerschende Godsdiensten; even min als de onafgebrokene bewaaring der Gemeente by haare uitwendige rust en luister. Integendeel, wat 'er ook, ten eenigen tyde, van en onder de Christenen afvalle, uitgeroeid worde, of verloren gaa, eene Christlyke Gemeente zal 'er altyd op aarde blyven, en de Godsdienst van Jezus nooit geheel onder de menschen worden weggenomen, nooit in algemeene vergeetelheid

[p. 335]

vervallen, maar, wat den grondslag en het weezen betreft, staande blyven op aarde, en op allen aanval en tegenstand zegepraalen.

Nu gaat onze geagte Schryver over tot het aanvoeren der bewyzen, met welke hy zyn gevoelen, aangaande de dus beschreevene vastheid en duurzaamheid van Jezus Godsdienst en Gemeente, tragt te staaven. Van die bewyzen zullen wy slegts de titels of zaaklyken inhoud mededeelen, omdat ons bestek eene doorgaande ontleeding van dezelven niet gedoogt. Zie hier de gronden der onwankelbaare vastheid: De Godsdienst van Jezus is in zig zelven enkele klaarblykelyke waarheid, en daarom onuitdelgbaar. De Kristelyke Godsdienst staat in een zeer hegt en onafscheidbaar verband met de ware menschelyke gelukzaligheid. De Godsdienst van Jezus is van ene inwendige geestelyke natuur, en kan dus door geen uitwendig geweld vernietigd worden. De Kristelyke Godsdienst is naar gene menschelyke wyze van doen, en tegen alle menschelyke pogingen aan, gegrondvest; en daarom ook door geen menschelyk geweld wederom uit te roeijen. De Godsdienst van Jezus heeft met de gesteldheid der burgermaatschappyen, en hare omwentelingen, niets te doen; noch ook van derzelver akelige omstandigheden enig wezenlyk en duurzaam kwaad te vrezen. De Kristelyke Godsdienst is van ontwyfelbaren Godlyken oorsprong, en zal daaröm over allen menschelyken tegenstand zegepralen. De grondvester, het hoofd en de beschermer der Kristelyke Gemeente, is de verheerlykte en eeuwiglevende Zoon Gods zelf. Al wat der Kristelyke Gemeente wedervaart, geschiedt naar Gods eeuwig wys regeringsbestek, en altyd werkzaam voorzienig Waereldbestuur. Wy vinden uitdruklyke beloften van de bestendige voortduring des Kristendoms, in de heilige Schriften. De ervarenis aller tyden laat, ten aanzien van de onwrikbare en altoosdurende vastheid van den Kristelyken Godsdienst, geen den minsten twyfel meer over. - Ziet daar eenen reeks van Aanmerkingen, met welke de Schryver zyne stelling, indien niet betoogd, immers tot dien hoogen graad aanneemelyk heeft gemaakt, dat wy geenzins schroomen als ons gevoelen te verklaaren, dat overal, daar eenige welmeenende en gemoedelyke schroom of twyfel omtrent het toekomstig lot van Jezus Godsdienst en Gemeente op aarde huisvest, dezelve door eene bedaarde en onzydige overweeging der aangevoerde

[p. 336]

bedenkingen ten eenemaale zal verdreven worden. Aan alle Vrienden van Godsdienst, Deugd en gezond Verstand, moeten wy de aandagtige leezing deezer Verhandelinge ten ernstigste aanpryzen. Meer dan door fyn gesponnen Dogmatische Godgeleerdheid zou hebben kunnen geschieden, heeft de Schryver zich verdienstelyk gemaakt by het Nederlandsch publiek.