Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1797

Het waare genot des levens. In Brieven. Met Plaaten. Te Amsterdam, by J. Allart, 1796. In gr. 8vo. 301 bl.

Schoon op den Titel de naam van den Schryver of Schryfster deezer Brieven neit gemeld is, blykt het echter uit de ondertekening van den Brief aan henriette, die hier de plaats van een Voorbericht bekleedt, dat dezelven gevloeid zyn uit de pen van Jufvr. e.m. post, nu overdorp. - Wy ontvangen hier een negentiental Brieven, over verschil-

[p. 94]

lende gewichtige en meer of min verhevene onderwerpen. Wy willen of kunnen aan dezelven den welverdienden lof niet weigeren, maar getuigen gaarne, dat de Onderwerpen wel doordagt en behandeld zyn, dat de Schryfstyl uitlokkende is, en aangenaam voor den Leezer, en dat de Inhoud alzins leerzaam en stigtelyk is. - Wy zullen onzen Leezeren geen ondienst doen met het mededeelen van het volgend Uittrekzel, om daar uit, over het een en ander, eenigzins met grond te kunnen oordeelen. Het is getrokken uit den 14den Brief, ten opschrift en onderwerp hebbende, de Vrouwelyke Lecture, bl. 209 enz.

‘Een Vrouw, die veel leest om veel te schitteren, om met het air van een scavante alles te beoordeelen, is een even zo hatelyk wezen, als een petit maitre, die gaarne op de saletten door zyn fraaije kleding gevalt; zy kent haar eigen belang niet, zy zoekt hoogachting, doch verkrygt die slechts in schyn, om in haar afwezen bespot te worden.

Maar een Vrouw, die, door de beschaving en verryking van haar verstand, tevens zoekt te vorderen in de waare Philosophie des levens, die haar, in welke omstandigheden zy ook geplaatst mag worden, zal te pas komen, en dus, door haare verzamelde kundigheden, het nut van haar huisgezin weet te bevorderen, is een zegen voor den man, die haar de zorge van zyn huis, en eens, dat meer zegt, de opvoeding zyner Kinderen, zal toevertrouwen.

Zy zal niet alleen eene lieve Vrouw, eene trouwe huisverzorgster, maar ook eene aangenaame gezellin des levens zyn, aan wie de man zyne zorgen en gedachten kan mededeelen, wier raad hy kan innemen, by wie hy troost in zwarigheden, en uitrustende verkwikking, naa zynen arbeid, vinden kan; zyne zinnen, zyn belang, worden niet alleen door haar voldaan, maar ook zyn geest vindt in haar een schat, die hem bevredigt en rusten doet.

Dit geoefend verstand zal haar het huisselyk bestier ligter en voordeeliger maken. Onafnankelyk van vooroordeelen, of styve zetregels, vry van slaafsche volgzucht, zal zy haar gedrag in alles regelen naar de voorschriften van ordentelyke zuinige Oeconomie; zy zal alle dingen beproeven, en het goede behouden; de kleinste bezigheid, het noodzakelyk beuzelen eener Vrouw, zal onder haare handen een zekeren graad van waarde verkrygen, die de hoogmoedige mannen, welken zig verbeelden, dat het verstand een erfgaaf van hunne Sexe is, zal beschaamen en overtuigen, dat de tot kleiner levenszorgen verplichte Vrouw ook voor waare grootheid in haaren kring vatbaar is.

Daar zy een bron van vergenoeging in zich zelve heeft, haaren geest altyd aangenaam kan bezig houden, zal zy niet behoeven altyd her- en derwaards te zwerven, om uitspan-

[p. 95]

ningen te zoeken; zy zal dus minder uithuizig zyn, dan veele andere Vrouwen, en haar grootst vermaak, na haaren afgedaanen huistaak, zal zy vinden, in een boek.

En wordt zy moeder, hoe voordeelig wordt dan haar verstand voor haar kind, en zelfs voor de geheele maatschappy, aan welke zy eens welopgevoede burgers zal geeven! Kinderen wel op te voeden, is geen zo ligt werk, als dit schynt; het koesteren en opkweeken der kleine zwakke ligchaamtjes is het minste werk, en voor de goedhartige tederheid der Moeder ligt uitvoerbaar; maar het zieltje, het onnozele, met verkeerde neigingen geboren zieltje, moet geholpen, geleid, ontwikkeld worden, het verstand moet opgehelderd, de opkiemende driftjes geregeld worden, 't natuurlyke gestel moet in agt genomen, het karakter gevormd worden, en de deugd, door verstandige belooningen en bedreigingen aangedrongen, in dat weeke hartje geplant worden; om hier in wel te slaagen wordt een waare wysheid, een sterkte en gelykheid van geest, die zeldzaam het deel van een ongeoefend Vrouwenverstand kan wezen, vereischt. Ongestadigheid en grillige luimen der onders, onberedeneerde strengheid, of ontydige slapheid, verwoesten dikwils de beste plannen, en bederven het karakter. De wyze Moeder heeft minder gevaar om hier te dwaalen, terwyl een der vrugten haarer oefening is, dat zy altyd zoekt te heerschen over haaren eigen geest. Gelukkig kind, dat reeds aan de borst zyner Moeder wysheid indrinkt! dat op het moeijelyk levenspad by zyne eerste waggelende schreden reeds in haar een verstandige leidster vindt! Gelukkig kind, dat, nog verborgen agter de schermen van het tooneel der menschelyke bedryven, zo wel onderricht en geleerd word, dat het eens, voor 't oog der wereld, zyn rol gelukkig met glans speelen, en goedkeuring verdienen zal!

En ook gelukkig man! die, zonder bekommering dat zyn kind zal bedorven worden, deszelfs geheele ontwikkeling aan zyne lotgenoote kan toevertrouwen; en op zyn tyd het knaapje ryp voor mannelyk onderricht uit haare handen ontvangt!’

Het doet ons leed, dat Jufvr. post reden van misnoegen schynt gevonden te hebben over de beoordeeling van haare Gezangen der Liefde, te vinden in onze Algem. Vaderl. Letteroeffen. voor 1794. No. 13. (niet 3, gelyk de aanwyzing by Jufvr. post abusivelyk luid.) Immers zy schryft in haaren voorberigtenden Brief, ten aanziene van onzen Recensent. ‘Dat vry de eene Recensent, op den satyriquen toon van een koud gevoelloos wezen, dat nooit de kragt der tederste hartstogt ondervondt, de gevoelens myuer Liefde, en derzelver openhartigheid (die my zeker, zie de Voorreden, niet by verrassing ontsnapt is) in een bespottelyk licht plaatze; dat een ander, enz.’ Wy hebben met aandacht die beoordeeling nog eens geleezen, en moeten betuigen, dat wy 'er niets be-

[p. 96]

ledigends, voor de Dichteres, in hebben kunnen vinden. 't Is waar, Recensent schynt in een vrolyken luim geweest te zyn, toen hy zyne beoordeeling schreef. Een wie kan ernstig blyven, als hem de zagte en verrukkende schildery van warme en tedere Liefde, op de meest vertederende wyze, zo, door eigene ondervinding, in eene reeks van streelende Gezangen, word voorgehouden??