Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1796

[p. 412]

Alles is onbestendig.

Wat baart de tyd al Wisselingen,
In huis, in Stad en Vaderland:
'k Zie overal Veranderingen:
't Onwankelbaarst welt weg als zand;
Niets is bestendig op onze Aarde:
't Is klatergoud van weinig waarde:
De tyd, die schept en weer vernielt,
Bouwt Staaten, en sloopt Koningryken:
't Moet alles voor zyn Magt bezwyken -
Gy ook, o Mensch, gy wordt ontzield.

heemskerk.

Beschouwen wy, met een aandagtig oog, al het ondermaansche, in alle deszelfs byzonderheden, dan, zien wy, zwaait de Onbestendigheid den Scepter over al het geen is en bestaat; alles bukt voor hetzelve, en niets, hoe magtig ook, is in staat zich tegen dit alles te verzetten, en - letten wy op de gantsche geschapene Natuur, weldraa zullen alle de verwisselende toneelen van hetzelve ons doen zien, dat alles, wat aanzyn ontfangen heeft, broos en kort van duur is, en eens, het zy vroeg of laat, tot zynen oorsprong moet wederkeeren. - Heeft niet het onbestendige de grootste Monarchyen, hoe gedugt en geacht, in de vergetelheid begraaven? en - hoe veele Vorsten, Grooten der Aarde, grootsch op hunne Magt en Heldendaaden, staaven de waarheid der Spreuk, alles is onbestendig, daar zy, en hunnen Naam, Roem en Magt, in 't stof des doods vergaan zyn, - ja, zy moesten, even als hunne slaaven, voor het onwederstaanbaare sterslot bukken. Zoo zag men den Held, die alles dwong, die Waerelden overwon, aan het hoofd zyner gedugte Legerbenden, in het bloeijen zyner Jaaren, sneeven; en den grootsten Zeeheld, dien de gevaaren der Zee, zoo min als den dood, bevreezen konde, treft eveneens het gonsend lood, als hun die met hem vaaren. - Hoe veele pronkstukken der kunst, die van schoonheid, pragt en luister, schitterden, en, zoo het scheen, aan de Eeuwigheid gewyd, zyn gesloopt, door de vergetelheid bedekt, en voor ons oog niet meer, en beschouwen wy den vlugsten geest, de sterke en frissche leden onzer natuurgenooten, dat zinbetooverend schoon, in alle deszelfs juiste aanvalligheden, - aanvalligheden, die zoo meenigmaalen de grootste verschillen deeden geboren worden, - aanvalligheden, om welker bezitting men de allerstoutste gevaaren zoude opgeofferd hebben, dan

[p. 413]

ach - hoe onbestendig is dat schoon, hoe kort van duur die glans! straks ziet men dit beeld der schoonheid aan 't kwynend bed gekluisterd, en al dat geen, wat even te vooren ons oog bekoorde, onze hartstogten als in vuur en vlam zettende, is nu door een veeg bederf misvormd - verbleekt - ontsierd; weder een toonbeeld der onbestendigheid. Ja hoe dikwyls stelt ons het onbestendige in onze verwagting te leur - hoe meenigmaalen smeeden wy de voortreffelykste plannen, zoo het ons toescheen wys en wel doordagt; plannen, waar van het schranderste brein zich de beste gevolgen beloofde, en die ligt uitvoerbaar scheenen in het menschelyk oog, - dan ziet! - ééne enkele ommekeer van zaaken doet alles, hoe wel beraamd, in rook en ydelheid verdwynen; maar troost u, gy smeeders van ontwerpen, denkt, alles is onbestendig - ja, het geen eertyds was is nu niet. Landen en Woestenyen, Eeuwen het door de woestheid overheerd, of door de golvende baaren der Zee bedekt, vertoonen thans de schoonste, de welbebouwdste, Steden en Republieken; waar konst en vlyt ten troon verheven zyn, en waar men eertyds trotsche en grootsche Steden had, is thans nauwlyks derzelver plaats, veel min haare pracht, te vinden; met één woord, alles wat is biedt hulde aan de onbestendigheid van dit ondermaansche; zelf de eenvoudige landbewooner, in zyne nedrige stulp, zal u zulks, met traanen in de oogen, getuigen; het bly vooruitzigt van zyn rypend koorn, dat hy in zyne gedagten reeds tot schooven bond, word door eene woedende onweersbui vernield, en het weinige, dat overgebleeven is, gaart hy, met een bedrukt gemoed, in, daar hy dagt eenen ryken oogst in zyne schuuren in te zamelen: - en, weid ons bespiegelend oog over de groote Wateren der bruisschende Zeegolven, daar, ja daar, vinden wy ook het toneel der onbestendigheid. Met welk een Moed bevaart de Zeeman dit vloeibaare Element, en heeft hy een wind naar zyn verlangen, hoe tart hy Zee en Golven! alles in de blyde hoop van eens in de Haven zyner begeerte aan te landen, dan - helaas! een storm verheft zich, - de kundige stuurman, en de vlugge schepelingen, hoe ook by der hand zynde, ter instandhouding van het dryvend Water-kasteel, niets kan baaten; het Schip, geteisterd door de baaren, geraakt op 't strand, - stoot, en niets blyft onbeproefd, maar alles word in de Wateren der Zee bedolven; wie weet, welke veel beloovende denkbeelden zich deeze schepelingen gevormd hadden, om te volvoeren naa het einde hunner Reize, dan - zy zyn niet meer! ja hoe meenigmaalen waant de sterveling zich ryk te zyn, en als boven het ongeluk verheven! doch, rampen verheffen zich, nooit gedagte plaagen worden zyn lot, brengen hem in eenen korten tyd in armoede en ellende, en, hoe eertyds gezien en geagt, hy moet thans de

[p. 414]

hand der Weldaadigheid om hulp en bystand smeeken: - zoo zien wy alles tot niet wederkeeren, en als eenen droom verdwynen - de ten Hemel stygende Adelaar sneeft even als het in de aarde kruipende wormpje, dat wy ongemerkt met den voet vertreeden, en wat is hy? - hy, die zich met grootheid streelt en vleit? als anderen, moet hy ook eens den laatsten doodsnik geeven!

Staat stil hier gy Waerelddwingers - heerschers over anderen, - eigenbelangzoekers op de puinhoopen uwes Naasten, komt hier gy Ryken der aarde, Vrekken door het goud verblind - die geduurig schatten by schatten vermeerdert, en van het nodige onderhoud u nauwlyks durft verkwikken - midden in uw blinkend goud, by het rammelen uwer schyven, wordt gy aan uw schat ontrukt, en alles verdwynt!

Zoo moet, en naar waarheid, elk sterveling getuigen, dat alles, wat is en bestaat, de onbestendigheid omdraagt, van den afgrond tot aan het zwerk vertoont zich verwisseling van lot - van stand - en zeden, en al het streelend schoon, ons door Natuur zoo mild geschonken, is kort van duur, is onbestendig: zoo rollen des Menschen dagen, onder geduurige afwisselingen, voort; zyn einde nadert - het lot aller stervelingen, de dood, roept hem - zyn rol is afgeloopen - hy legt, aan deeze zyde van het graf, zyne zorgen neder, en ziet het wisselend lot ten duisteren afgrond zinken.

J.D.V.

Hellevoetstuis.