Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1796

[p. 325]

Leevensbyzonderheden van Bampfylde Moore Carew, gemeenlyk de koning der bedelaaren geheeten.

(Uit het Engelsch.)

Onder eene groote verscheidenheid van Characters, welke de Historie der Menschlyke Natuure aanbiedt, zyn 'er zommige, die opmerking verdienen, niet van wegen eenige uitsteekenheid in Deugd aan den eenen, of verregaande verdorvenheid van Ziel aan den anderen kant; maar ter oorzaake van zekere uitmiddelpuntigheid van gedrag, 't welk, met dezelfde leevensvoordeelen, misschien niemand anders zou navolgen.

Schetzen van zodanige Menschen, met eenige trekken van hun Character, behaagen, niet zo zeer uit hoofde van eenige nuttige lessen, uit hunne Leevensgeschiedenis en Lotgevallen te haalen, dan wel om dat zy zeldzaame voorwerpen zyn; even als de Wysgeer, die 'er op gesteld is om de Schoonheden der Scheppinge te bespiegelen, zich zomtyds kan zetten tot de aftekening en beschryving van eenig ongemeen Voorwerp, eene speeling der Natuure, in nu en dan voorkomende afwykingen van haare algemeene Wetten.

Nogthans zyn deeze Menschlyke Zeldzaamheden niet geheel nutloos. Wanneer de Leezer een Character beschouwt, hoedanig wy hem hier een zullen onder 't oog brengen, dat van bampfylde moore carew, die alle voordeelen van Geboorte, Middelen en Opvoeding, verwaarloosde, om zich te vervoegen by de laagste onder het Menschdom, zal hy een voorbeeld zien van eene vrywillige Zelfverlaaging, 't welk de leedverwekkendste bedenkingen moet doen gebooren worden, over de onbestaanbaarheid en zelf toevallige redenloosheid in het Menschlyk Character. En mag hy hier door opgeleid worden tot de ontzettende waarheid, dat de eenige weg om tot zedelyke uitmuntenheid op te klimmen, en by gevolge tot Geluk in ons geheel Bestaan, gelegen is in het wel aankweeken onzer Talenten en het gebruiken der voordeelen ons geschonken, en om onze Harten ter Deugd te vormen op dit tooneel onzes Leevens: naardemaal 'er niets vernederender kan weezen dan het gezigt van iemand in goeden leevenstand gebooren, die, door eene langduurige verkeering met de laagste, onkundigste en beginzelloosste, onder het Menschdom, alle zedelyke beginzels uit het oog verliest, zich onbekwaam maakt om de pligten van zyn Leevensstand te vervullen, en ten laatsten dit leeven eindigt, zonder eenmaal ondervonden te hebben de eer aanbrengende onderscheidingen en de zorgzagtende vertroostingen, welke de gelukkige uitkomsten zyn van de bewustheid eens nuttigen en welbesteeden Leevens.

Bampfylde moore carew, een van de zeldzaamste en buitenmiddelpuntige Characters, immer gezien of vermeld, stamde

[p. 326]

af van eene oude eerwaardige Familie in het Westen van Engeland. Hy werd gebooren in den Jaare MDCXCIII, te Bickley, naby Tiverton, in Devonshire, te welker plaatze zyn Vader de Eerw. theodore carew, veele jaaren Rector was. By zynen doop waren tegenwoordig hugh bampfylde, Esq. en Majoor moore, afstammende uit Familien zo oud en eerwaardig als die van carew: deezen waren zyne Doopvaders, en van deezen kreeg hy zyne twee Doopnaamen.

Geduurende de eerste vier jaaren zyns verblyfs op de School te Tiverton, gaven zyne bevlytiging, en 't genoegen, 't geen hy in zyne Letteroefeningen vondt, zynen Vrienden groote hoop, dat hy, ten eenigen tyde, zich met eene voordeelige onderscheiding zou vertoonen in dat Beroep, waarin zyn Vader zo zeer uitstak, en hy toe bestemd was. Hy maakte zeer groote vorderingen in de Latynsche en Grieksche taalen.

Dan de Tivertonsche Scholieren hadden, op dien tyd, te hunner uitspanninge, eenige uitgeleezene Jagthonden. Carew en drie andere jonge Heeren, zyne beste Makkers, kreegen zo veel treks tot de Jagt, dat zy welhaast hunne Leeroefeningen verwaarloosden.

Op zekeren dag waren de Tivertonsche Leerlingen, met den jongen carew en zyne drie Vrienden aan hun hoofd, ongelukkig zo sterk in het nazetten van eenig Wild, 't geen zy ettelyke mylen volgden, even vóór den Oogst. De schade, daar door toegebragt aan het op 't veld staande Koorngewas, was zo groot, dat de Heeren en Landlieden uit de nabuurschap deswegen de zwaarste klagten uitboezemden by Mr. rayner, de Meester dier Schoole, die den jongen carew en zyne Medgezellen zo schroomlyke bedreigingen deedt, dat zy, uit vrees, zich wegmaakten, en vervoegden by een troep Gipsies; zich ten dien dage in de nabuurschap outhoudende. - Deeze zwervende hoop bestondt uit omtrent achttien Persoonen van beiderlei Sexe. Dezelve betoonde zo veel lustig- en vrolykheids, dat de jonge Heeren smaak in dit gezelschap vonden, en zo verre kwamen, dat zy hunne genegenheid betuigden, om in dit gezelschap als Leden toegelaaten te worden. De Gipsies willigden hun verzoek in, naa dat zy de vereischte Plegtigheden ondergaan, en de gevorderde Eeden afgelegd hadden: want dit Volk is aan een zeker Bestuur onderworpen en aan byzondere Wetten; allen betoonen zy gehoorzaamheid aan één Opperhoofd, dien zy hun Koning noemen.

Welhaast was de jonge carew onderweezen in eenige van de treeken deezes omzwervenden hoops, en volvoerde dezelve met zulk eene behendigheid, dat hy, behalven verscheide tochten op welke hy deelgenoot was, zelve de behendigheid hadt om eene Juffrouw, niet verre van Taunton, twintig Guinjes afhandig te maaken, onder voorwendzel, dat hy, door zyne bedreevenheid in de Astrologie, haar een verborgen schat zou ontdekken.

[p. 327]

Ten deezen tyde betreurden zyne Ouders hem als een Kind dat niet meer bestondt; want, ondanks de veelvuldige bekendmaakingen van zyn Naam en beschryvingen van zyn Persoon, konden zy niets van hem te weeten komen. - Eindelyk egter, naa verloop van anderhalf jaar, zyner Ouderen smert en hunne gedaane navorschingen verneemende, werd zyn hart vertederd, en hy keerde tot zyne Ouders te Bickley te rugge. Zeer vermomd zynde in voorkomen en kleeding, kenden zyne Ouders hem, by de eerste ontmoeting, niet; doch, toen hy zich ontdekte, volgde 'er een tooneel van ontzetting, van tederheid en omhelzing, 't geen zich beter begrypen dan beschryven laat. Groote vreugde was 'er te Bickley, en in de nabyliggende Parochie van Cadley.

Niets verzuimde men om hem het leeven ten Ouderlyken huize aangenaam te maaken; maar carew hadt zulk een smaak gekreegen in het gezelschap der Gipsies, dat hy, naa verscheide vrugtlooze worstelingen met de inboezemingen van Kinderpligt, andermaal wegliep, en tot zyn oud Gezelschap wederkeerde.

Op nieuw trad hy de loopbaan in om de niets kwaads denkenden en onvoorzigtigen onder schatting te brengen, door ontelbaare vermommingen en aangenomene Characters: als dat van een Zeeman die schipbreuk geleden hadt, van een Landman wiens huis afgebrand of wiens Landgoederen door overstrooming bedorven waren, en dergelyke. Zo kunstig waren zyne kleedervermommingen, de aanneemingen van het daar by noodige voorkomen, en de daar by passende taal, dat lieden, die hem zeer van naby kenden het bedrog niet ontdekten: éénmaal ging hy, op den eigensten dag, onder den mom van drie onderscheide Characters, ten huize van een Baronet, en het bedriegen gelukte hem telken reize. Een Lyst van deeze Fieltenstukken, elders gegeeven, zullen wy niet ophaalen.

Enkel door nieuwsgierigheid gepord, begaf hy zich op reis na Newfoundland. Geduurende zyn verblyf aldaar, deed hy van dit Eiland zo veele kundigheden op als hem hoogst dienstig konden weezen, wanneer hy het naderhand goed mogt vinden de rol van een Schipbreukeling aan de deuren te speelen. Met het zelfde Schip keerde hy na Dartmouth weder, waar hy eerst scheep ging; met zich voerende een zeer grooten en fellen Dog, dien hy geleerd hadt hem te volgen, en zo tam gemaakt als een Lam, door eene kunst hem byzonder eigen.

Te Newcastle nam carew het Character aan van een Schipper op een Koolschip, en ging door met een jong Meisje, de Dogter van geen onaanzienlyk Apothecar te dier Stede. Hy keerde weder na Dartmouth, en, niettegenstaande hy haar het geheele Character ontvouwde, 't welk hy aangenomen hadt, trouwde zy kort daarnaa met hem te Bath. Daarop gaven zy een bezoek aan een Oom van carew (een Geestlyke van uitsteekende bekwaamheden) te Dorchester, die dit

[p. 328]

Paar met alle mogelyke vriendlykheid ontving, en zyn Neef, schoon vrugtloos, poogde over te haalen om de gemeenschap met de Gipsies geheel te verlaaten.

Zich op nieuw by deeze Landloopers vervoegende, waren zyne vermommingen nog verscheidener, en zyne listen nog doortrapter, dan te vooren, en slaagden ook nog gelukkiger. - Met één woord, toen clause patch, Koning der Bedelaaren, stierf, was de agting, die carew by de geheele hoop Gipsies verworven hadt, door zyn vernuft, stoutheid, en het welslaagen zyner veelvuldige onderneemingen, zo groot, dat hy met eenpaarige stemmen verkoozen wierd tot Koning, in stede van den overleden Monarch.

Door de verheffing tot die waardigheid, kreeg hy al het noodige uit de zamengevoegde toebrengingen der uittrekkende Gipsies: en was hy gevolglyk niet meer in de noodzaaklykheid om op den tocht te gaan! Des niettegenstaande betoonde zich carew zo werkzaam als ooit, in het bedenken en uitvoeren van listige ontwerpen; maar zyne Koninglyke Waardigheid bleek, in 't vervolg, geene bescherming te weezen tegen de Oppassers, om de Wetten, de Landloopers betreffende, te volvoeren. Hy werd gevat, als een Landlooper vastgezet, en te Exeter veroordeeld om na Maryland vervoerd te worden.

In Maryland aangekomen, nam hy de gelegenheid waar, terwyl de Capitein van 't Schip en een Persoon die zin scheen te hebben om hem te koopen, in een Herberg, Punch zaten te drinken, ter deure uit te slippen. Een pint Brandewyn en eenige Bischuiten met zich neemende, vloodt hy na de bosschen. Hier stondt hy ongelooflyk veele moeilykheden door; doch eenige Indiaanen ontmoetende, werd hy door hun op de vriendlykste wyze bejegend, en zou waarschynlyk onder hun aangenomen geweest zyn; doch hun gezelschap hem zo wel niet aanstaande als dat zyner Onderdaanen in Engeland, maakte hy zich meester van een Canoe, en, de Delaware overvaarende, landde hy niet verre van Newcastle in Pennsylvanie.

Korten tyd daarnaa, vondt hy middel, door het Character van een Quaker aan te neemen, om te Philadelphia te komen, en vervolgens te New-York, van waar hy scheep ging na Engeland. Toen hy in zyn Geboorteland te rug gekeerd was, voorkwam hy dat hy geprest wierd ten Zeedienst op een Oorlogschip, door zyne handen en aangezigt met ruw zout en buskruid te bestryken, en dus het voorkomen te krygen van een die de Pokken hadt. Behouden kwam hy te Bristol, en vervoegde zich eerlang by zyne Vrouw en omzwervende Medegenooten....

Hier eindigt het verhaal der Lotgevallen van deezen zonderlingen Mensch, die, met uitsteekende talenten begaafd, in de voordeeligste omstandigheden gesteld, en wien het aan geene gunstige verbintenissen ontbrak, met luister had kunnen praalen in eenen allergeagtsten Leevensstand. - Wat 'er voorts van hem geworden is, kunnen wy, door mangel aan bescheiden, niet vermelden.