Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1796

[p. 234]

Zedelyke bedenkingen.

Dat de voornaamste pligten van een Christen veelal schandelyk verwaarloosd worden, door velen van hun, welke dien schoonen eernaam dragen, vertrouw ik, dat van geen mensch met regt kan tegensproken worden. Onder deze voorname pligten tel ik vooral het verzuim van den openbaren Godsdienst; welk verzuim zo groot is, dat men 'er zich te regt over moet beklagen, tot schande van het Christendom. Hoe vele menschen in de Maatschappy, en wel in de Maatschappy van zogenaamde verlichte Christenen, welke zelden of nooit den openbaren Godsdienst bywonen - die of 't zich te laag rekenen, om zich met den gemeenen man gemeenschappelyk voor het Opperwezen te vernederen, als in den waan zynde, dat het hunne eer zou kwetzen, wanneer zy zich zo vernederd aanstelden; of die anders, met den Godsdienst den spot dryvende, gaarn willen aangezien worden voor menschen geheel zonder Godsdienst. Dan zulken verdienen waarlyk dien grooten eernaam niet - maar mogen billyk aangemerkt worden als Ongodisten - menschen zonder God of Godsdienst. Doch onder dezulken, die nooit bykans den openbaren Godsdienst bywonen, vindt men ook zulken, die met dit al meenen den naam van Christenen wel degelyk waardig te zyn, om dat zy, den Christen Godsdienst beleden hebbende, niet gaarn zouden aangezien worden voor Ongodisten, of veragters van den Godsdienst; die zelfs zullen voorgeven, overtuigd te zyn van de noodzakelykheid om God te dienen; maar oneindig veel hebben in te brengen tegen de wyze van Godsdienst-oefening, tegen de mingemeen. schappelykheid in de uitvoering van denzelven, en tegen de Leeraars, de Verkondigers, de Predikers, van onzen Godsdienst. - Dan, vraagt men dezulken, of zy met dat al van die verpligting niet overtuigd zyn? zullen zy antwoorden: zeer wel daar van overtuigd te wezen; doch dat ze thuis even zo goed, als in de Kerk, waar 't veelal tog niet naar hun zin toegaat, Godsdienst kunnen houden; dat zo daar niet ontstigt worden door gemeene uitdrukkingen, door eene menigte vertellingen, die zy in de Gebeden aan God hooren doen, die de groote hartekenner is, en dus alles weet vóór zy 't Hem kunnen vertellen, alle zaken, waar aan men zich grootelyks ergeren moet; terwyl men een aantal onderscheide zoorten van menschen in de gebeden voordraagt, die, of zomtyds niet eens in de Kerk zyn, geene voorbidding kunnen vorderen; of door welke handelwys alle gemeenschap, die daar plaats behoort

[p. 235]

te grypen, word verbroken. - Alle zaken die waar zyn, en op eene andere, eene gemeenschappelyker, wyze behoorden behandeld te worden. - Doch ontslaat dit alles den mensch van de verpligting om den openbaren Godsdienst waar te nemen? In 't geheel niet: maar, behalven dit alles, onderzoekt men eens of zulke Lieden thuis ook Godsdienst oefenen, men zal, zo niet van allen, ten minsten van de meesten, bevinden, dat ze daar den tyd met heel wat anders, dan met den Godsdienst, of Godsdienstige zaken, doorbrengen. Het is dierhalven eene onbetwistbare waarheid, dat in de Maatschappy van Christenen eene menigte voorname pligten schandelyk verzuimd worden, en onder deze wel bovenal het waarnemen van den openbaren Godsdienst. - Dan elk, die 'er zich aan schuldig maakt, bedenke vry, dat hy 'er verantwoording voor verschuldigd is, en dat de dag ter verantwoording zeer schielyk zal aanlichten. - Zal men den Godsdienst laten varen, en weigeren waar te nemen, alleen om dat in de openbare uitoefening zaken voorkomen die eenigermate stooten, of ten minsten afwyken van onze wyze van denken? - Hoe ligt zal men dan een voorwendzel weten te vinden, om zich van alle onderlinge pligten te ontslaan! - Hoe dra zal men dan een voorwendzel weten voort te brengen, tot verschooning van veelvuldige wanbedryven, waartoe onze zondige neigingen en verdorve bewegingen ons aandryven! - Men zal zich weldra van alle banden van verpligting weten te ontslaan, en, zich den ruimen teugel botvierende, leven naar de bedorve neigingen des harten, en niet ontzien de baldadigste ongeregtigheden te plegen.

Schoon een Heiden voor de Deugd pleit, en de Rede derzelver noodzakelykheid aantoont - hoe veel kragtiger zyn de drangredenen niet, welke een Christen daar voor kan aanvoeren!

Hoe veele tegenstrydigheden schynen zich niet op te doen in de zigtbare Wereld, die, als men ze buiten derzelver verband beschouwt, ons veelligt in twyfeling zouden doen vervallen, of ze wel door eene alvermogende hand, en alwyze oorzaak, bestierd worden: - dan, by een nauwkeurig onderzoek, zal men overal orde en nergens wanorde ontdekken; en in de orde, die God in het geschapene houd, zulk eene oneindige diepte van wysheid vinden, dat men in verbaasdheid zal moeten uitroepen: - ‘Hoe groot zyn uwe werken, o God! gy hebt ze alle met wysheid gemaakt! De aarde is vol van uwe heerlykheid, ook verkondigen de Hemelen uwe eer en het uitspansel uwer handen werk!’