Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1796

Zeldzaam voorbeeld van wreedheid, - en van hardnekkigheid, in eenen ter dood veroordeelden.

Onder alle de deelen van het Leeraar ampt is geen van de minste en gemakkelykste, om ter dood veroordeelde personen by te staan, en tot eene eeuwigheid, die zy zeker, - binnen een zeer kort tydstip, - zullen moeten instappen, voor te bereiden; - wat al moeite word 'er niet vereischt, om hen van hunne misdaad, - de rechtvaerdigheid van het Vonnis van den Waereldlyken Rechter, te overtuigen, ten einde zy, verder, vergeving by den Hemelschen Rechter zouden zoeken! - wat een werk, om hen, naar het kort tydsbestek, dat overig is, met betrekking tot hunnen aart, opvoeding, omstandigheden, aanleg, levensloop, enz. - althans eenigzints, - - te leeren kennen, en zoo, ware het mogelyk, in die gewigtige betrekking, nog nuttig voor hun te zyn! - Een en andermaal viel my deeze moeielyke taak, geduurende den loop myner Bediening, in Indië te beurt; doch dan was zy, by uitneemendheid, moeielyk en verdrietig, wan-

[p. 232]

neer ik dezulken aantrof, die, tot de laatste oogenblikken, de verregaandste ongevoeligheid - ja hardnekkigheid, betoonden, waar van ik nu een geducht voorbeeld ga verhalen.

In den Jare 1777 wierden, van Java's Noord-Oostkust, op Batavia gevankelyk overgebracht een Bootsman, en vier Matroosen; - de namen zal ik niet noemen, om geenen hunner naastbestaanden, buiten noodzake, te bedroeven: - zy hadden, op een gewapend Vaartuig, het opzicht over eene kleine inlandsche Flotille gehad, om, langs gemelde Kust, op de Zeerovers, die 'er in menigte gevonden worden, te passen, en anderen, tegen derzelver aanval, te beschermen; - een Vaartuig met 33 vreedzame en weerloze javanen, die hunnen handel wilden voortzetten, ontmoette hen, en deeze wierden de voorwerpen hunner gevloekte begeerlykheid en voorbeeldeloze wreedheid; - onder het valsch voorwendsel, dat zy hen voor Zeerovers hielden, vallen zy hen aan, bemagtigen zeer gemakkelyk het Vaartuig, met de daarin zynde goederen, - binden de 33 weerloze Javanen, en gaan ze, baldadig en al scherisende, een voor een, het hoofd afhakken: - men wedde zelf, onder elkanderen, wie, op de behendigste wyze, deeze wreedheid zou kunnen uitoefenen; - de een nam aan, die Javaan in eens, - een ander, geenen in twee hakken, het hoofd af te houwen; - 31 deezer ongelukkige slachtoffers waren reeds, op zulk eene, meer dan barbaarsche, wyze, naar de eeuwigheid gezonden, toen twee van hen zich, zoo gebonden als zy waren, - met draaijen en wenden, - uit benaauwdheid, over boord in Zee, lieten vallen, om den moordbyl te ontduiken; het Vaartuig zeilde, intusschen, voort; - men zag hen niet, en dacht, zy waren verdronken. - Maar, wat gebeurt 'er? 't Is bekend, dat de Inlanders, in Asia, op het zwemmen en duiken zeer afgericht zyn, zoo dat ik ze, in deezen, meermalen by de Endvogels vergeleek, althans, dit ook redde deeze twee Javanen; zy kwamen, per varios casus, levendig aan land. - De Heer j.r. van der burgh, toen Gouverneur van Java's Noord-Oostkust, (een der braafste, kundigste en eerlykste, Compagnies dienaren, die ik immer kende, en die my deeze gebeurtenis naderhand zelf verhaalde,) kreeg door hen bericht van dit ysselyk geval: na verloop van eenigen tyd komt de Bootsman, met zyne Matroosen en Vaartuig, op Samarang te rug, in veronderstelling, dat niemand ergens van wist, althans geen erg hebbende op de twee, over boord geworstelde, Javanen, die zy, voorzeker, voor verdronken hielden; - dan de Gouverneur liet ze allen in hegtenis neemen, - zy kwamen voorts tot bekentenis, en hun Vonnis wierd, door den Raad van Justitie aldaar, opgemaakt, om onthoofd te worden: deeze straf kwam den Gouverneur niet geëvenredigd aan de misdaad, en overeenkomstig met de Wet, voor; - hy belette

[p. 233]

dus, naar zyne macht, de uitvoering van dat Vonnis, en zond de Veroordeelden op naar Batavia, om aldaar nader, door het hoogste Gerechtshof van Neêrlands Indië, gevonnisd te worden, 't welk hen allen veroordeelde om met de koorde gestraft te worden; - dit Vonuis wierd, den 7 Aug. 1777, op het Casteelsplein te Batavia, des morgens tusschen 6 en 7 uuren, aan hun uitgevoerd. - Het was myn taak, deeze Gevonnisden ter dood te bereiden; een post, daar ik zeer tegen opzag, en om myn gevoelig, en aandoenelyk gestel, en om myne jonge jaren en weinige ondervinding: - 't is (althans op Batavia,) eene kwade gewoonte, dat men allerhande nieuwsgierigen tot de ter dood veroordeelden toelaat, waar door hunne gedachten nog meer van eene gezette en ernstige voorbereidinge tot de zoo naby zynde eeuwigheid verwyderd worden; hierin voorzag ik terstond, en zorgde, dat niemand, buiten hunne begeerte, en myne toestemming, by hen kwam; - voorts zogt ik hen, naar myn beste weeten, getrouw, - en met liefde en medelyden, - te behandelen; viermalen des daags bezogt ik hen, - des nagts, en ook tusschen beiden des daags, bezorgde ik hun de beste Krankbezoekers die voorhanden waren, aan wien ik de noodige onderrichting gaf, vooral ook, om niet altyd, zonder tusschenpozing, met de Veroordeelden te spreeken, of voor hun te leezen, maar hun ook, nu en dan, tyd tot overdenking te laten: - telkens, als ik by hen kwam, had ik de gewoonte, om hen, een voor een, eerst aan te spreeken, en dan met en voor hun te bidden; toen ik daags vóór de executie van het doodvonnis weder zoo by hen was, en, na myn gesprek, volgens gewoonte, wilde bidden, was 'er een van de vier Matroosen. (een voorbeeld van hardnekkigheid,) die zeer smakelyk zyn Tabakspyp rookte, en zelf ongenegen was, om hem, onder het bidden, neder te leggen; hy eischte zelss van den Cipier veuge, zeer tranquil, een bitter Soopje; - ik onderhield hem, met veel aandoening, over zyne verregaande ongevoeligheid, en dat in die geduchte omstandigheden, waarin hy zich bevond, daar hy morgen, omtrent deezen tyd, zich, zeer zeker, in de eeuwigheid zou bevinden; dan hierop kreeg ik, tot myne innige droefheid en ontroering, dit ontzettend antwoord: ‘ô! Myn Heer! als ik aan deeze galg niet gekomen was, zou ik tog, met ter tyd, aan een andere raken!’ ik kon verder niets met hem vorderen, en hy stapte, zoo verhard, de geduchte eeuwigheid in!

j.c. metzlar,

Pred. te Harlingen.

Harlingen,

den 7den Mey, 1796.