Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1796

Natuurlyke historie der Albatrossen.

(Volgens de buffon.)

De Albatros, door de Fransche Zeevaarenden Mouton, of Mouton du Cap, door de Hollandsche, in de Reis van lemaire en schouten, Jan van Gent, en door eenigen, volgens edwards, zeer verkeerd, het Oorlogschip, geheeten, is de grootste der Watervogelen, zonder zelfs de Zwaan uit te zonderen, en, schoon kleinder dan de Pelikaan of de Flamingo, heeft hy een veel dikker Lichaam, de Hals en de Pooten zyn korter, en hebben eene betere evenredigheid. Behalven door deeze groote gestalte, verdient de Albatros nog onze aandagt door verscheide andere hoedanigheden, welke deezen Vogel onderscheiden van alle andere Vogelsoorten. De Albatros onthoudt zich alleen in de Zeeën van het Zuiden, en men treft deezen Vogel aan in geheel derzelver uitgestrektheid, van den hoek van Africa tot den hoek van America en van Nieuw-Holland. Nooit heeft men hem gezien in het Noorder-Halfrond. Hy schynt, met eenige andere Vogelsoorten, verknogt aan dat gedeelte der Waterwereld, waar de Menschen hem minst kunnen ontrusten; zelfs zyn zy daar langen tyd onbekend gebleeven. Het is voorby de Kaap de Goede Hoop, Zuidwaards op, dat men de eerste Albatrossen gezien heeft: en het is niet vóór onze dagen dat men ze onscheiden genoeg gekend heeft om de verscheidenheden aan te wyzen, die, in deeze groote soort, veel talryker schynen te weezen dan in andere groote Vogelsoorten, en van alle Dieren.

De zeer groote diklyvigheid van den Albatros heeft 'er den naam van 't Kaapsche Schaap aan gegeeven: dewyl hy, met de daad, bykans de grootte van een Schaap heeft. De grondkleur der Pluimadie is boven op ligt grys, met kleine zwarte plekken op den Rug en op de Vleugelen, waar deeze zich vermeerderen en grooter worden; een gedeelte der groote Vleugelpennen en die

[p. 62]

van het uiterste der Staart zyn zwart; de Kop is groot en rondagtig; de Bek is van gedaante als die van den Fregatvogel, en den Cormoran; deeze is desgelyks zamengesteld uit veele stukken, die aan elkander gehegt schynen door geledingen, met een daar aan toegevoegde haak, en het einde van den benedensnavel opent een goot, en is als afgeknot: 't geen deeze Bek, die zeer groot en zeer sterk is, nog opmerkenswaardiger maakt, en waar in dezelve op die der Petrellen zweemt, bestaat daar in, dat de Neusgaten open zyn, in de gedaante van kleine rolletjes of kookertjes, by den wortel van den Bek ingeplant, in eene spleet, die de geheele lengte doorloopt; dezelve is geelagtig wit, ten minsten in den dooden Vogel; de Pooten, die zeer dik en sterk zyn, hebben slegts drie Vingeren, door een breed vlies verbonden, 't welk nog daarenboven den buitenkant van elken buitensten Vinger omzoomt; de lengte van het Lyf is bykans drie voeten, en de slag der Vleugelen ten minsten tien^(*); en, volgens de opmerking van edwards, is de lengte van het groote Vleugelbeen gelyk aan die van het geheele Lyf.

Met deeze sterkte des Lichaams, en dus gewapend, schynen de Albatrossen oorlogzugtige Vogels te zullen weezen; ondertusschen vermeldt men ons niet, dat zy andere Vogels aanvallen, die met hun in die wyduitgestrekte Zeeën woonen. Zy schynen zelfs altoos alleen verdedigenderwyze te vegten tegen de Mouettes, die, strydgraag en verscheurend, gestadig de Albatrossen ontrusten^(†). De

(*) Wy bevonden ons op 60^o, 10′ Zuider Breedte, en 64^o, 30′ Lengte. Dewyl het veelal stil weêr was, ging de Heer banks, in een kleine Sloep. Vogels schieten, en bragt ons verscheide Albatrossen: wy ontdekten, dat deeze Albatrossen veel grooter waren dan die wy ten Noorden van de Straat van Lemaire gevangen hadden; en de door ons gemeetene had tien voeten en twee duimen vlugts. Collection de hawkesworth. Tom. II. p. 297. De Albatrossen en de Fregatvogels, de vliegende Vogels, speelden rondsom ons Schip; wy hadden Albatrossen gedood, die tien voeten vlugts hadden. Troisieme Voyage de cook, p. 138.

(†) Verscheide groote graauwe Mouettes, die op een witten Albatros jagt maakten, verschaften ons geen gering vermaak. Zy bereikten denzelven, ondanks de lengte zyner vleugelen, en poogden hem onder aan den buik te treffen; dit lichaams-deel waarschynlyk weerloos zynde. De Albatros hadt op dit oogenblik geen ander middel om te ontkomen, dan door zich in 't water te werpen; zyn ontzaglyke Bek scheen hem tot bescherining te dienen. Second Voyage de cook, Tom. I. p. 150.

[p. 63]

Albatrossen vallen zelfs niet aan op groote Visschen, en, volgens den Heer forster, leeven zy meest van kleine Zeediertjes, en bovenal van zagte Vischjes en lymerige Zoöphiten, die in groote menigte op de Zuider-Zeeën dryven^(*); zy eeten desgelyks Vischeijeren, of Kuit, door de stroomen medegevoerd, en waar van men soms groote verzamelingen aantreft. De Markgraaf de querhoënt, een naauwkeurig en oordeelkundig Waarneemer, heeft ons verzekerd, dat hy nimmer in de Vogels van deeze soort, door hem geopend, iets anders gevonden heeft dan een dikke lymerige stoffe, en geene overblyfzels van Visschen.

Het Scheepsvolk van Capitein cook ving Albatrossen, die dikwyls het Schip omringden, een angel uitwerpende waar aan een brok van een schaapenhuid ruwlyk gehegt was^(†). Dit was voor het Scheepsvolk een vangst, zo veel te welgevalliger^(‡), dewyl zy dezelve kreegen in het holste van de Zee, toen zy allen land verre agter zich gelaaten hadden^(§). Want het blykt, dat men deeze groote Vogels gevonden heeft op alle Lengten, en over de geheele uitgestrektheid van de Zuidzee, althans op hooge Graaden Breedte^(**); en dat zy zich onthouden

(*) Second Voyage de cook, ut sup.

(†) Second Voyage de cook, Tom. I. p. 84.

(‡) Wy ontblootten de Albatrossen, en naa dezelve in zout water tot 's anderen daags gezet te hebben lieten wy ze kooken, en een sterke saus maaken; ieder vondt ze dus toebereid eene lekkere spys: wy aten ze gaarne, zelfs als wy versch Varkensvleesch op tafel hadden. Cook, Prem. Voyage, Tom. II. p. 297. - Op 40^o en 40′ Zuider Breedte, en 23^o 47′ Lengte, doodden wy Albatrossen en Petrellen, die wy zeer goed tot spyze vonden. Cook, Tom. IV. p. 128.

(§) Wy vonden eene nieuwe gelegenheid om twee soorten van. Albatrossen waar te neemen. Wy zeilden negen weeken, zonder eenig Land te zien. Cook, Second Voyage, Tom. I. p. 50. - Op den 8 van Maart, op 41^o 30′ Zuider Breedte, 26^o 51′ Lengte, zagen wy alle dagen Albatrossen, Petrellen, en andere Zeevogelen; doch niets kundigde Land aan. Idem, Tom. IV. p. 128.

(**) Wy waren op 32^o, 30′ Zuider Breedte, en 133^o, 40′ Lengte ... deeze dag was aanmerkelyk, dewyl wy geen een enkelen Vogel zagen; geen was 'er nog voorby geloopen, zints wy van wal gestooken waren, of wy hadden Albatrossen, Watersnyders, Pintades, blaauwe Petrellen, of Hoenders van Port Egmond, gezien. Zy onthouden zich in alle gedeelten van de Zuidzee, op de hoogste Graaden. - Twee dagen laater, op 29^o Breedte, ontdekten wy den eersten Keerkringvogel. Cook, Second Voyage, Tom. I. p. 284. - Wy zagen dikwyls Albatrossen en Petrellen op 42^o, 32′ Zuider Breedte, en 16^o Lengte. Idem Ibid. 279. Op 55^o 20′ Zuider Breedte en 134^o Lengte, ontdekten wy Albatrossen. Idem, Tom. IV. p. 7. - Op den 10 van January was de waargenomen Breedte 54^o 35′ en de Lengte 47^o 56′, en wy hadden veele Albatrossen en blaauwe Petrellen rondsom het Schip. Idem Ibid. p. 78. - Den elfden July, op 34^o 56′ Zuider Breedte, en 4^o 41′ Lengte, zag de Heer de querhoënt een Albatros. Observations communiques, par M. le Vicomte de querhoënt.

[p. 64]

op de kleine brokjes lands, die als geworpen liggen in deeze wyduitgestrekte Zeeën aan de Zuidpool^(*), zo wel als op den uithoek van Amerioa^(†) en dien van Africa^(‡).

Deeze Vogels scheeren, volgens de waarneeming van den Heer de querhoënt, gelyk de meeste in de Zui der-Zeeën, onder het vliegen, de oppervlakte der zee, en neemen geene hooger vlugt, dan by tyden van zwaar weêr, en door kragt des winds: zy moeten zelfs, als zy zich op eenen grooten afstand van land vinden weggevoerd, op het water rust neemen^(§). De Heer for-

(*) In 't algemeen behelst geen gedeelte van Nieuw-Zeeland zo veele Vogels als Duskybaai; wy hebben 'er Albatrossen, Pinguins, enz. gevonden. Observations de forster. - Men hadt ook Albatrossen in Nieuw-Georgie. Cook, Second Voyage, Tom. I. p. 86.

(†) Naa dat wy de Straat van Magellaan door waren, en langs de Kusten van Chily heen zeilden, zagen wy een groot aantal Zeevogelen, bovenal Albatrossen. Voyage du Capt. carteret. Collection de hawkesworth, Tom. I. p. 203.

(‡) De Heer edwards bezat de Reisverhaalen niet der beroemde Zeereizigeren door ons aangehaald, als hy schreef: ‘Men brengt deeze Vogels van de Kaap de Goede Hoop, waar zy in grooten getale zyn; ik heb niet vernomen, dat zy in eenig ander gedeelte der Wereld voorkomen.’ Edwards, Tom. II. p. 88.

(§) Voyage d'un Officier du Rei aux Istes de France & de Bourbon, p. 68.

[p. 65]

ster heeft bevonden, dat de Albatrossen op 't water niet alleen rusten, maar slaapen. De Reizigers lemaire en schouten zyn de eenigen, die verhaalen, dat zy deeze Vogels gezien hebben, op de Schepen rust zoekende^(*).

De beroemde cook heeft Albatrossen, van elkander zo zeer verschillende, aangetroffen^(†), dat hy ze als verschillende Soorten beschouwt; doch, volgens diens Reizigers eigene aanduidingen, schynt het ons toe, dat het enkele Verscheidenheden zyn. Hy geeft 'er drie onderscheiden op, als de Graauwe Albatros^(‡) - de Donkerbruine Albatros^(§), de Chocoladekleurige Albatros^(**), en de Donkergraauwe Albatros, dien de Matroozen, uit hoofde van die kleur, den Kwaakervogel noemden^(††).

(*) Wy zagen, in de Straat van Lemaire, Vogels zo groot als Zwaanen, Jan van Gent door de onzen geheeten; zy kwamen op ons Schip rusten, en lieten zich vangen door de Matroozen. - Relation de lemaire & schouten, Tom. IV du Recueil de la Comp. Hollandoise, p. 582. Dezelfde zaak vinden wy in de Hist. des Navigations aux meres Australes, Tom. I. p. 355. - Hagenar trof, op eenigen afstand van de Kaap de Goede Hoop, twee zeer vermoeide groote Albatrossen aan, by stil weêr op Zee dryvende. Om welke te vangen men een boot uitzette. Zy vonden ze tamelyk van sinaak. Voyage de hagenar aux Indes Orientales; dans le Recueil des Voyages qui ont servi a letablissement de la Compagnie Amsterd. 1702, Tom. V. p. 161.

(†) Op de hoogte van 53^o, 35′ hadden wy rondsom ons Schip Albatrossen van onderscheide soorten. Cook, Second Voyage, Tom. IV. p. 9.

(‡) De mist was verdweenen; wy ontdekten zeer hooge en scherpe Ys-eilanden, die bovenop verscheiden Pieken hadden; eenige ter hoogte van twee- of driehonderd voeten, en twee of drie mylen in den omtrek, met recht opstaande zyden, die op het aanzien schrik inboezemden. Van alle de Vogelen, die ons vergezeld hadden, was de Graauwe Albatros alleen overgebleeven; dan wy kreegen weder bezoek van een klein aantal Zuidpoelkringsche Petrellen, toen wy op 67^o, 5′ Zuider Breedte kwamen. Cook, Second Voyage, Tom. II. p. 148.

(§) Cook, Second Voyage, Tom. I. p. 116.

(**) Wy zagen de Chocoladekleurige Albatros in 't midden van het Ys. Idem, Tom. II. p. 150.

(††) Wy vernamen, van tyd tot tyd, de twee foorten van Albatrossen, van welke wy meermaalen gesprooken hebben, als mede eene derde, kleinder dan de twee andere, aan welken onze Matroozen den naam van Kwaaker-Vogel gaven, van wegens de donkergraauwe kleur. Cook, ibid. Tom. I. p. 88.

[p. 66]

Deeze laatstgemelde is wat kleinder dan de eerstgenoemde. De Bek deezes Vogels blykt niet die sleuven, op den Bek zo uitsteekend zigtbaar, gehad te hebben. Hier op staat aan te merken, dat deeze laatstgemelde Albatros, kleinder dan de eerstgenoemde, en welks sleuven in den Bek zich zo duidelyk niet vertoonden, zeer wel een jonge Albatros konne geweest zyn, die dus ook van de volwassene verschilde in de kleur der Pluimadie. Het is ook zeer mogelyk, dat de twee in de eerste plaats gemelde Albatrossen, de een gevlekt graauw en de andere bruin, de een het Mannetje en de andere het Wyfje geweest hebbe. - 't Geen ons op deeze vermoedens te meer doet aandringen, bestaat hier in, dat alle eerste en zeer groote soorten, zo by de viervoetige Dieren als onder de Vogelen, altoos éénig zyn, en zeldzaam aanverwante soorten hebben. Weshalven wy geen meer dan ééne soort van Albatrossen tellen, tot dat wy des nader onderrigt zyn.

Nergens treft men deeze Vogelsoort in grooter getale aan, dan tusschen de Ys-eilanden in de Zuidzee^(*), van den veertigsten Graad tot het vaste Ys, 't welk deeze Zeeën bepaalt, onder den vyf en zestigsten of zes en zestigsten Graad. De Heer forster doodde een Donkerkleurigen Albatros op de hoogte van vier en zestig Graaden en twaalf Min.^(†), en op drie en vyftig Graaden hadt dezelfde Reiziger veele Albatrossen gezien van verschillende kleuren^(‡); hy hadt ze zelfs gevonden op acht en veertig Graaden^(§).

Andere Reizigers hebben ze ontmoet op eenigen af-

(*) Wy begonnen de Albatrossen te zien met de Ys-eilanden, en eenige hebben niet nagelaaten ons te vergezellen; deeze Albatrossen, als mede een donkerbruine soort, met een geelen Bek, waren de eenige die ons niet verlaaten hebben. Cook, Second Voyage, Tom. I. p. 116.

(†) De Kop en het bovenste der Vleugelen waren eenigzins zwartagtig; de Hairen aan de oogen waren wit. Forster, dans le Second Voyage de cook, Tom. I. p. 116.

(‡) Ibid. Tom. IV. p. 9.

(§) Ibidem, Tom. I. 88.

[p. 67]

stand van de Kaap de Goede Hoop^(*). Het schynt zelfs dat deeze Vogels zomwylen veel digter by den Zuiderkeerkring komen^(†), welke hun grenspaal in den Atlantischen Oceaan schynt te weezen; maar zy hebben die overschreeden, en zyn zelfs den brandenden Wereldriem overgetrokken in het Westergedeelte van de Stille Zee, indien het berigt van Capitein cook egt is. De Schepen voeren af van de hoogte van Japan, zeilden Zuidwaards aan, en kwamen in streeken daar wy Albatrossen en ook Vliegende Visschen ontmoetten^(‡).

(*) Men heeft nog verscheide andere Verkenningen, wanneer men digt by de Kaap de Goede Hoop komt; als, by voorbeeld, de Zeevogels, welke men ontmoet, en bovenal de Albatrossen; Vogels die zeer lange Vleugels hebben. Dampier, Voyage au Tour de Monde, Tom. II. p. 207.

(†) Naa dat de Boubies ons verlaaten hadden, zagen wy geen Vogels meer, eer wy op de hoogte van Madagascar kwamen; toen ontdekten wy een Albatros, en naa dien tyd van dag tot dag meerder. Cook, Second Voyage, Tom. IV. p. 314. - Albatros (Diomedea exulans op 25^o, 29′ Zuider Breedte, 24^o, 44′ Lengte, den 5 October. De lugt was helder en koud. Idem, Tom. I. p. 46.

(‡) Troisieme Voyage de cook, p. 486.