Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1796

[p. 599]

Verantwoording van den Burger G. Paape, Lid van de geweezene Commissie tot Onderzoek van het Politiek en Finantieel Gedrag der voorgaande Regeering, aan zyne Committenten de Burgers van Dordrecht, behelzende de Handelingen der gemelde Commissie en derzelver Ontdekkingen. In den Haag, by J. Plaat, 1796. In gr. 8vo. 282 bladz.

By het leezen van dit Stuk moet men twyffelen, of het wel beantwoorde aan den titel. Immers het geen 'er in gezegd wordt van de Handelingen en Ontdekkingen der Commissie maakt slechts een klein gedeelte des Boeks. Men oordeele uit de volgende opgaave van den Inhoud.

Vooraf gaat eene Aanspraak aan de Burgery der Stad Dordrecht, geschikt om den Schryver te bevryden van alle blaam, als of hy zich in den hem toevertrouwden post niet behoorelyk zoude gekweten hebben. Het laatste deezer Aanspraake zullen wy overneemen, als behelzende waarschynelyk de redenen, waarom deeze Verantwoording wordt in het licht gegeven. ‘Eindelyk myne Medeburgers!’ zegt de Schryver, ‘zult gy 'er uit zien, dat onze Commissie, na circa 32000 gulden aan 't Volk van Holland gekost te hebben, door het Provinciaal Bestuur van Holland is gedissolveerd geworden, om wat reden is ons niet gezegd, schoon het voor u noch my moeilyk valle om 'er naar te gissen. - Ten slotte moet ik nog dit zeggen; dat gy, het geen ik u hier lever, niet hooger hebt aan te merken, dan als een zeer klein gedeelte der beschreeven werkzaamheden van de Commissie; en dat de schuld, waarom ik u niets meerder lever, gansch niet aan my te wyten is; - dit zou ik gedaan hebben, myne Medeburgers! ingevallen wy niet, op hoog bevel van het Provinciaal Bestuur van Holland, te midden in onzen loop, waren gestuit geworden, en indien wy niet aan hetzelve alle onze papieren hadden moeten overgeeven, enz.’

De groote Stelling van den Schryver vindt men in dezelfde Aanspraak, bladz. IV, naamelyk: ‘Dat, volgens die grondslagen die door geen waar Patriot gewraakt kunnen worden, genoegzaam alle de Leden, zo van de toenmaa-

[p. 600]

lige (voor 1795) Staaten van Holland, Gecommitteerde Raaden, Ridderschap, als stedelyke Regeeringen, schuldig zyn aan Staatswanbedryven, waar van zy, zo 't my en myne geweezen Medeleden bestendig is voorgekomen, ten minsten de veroirzaakte schaden moeten helpen boeten!’

Het eerste gedeelte van het Werk is voornaamelyk ingericht tot het bewyzen deezer Stellinge. Het is verdeeld in zes Afdeelingen, waarvan wy alleenlyk de opschriften zullen opgeeven. I. Over het Oproer en deszelfs Bewerkers en Uitvoerders, bl. 1. II. Over de Omwenteling van 1787, bl. 49. III. Over de zogenaamde gerechtlyke Vervolgingen tegen de Patriotten; Vonnissen, Uitbanningen, enz. bl. 67. IV. Over de Heerschzugt van de Regenten en Ministers, geduurende de zevenjaarige Oranjeregeering, en de Onderdrukking van het beste Gedeelte der Bataafsche Burgers, bl. 83. V. Over het voeren van den Oorlog tegen Frankryk, bl. 89. VI. Over de Gedragingen der Regenten en Ministers van het Oude Bestuur, met betrekking tot het Financieele, bl. 99.

Hierop volgt eene Aanspraak van de Commissie aan de Provisioneele Representanten des Volks van Holland, by gelegenheid van het uitbrengen van derzelver gedeeltelyk raport op den 11 January 1796: en daarop eene algemeene Inleiding tot dat Rapport. In deeze Inleiding zyn, volgens de verklaaring van den Uitgeever, in een kort Berigt aan het hoosd der Aanspraak geplaatst, ‘De gronden, waarop de Commissie tot Onderzoek in haare werkzaamheden bouwde, volkomenlyk blootgelegd.’ En deeze waren (zie bladz. 115. enz.) Dat men onderzoek doende naar het Finantieele en Politique gedrag der Regenten en Ministers van het voorig Bestuur niet moest volgen de beoordeeling volgens de gewoone rechtsgeleerdheid, wetten en gewoonten; maar de beoordeeling, die men revolutionair zou kunnen noemen. - Maar, wat is revolutionair? vraagt de Commissie zelve, bl. 118. En het antwoord komt kortlyk hierop uit, dat het is rechtvaardig handelen, zonder juist den omslag en vormen der rechtsgeleerdheid en vastgestelde wyze van procedeeren voor de gewoone rechtbanken te volgen. - Dit laat zich hooren: maar, maar, zal, misschien, de eene of de andere slymgast zeggen: is het niet te gevaarlyk den Rechter eene zo breede magt te geeven om enkel naar recht en billykheid, of

[p. 601]

liever naar zyne denkbeelden van recht en billykheid, te vonnissen? En waar zal men, in deeze revolutionaire tyden, menschen vinden van genoegzaam volmaakte onpartydigheid, om, zonder eenigen anderen teugel, dus enkel aan de inspraak hunner eigene gevoelens te worden overgelaaten? - Doch de Leezer zie zelve, indien het hem gelust, wat de Commissie hier voor bybrengt.

Na de gemelde Inleiding, volgt eene Lyst der ingekomen Adressen, Brieven, enz. van particuliere Persoonen aan de Commissie, en daarop, bl. 257, enz. het eindigen der Commissie, volgens Decreet van het Provintiaal Bestuur van Holland van den 28 Juny 1796.

Dat men in dit alles veele weetenswaardige byzonderheden aantrest, is zeker. Gruwen moet men van de voorbeelden van mishandelingen, den Patriotten in het Jaar 1787 aangedaan, welke hier voorkomen. Men zie, onder anderen, het verhaal aangaande eenen hendrik voorby, bl. 16, enz. Deeze en veele onrechtvaardigheden, in die tyden gepleegd, gedoogd of aangemoedigd, verdienen gewisselyk gekend, en, waar zy bewezen zyn, gestraft te worden. - Maar na dit alles blyft nog altoos de vraag: Beantwoordt het Werk van den Burger g. paape aan zynen titel?