Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1796

Prometheus. Uitgegeven door Wabe Kamp. Te Amsterdam, by Wessing en van der Hey, 1796. In gr. 8vo. 198 bl.

Toen wy deezen vreemden Tytel zagen, dachten wy, dat, daar, alle Fabelachtige en Poëtische fictien ter zyde gesteld, prometheus voor een voorzichtig Man en Onderwyzer zyner Tydgenooten, by de Schryveren, gehouden word, dit de rede van de benaaming van dit Werksken, 't welk de bevordering der Fraaije Letteren, in ons Vaderland, ten oogmerk heeft, zyn zoude; doch wy lazen, in 't Voorbericht, eene andere rede. ‘Prometheus, staat 'er, roofde volgends de Grieksche fabel, het vuur uit den Hemel, en bezielde daar mede zyn werkstuk. Het vuur der Vreemden ontstak ook, by den Uitgeever deezer bladen, de begeerte om het in zyn Vaderland over te brengen,’ enz. - Dan, dit daargelaaten.

[p. 517]

- Dit Stuk bevat de eerstelingen van een Werkje, reeds vóór drie jaaren ondernomen; doch, door den toenmaaligen toestand des Vaderlands gestremd, nu als eene proeve in 't licht gegeeven: hetzelve is onder vier Hoofd-tytels gebragt; te weeten, I. van Godsdienst, Philosophie, en Zedekunde, II. van het Vaderland. III. Geschiedenis en Wereldkennis, en IV. Mengelwerk. - Het eerste behelst alleen eene zeer leezenswaardige Verhandeling over het waar Geluk, waarin word aangeweezen, dat hetzelve alleen in eenen welberedeneerden Godsdienst, of hartelyke vereering des hoogsten Weezens, te vinden zy. Deeze is overgenomen uit de Melanges Philosophiques van formey. - In de tweede Hoofd-Afdeeling, het Vaderland worden ons gegeeven:1.) De Verlossing, een Vaderlandsch Dichtstuk, vol vuurs, en behelzende eene van agteren opgemaakte Voorspelling aan Nederlands geweezen Stadhouder. 2.) Een oorspronglyk Stukje, onder den tytel, het genadig Rechterlyk Vonnis, of de gebroken Hondepoot. Een treflyk tafereelhoe verr een Koninglyke Jagthond, die eenen mensch aanvalt en byt, gesteld word, by eenen Adelyken Bedienden en eenen afhangelyken Regter, boven een mensch, die ter zyner verweering eenen hond het been aan stukken slaat. 3.) Het derde Stuk in dit Vak is overgenomen uit het Fransch van imbert, en genaamd de Edelman en de Mandemaaker, en toont aan, hoe veel een arm man, gewoon aan behoefte en gebrek, die, om zyn schraale nootdruft te verkrygen, eenig nuttig handwerk geleerd heeft en geöefend, vooruit heeft boven den in weelde en overvloed opgevoeden en geleefd hebbenden Edelman, die geene andere verdiensten bezit, dan die hem zyne Ouders gaven; wanneer zy beiden in eenen staat gebragt worden, waarin zy alleen op en van zich zelven bestaan moeten. 4.) Het laatste, dat ons hier voorkomt, is het Voorneemen geheeten, en in rymlooze Versen gesteld. Over den inhoud oordeele de Leezer, uit deeze slotregels:

‘Neen! 'k zal geen ketens draagen;
Ik leef of sterve vry;
Hy, die niet vreest te sterven,
Vreest ook de ketens niet.’

In de derde Hoofd-Afdeeling, Geschiedenis en Wereldkennis, bekleedt de eerste plaats Ogier van Denemarken, ontleend uit schillers Neueste Thalia. De Zoon van ogier was omgebragt door karloman, den Zoon van Keizer karel, gebynaamd de Groote. De gelukkige uitslag van een beslechtend en voor Frankryk gewigtig Tweegevegt tegen den Reus bruhier, op 't welk karel den prys schynt gesteld te hebben van aan den Overwinnaar ogier zynen karloman te zullen overleveren, brengt hem denzelven in handen; doch, ogier zyn Zwaard reeds

[p. 518]

getrokken hebbende, en de toegevloeide menigte op 't oogenblik den doodelyken slag verwagtende, werpt ogier het Zwaard weg, en schenkt den Keizer zynen Zoon weder. Dit geval word in een Toneelstuk treffend voorgedraagen. Het 2de, behelzende een Reistogt op den Vesuvius, en het 3de, eene Reize naar de Ysvalei van Montanverd, zyn mede beiden overgenomen uit schillers Neueste Thalia, zyn in eenen schoonen styl geschreeven, en draagen alle kenmerken van naauwkeurigheid en waarheid. - Het vierde Vak behelst Mengelwerk, en daarin komt eerst voor een Vers in rymlooze Hexameters, gevolgd naar 't Fransche van florian, genaamd Sophronimus; een Liefdensgeval, keurig in den trant der Ouden geschreeven. - Het volgend Stukje, de Koningin der Liefde en de zwarte Zusters, is ook uit schillers Neueste Thalia, en behelst eene Tovergeschiedenis, die wat langwylig is, en zo plotsling word afgebrooken, dat men over de uitkomst derzelve niet kan oordeelen; mogelyk word dit Stuk, in een volgend Deeltje, agtervolgd. - Drie Versen: Zucht eens Minnaars naar de Lente. Aan den naar de Lente verlangenden Minnaar; en aan Dorinde, op een geschenk van Kouschanden, worden opgegeeven als oorspronglyke Stukjes, aan welke men den lof van Dichterlyk niet kan weigeren. Eindelyk word dit Stuk beslooten met eene Anecdote: De Dame en het Vischwyf; die wy, om het naïve, hier laaten volgen:

De dame en het vischwyf.

‘Toen de beroemde mirabeau, in April 1791, begraaven wierd, was de trein, die zyn lyk volgde, zo groot, dat dezelve drie uuren lang duurde. Eene Dame, die zich onder de toezieners bevond, klaagde over het stof, dat in menigte oprees; “de Burgerraad,” sprak ze, “had vooraf de straaten met water moeten laaten begieten.” Eene Poissarde, die onder den hoop stond, antwoordde: De Burgerraad heeft op onze traanen gerekend.’

Indien, gelyk de Verzamelaar in 't Voorbericht belooft, dit Werk word agtervolgd, zal hetzelve, des twyfelen wy niet, indien het soortgelyke welgeschreevene Stukken behelst, niet nalaaten zyne Leezers te vinden.