Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1796

[p. 508]

Gelykheid, vryheid, een- en ondeelbaarheid. Handleiding tot den Burger Wapenhandel, voor de Bataafsche Gewapende Burgermagt. Ingericht volgens het Reglement van Exercitie voor de slaande Armée van de Republiek, by het Committé tot de Algemeene Zaaken van het Bondgenootschap te Lande, den 25 Feb. 1796, gearresteerd; en ingevolge een Besluit der Algemeene Vergadering van Gevolmagtigde Gecommitteerden van Gewapende Burgermagten, uit de onderscheiden Gedeelten der Republiek, in den Haage gehouden, uitgegeeven. In den Haage, by 1. van Cleef, 1796. In gr. 8vo. 224 bl.

Wel de Pen maar geene Wapenen voeren wy. Dit is eene openlyke Belydenis van allen, die in de Vaderlandsche Letteroefeningen Boekbeoordeelingen schryven. Geen onzer, derhalven, durft zich vermeeten, deeze Handleiding, welke zeer uitvoerig is, wat de zaak betreft, te beoordeelen. Dan wy hebben geraadpleegd met des kundigen, en dier Goedkeuring is ook de onze. Te welker gelegenheid, en hoe, deeze Handleiding in de Nederlandsche Wereld verschynt, ontvouwt ons de Commissie van Correspondentie der Algemeene Vergadering van Gecommitteerden van Gewapende Burgermagten, uit onderscheide Gedeelten der Republiek, de Burgers ads. kester, h. van der speck, h. oostrom, p. de gier, t.c. winkler, j.c. hespe, h. malecotius, p.s. maurisse, m. van der heyden, in een voorgeplaatst Stuk, Aan de Gewapende Burgermagten van het Bataafsch Gemeenebest, hunne Medeburgers en Spitsbroeders.

Daarvolgens is de grond des Werks het Besluit, ‘dat de Exercitien en de Manoeuvres der Gewapende Burgermagt nu en altoos zouden geschieden op dezelfde wyze als by de staande Armée der Republiek.’ Om dit te volvoeren was men van stonden af werkzaam, en nam de noodige hulp. Hier uit werd gebooren een Ontwerp, thans onder den bovengemelden Tytel het licht ziende. Zy erkennen, omtrent de spoedige daarstelling en bewerking, niet weinig verpligt te zyn aan de Burgers van der speck, lichtenberg en druyvestein; ‘doch bovenal aan de zo volieverige als Vaderlandlievende poogingen van den Luitenant Colonel herbig, die

[p. 509]

zich, in meer dan één opzicht, verdienstlyk heeft gemaakt, en den welmeenendsten dank wordt toegebragt, als in deezen weder een nieuw daadlyk blyk van zyn Republicainisme en zo loflyken yver voor eene welgeregelde Burgerwapening hebbende gegeeven, welke hy, schoon in Militairen dienst, reeds zedert den Jaare 1783, in zyne vrymoedige Schriften in 't algemeen openlyk heeft aan den dag gelegd, en door zyne werkzaamheden in Friesland in het gepasseerde jaar byzonderlyk getoond.’

Voorts vleit zich de Commissie, ‘door de onverwylde uitgave van het geen in het Reglement voor de staande Armée van het Gemeenebest, by het Committé tot de Algemeene Zaaken van het Bondgenootschap te Lande gearresteerd, voor den Burgerwapenhandel geschikt en onontbeerelyk voorkomt, zo met betrekking tot de Fuseliers als Jaagers, ten deezen aan de oogmerken der Algemeene Vergadering voldaan, en de Nationaale Gewapende Burgermagt in staat gesteld te hebben, om overal op gelyke wyze werkzaam te kunnen zyn, terwyl zy betrekkelyk de groote Manoeuvres voor halve Brigades, en wat des meer zy, als minder algemeen te passe komende, tot bespaaring van Onkosten voor de Burgeryen, heeft begreepen, zulks te kunnen agterwege laaten, en vermeent zich dienaangaande gerustlyk te kunnen verlaaten op den Naariever van zodanige Commandanten, die in het onmiddelyk geval zullen zyn, zich daar in te moeten bekwaamen, dat deeze zich daar toe zodanige verdere en uitgebreider Werken wel zullen aanschaffen, als ten dienste der Armée van het Gemeenebest voorhanden zyn, en 'er gemaklyk, hoe zeer tot meerdere kosten, kunnen bekomen worden.’

Elf Plaaten dienen tot Opheldering, met eene Bylaage, de Signalen van Advertissement, en die van het Commando, in Nooten voordraagende. Hier mede oordeelen wy van deeze Handleiding, voor geen Uittrekzel vatbaar, genoeg ter bekendmaaking gezegd te hebben.