Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1796

[p. 384]

Reize rondom de Waereld, door James Cook, vertaald door J.D. Pasteur. Eerste Deel. Met Kaarten en Plaaten. Te Leyden by Honkoop, te Amsterdam Allart, en 's Haage van Cleef, 1795. In gr. 8vo.

Zonder ons te zetten ter afweeringe van de meer dan zydelingsche smaad, welke de Vertaaler van deeze Reize, in zyn Voorberigt, ook op ons werpe, daar een onzer Medeschryveren onzes Mengelwerks, by het uitkomen des Engelschen Werks, zich terstond bevlytigd heeft, om het weezenlyke, en voor alle Leezeren belangrykste, min of meer uitvoerig te vertaalen; zonder ons te verdeedigen tegen den aangewreeven blaam, van mede te behooren tot Verbroddelaars deezes Werks, dewyl en ons oogmerk en ons plan ons verdeedigt tegen alle zodanige opspraak, doet het ons vreemd, dat de Vertaaler, om eene Onderneeming, die zeker alles, wat 'er van deeze beroemde Reizen in onze taal voorhanden is, wyd en verre overtreft, aan te pryzen, zich bedient van het niet pryslyk middel, de veragting van anderen, die met de nuttigste inzigten werkzaam waren om kundigheden voort te planten, en de leeslust te toeven op de weetenswaardigste byzonderheden, en aan dezelve de nieuwste ontdekkingen mede te deelen.

Ook aan het Leeven van deezen Wereldomreiziger, in dit Deel vooraan te vinden, hebben wy, met zeer veele ophelderende omstandigheden vermeerderd, in ons Mengelwerk plaats gegeeven. Het een en ander ontslaat ons om uit het Werk voorhanden iets te trekken, en onzen Leezeren voor te houden.

Van de Uitvoering alleen nog een kort woord. De Vertaaler, die zich door veele Vertaalingen by zyne Landgenooten verdienstlyk gemaakt heeft, dien wy te meermaalen deswegen preezen, en ook ten deezen opzigte onzen lof niet weigeren, verklaart, in zyn Voorberigt, naa de gemelde laagzetting van anderen, die de hand hier te Lande aan dit Werk sloegen, ‘de Vertaaling van dit Werk (naa veel uitstels) niet geheel uit het oog verlooren, maar steeds in de hoop geleefd te hebben, om zynen Landgenooten de Reizen van cook in hunne taal aan te bieden, in een gewaad het oorspronglyke

[p. 385]

waardig; dat eindelyk eenige Boekhandelaars zich daar toe niet ongenegen toonden; doch dat de kostbaarheid eener Uitvoeringe, aan het oorspronglyke gelyk, altoos eene groote zwaarigheid bleef.’

Naamlyk de oorspronglyke Engelsche Uitgave is in groot Quarto, zeer schoon, gedrukt, gelyk de vertaalde Reizen van anson, by tirion uitgegeeven. Een Formaat, voor een Werk als dit, met uitslaande Plaaten, Kaarten en Tafels, veel geschikter dan het groot Octavo Formaat, waar toe zy eindelyk beslooten. Ook dit Formaat zoekt de Voorberigt-Schryver boven het andere te stellen, ‘als het voordeel hebbende van, schoon even volledig, minder kostbaar te zyn, en dat thans veelal, om de gemaklykheid van het leezen, verkoozen wordt.’ Hy voegt 'er by: ‘zo dat de tegenwoordige Uitgave, in vergelyking van de Engelsche, Fransche en Hoogduitsche, op een zeer maatigen prys zal te staan komen; terwyl men egter niets spaaren zal om dezelve in volledigheid, naauwkeurigheid en fraaiheid, tot een grooten graad van volkomenheid te brengen.’ - Hy vleit zich, niet te veel te zeggen, als hy den Leezer belooft, en dit eerste Deel als een bewys daar toe gerustlyk aanbiedt, ‘dat deeze Nederduitsche Druk van de Reizen van cook vollediger en fraaijer dan de Hoogduitsche, en naauwkeuriger dan de Fransche, zal weezen.’ - Dan de Fransche, welke hy, in eene Aantekening, van onnaauwkeurigheid beschuldigt.

Van Gezigten, Kaarten en Plaaten, spreekende, schroomt de Vertaaler niet te zeggen, ‘dat deeze Uitgave in fraaiheid van uitvoering, schoon de Plaaten op eene wat kleinder schaal gebragt zyn, zelfs de Engelsche te boven gaat.’ Schoon wy wel willen bekennen dat deeze Namaakzels lof verdienen, moet men de oorspronglyke Engelsche niet gezien hebben, om 'er dien aangemaatigden voorrang aan te vergunnen. Wy hebben gelegenheid gehad om ze te vergelyken.

Dan alles wat hier voorkomt moet voor 't beste gaan; zo ook ‘is het Portrait van den doorlugtigen Engelschen Reiziger naar de beste Engelsche Plaat, die 'er van hem is, gevolgd, en kunstig uitgevoerd.’ Wy hebben dit Afbeeldzel vergeleeken by 't geen geplaatst is voor de Engelsche Voyage towards the South Pole and Round the World, in the Jears 1772-1775, by j. cook, in 't Jaar 1777 uitgegeeven, en gelooven dat dit,

[p. 386]

door w. hodges geschilderd en door j. basire in t koper gebragt, wel zal opmogen tegen 't geen hier voorkomt, als door n. dance geschilderd, en gesneeden door j.s. klauber augusta.

Voorts herhaalen wy, ten besluite, dat wy geene Vertaaling deezer Reize hebben, die de tegenwoordige Uitgave eenigzins evenaare. Alleen konden wy niet voorby, het aangemerkte plaats te geeven, om der Verdrukkings en Ophefs wille.