Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1796

[p. 284]

De Gordiaansche Knoop ontwikkeld, of Oplossing van een groot Staatkundig Voorstel, door een waar Republikein in Frankryk. Uit het Fransch vertaald. In 's Haage, by J.C. Leeuwesteyn. In gr. 8vo. 42 bl.

Dit klein Boeksken, onder deezen eenigzins duisteren Tytel, behelst eens Franschen Republikeins bedenkingen omtrent de Handelwyze, die het Fransch Gemeenebest, ten zynen meesten en bestendigen voordeele, met het Zuster-Gemeenebest, ons Land, te houden hebbe. Alleszins leezenswaardig hebben wy het gevonden, en durven het als zodanig aanpryzen.

Men kenne 's Opstellers denk- en schryfwyze uit deeze twee staaltjes: ‘Het waare middel voor Frankryk, om zo veel voordeel als mogelyk van het nieuwe Gemeenebest te trekken, en het zelve onherroepelyk aan zich te hegten, is, om zich te vergenoegen met zo veel als Holland in 't begin kan uitvoeren, [tegen het ontblooten van 't zelve van Geldmiddelen hadt hy zich verklaard], en haar tyd te geeven om haar verlies te vergoeden, haare hulpmiddelen aan den gang te brengen, door nutte verbeteringen en wyze spaarzaamheid andere middelen daar te stellen, en aan haare Zeemagt eene ontzag inboezemende gedaante te geeven. - Frankryk moet den loop der Staatkundige verrigtingen van Holland niet tegenwerken, maar veel eer begunstigen, haar nergens in dwarsboomen; zelf zich op de geestgesteldheid der Burgeren geenen invloed aanmaatigen; met één woord, zy moet de Natie aan zichzelve overlaaten. De Bataaf gaat langzaam voort in zyne verrigtingen, om dat hy die meermaalen overdenkt; maar hy treedt ook recht aan op zyn doelwit, en zelden mist hy dit; overhaasting zoude, door hem tegen zyne geaartheid te doen werken, hem in verwarring brengen, een vreemde invloed zou hem agterdenkend en wantrouwend maaken; door zyne oogmerken en uitzigten te dwarsboomen, zoude men hem, door weerzin, in de ongevoeligste onverschilligheid storten.

Franschen! gy zult dit agtenswaardig Volk leeren kennen, gy zult hulde doen aan zyne deugden, veelligt zelf zult gy, zo gy de moeite wilt neemen het zelve van naby te betragten, in hen waare begaafdhe-

[p. 285]

den zonder laatdunkenheid, diepdenkenheid zonder opgeblaazenheid, schranderheid zonder belachlyke streeken, bovengewoone kundigheden zonder pedanterie, en vooral dat gezond verstand aantreffen, het welk, uit hoofde van zyne onopgesmuktheid en opregtheid, dikwerf van oneindig meer waarde is, dan het schitterendst vernust, dat door deeze deugden niet vergezeld is. Gy zult dit zo ten onregt gekend, zo weinig naar zyne waarde geschat Volk leeren kennen, gy zult in het zelve, die vastheid van Character, die ongeveinsdheid in gevoelens, die bestendigheid in grondbeginzels, die deugdzaame geestvervoering voor de Regten van den Mensch, die verkleefdheid aan uwe wetten en aan u vinden, welke het ontwyfelbaarst kenmerk uitmaakt van den waaren republikeinschen geest, en van den Mensch, die zyne waarde gevoelt. Gy zult hem kennen, en my, daar ik hem regt doe, toejuichen: gy zult u zelf gelukkig schatten van ten zynen opzigte zagte en billyke maatregelen in 't werk gesteld te hebben, en u bevlytigen om hem uwe Geallieerde te noemen. Gy zult den Bataaf, die waardig is om vry te zyn, daar hy dit altoos in zyn hart was, en altoos zich bevlytigde om het ten vollen te zyn, onderscheiden van den eigenbaat zoekenden Bataaf, slaaf zyner heerschzugt, onderdrukker door lafheid, en valschaartig, zo wel door eigenbelang, als door geaartheid.’

De Franschen tegen de laagen en kunstenaaryen van pitt waarschuwende, laat hy onder andere zich dus hooren: - ‘Pitt, hier aan kunt gy niet twyfelen, heeft, ô Franschen! het oog gevestigd op het gedrag van uwe Vertegenwoordigers, uwe Generaals, uwe Legers in het Land der Bataaven. Hy zal niets verzuimen om de eene of de andere aan te zetten tot het doen van zodanige verkeerde stappen, welke de Natie tegen hen kunnen voorinneemen, en hy zal niet nalaaten dit ongenoegen op alle mogelyke wyzen aan te stooken. Hy zal met alle magt door de kruipende Engelsch-Stadhouders-gezinden gerugsteund worden, die veel liever eene geveinsde onderwerping dan de vlugt gekoozen hebben, om dat deeze hen van de middelen beroofde om dienstbaar te zyn aan eene zaak, die alleen hun heerschzugtig en kruipend eigenbelang kan begunstigen: het is vooral tegen de trouwlooze

[p. 286]

raadgeevingen, tegen de listige inboezemingen, tegen de heimlyke Vryheid doodende konstgreepen van deeze wanschepzels, gewoon om allerlei gedaante aan te neemen, en zich van allerlei vermommingen te bedienen, dat men op zyne hoede zyn moet. - Veelligt zullen zy zich gelaaten met een verleidenden yver in de oogschynlyke belangen van Frankryk deel te neemen, om des te beter deszelfs waare belangen te ondermynen; alles zal verlooren zyn, indien men afwykt van het pad, het welk men tot nog toe betreeden heeft, om een ander te volgen, dat zy voorslaan, en van 't welk zy, gelyk de kwaade geesten in de tover-historien, wel zorge draagen om de afgronden te verbergen door gouden bergen, die eensklaps verdwynen zullen, wanneer het niet meer mogelyk is zich uit den afgrond te rug te houden.’