Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1796

Redevoering aen het Volk van Nederland, by gelegenheid van de Eerste Verjaering der Bataefsche Revolutie, den XIXden van Louwmaend, 1796. Door Mr. Jacobus Catharinus Cornelis den Beer Poortugael. Te Amsterdam, by P.J. Uylenbroek, 1796. Het Tweede Jaer der Bataefsche Vryheid. In gr. 8vo. 56 bl.

De Vryheidminnende den beer poortugael, volgens vooraf daar toe gemaakte afspraak, hadt deeze Redevoering opgesteld, om in de Maatschappy Felix Meritis te worden uitgesproken. Dit is niet geschied, door planverandering der Leden. Thans geeft de Redenaar zyn Opstel aan het Publiek, om te leezen. Dank zal hy,

[p. 209]

daar mede, by veelen, behaald hebben. De Opdragt aan alle de Leden dier Maatschappye, ondanks de teleurstelling, is een trek, die ons behaagt; van des Burgers den beer poortugael's hart en karakter boezemt ons zulks gunstige gedagten in. Met genoegen lazen wy de Redevoering, als doorzuld van gevoelens, passende aan een Burger, welke, als den beer poortugael, in het daarstellen onzer Revolutie eene sterke hand gehad heeft. De bronnen van ons ongeluk op te spooren; de middelen tot herstel van welvaart, van den alouden roem en van de bestendige vryheid, te overweegen: dit is het plan der voordragt. Zulks geschiedt met veele blyken van kennisse der zaaken, voorgedraagen in een leevendigen en doorgaans vloeienden styl, veraangenaamd met byzonderheden uit vroegere en laatere Geschiedenissen, welke, gemeenlyk, met goed oordeel worden toegepast, en van 's Mans uitgebreide beleezenheid de blyken draagen. Zie hier een enkelen trek van denkwyze en uitvoeringe: ‘In de gewesten, waer de weelde aenbidders vindt, zal de vryheid vergeefs naer helden om haer te beschermen zoeken. Wy hebben den throon der dwinglandye omvergerukt, maer de tempel der weelde staet in Nederland noch in volle pracht; noch daeglyks wordt op haere altaeren geofferd ... ô wellicht zal dit outervuur door ons zodanig gevoed worden, dat het den offeraeren verslinden - den vryheidsboom verteeren - de tempelen van 't geluk en de heiligdommen der Wetenschappen verwoesten, en 't altaer van den Godsdienst geheel vernietigen zal. Griekenland en Rome (beter zou hier, om 't vervolg, Italie gevoegd hebben) waren eenmael bloeiende gewesten, de weelde heeft ze tot puinhoopen gemaekt.’ Met volle ruimte kunnen wy de aandagtige leezing deezer Redevoeringe onzen Landgenooten aanpryzen, en wy doen het vooral by de zulken, die een hart bezitten, blaakende in Vaderlandsche neigingen, om de dienstige middelen tot herstel met 'er daad te volvoeren; ten welken wenschelyken einde die van den Burger den beer poortugael ons, over 't geheel genomen, als gepast en dienstig voorkomen.