Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1796

Huishoudkundige Stukken. Behelzende eene Verzameling van allerhande Waarneemingen, Raadgeevingen, Ontdekkingen, Uitvindingen van Werktuigen en Gereedschappen, betreklyk tot verschillende Konsten en Wetenschappen. Te Rotterdam, by C. van den Dries, 1796. In gr. 8vo. 70 bl.

De Stukken, welke in dit klein Boekdeeltje voorkomen, zyn vooral tot den Land- en Veebouw betreklyk. - Dezelve zyn meestal uit verschillende Fransche Tydschriften overgenomen en vertaald, en het uitgeeven van zodanig eene Verzameling zou daadelyk van veel nuttigheid kunnen zyn, en verdere aanmoediging verdienen, indien men met de vereischte kieschheid, by het uitzoeken der Waarneemingen, te werk ging. - Dat de Verzamelaar dezer Stukken dit altoos in het oog zou hebben gehouden, kunnen wy niet getuigen, vermits 'er verschillende onbeduidende, of min belangryke en zelfs onwaarschynlyke, berichten in voorkomen, die liever behoorden agterwege te zyn gelaaten. - Een Verhaal wegens de wyze, waarop de Indiaanen de Slangen tam maaken, en op het geluid der Speeltuigen zelfs doen dansen, is zeer kwalyk onder deze Huishoudkundige Stukken geplaatst. - De geneeskundige Verhaalen en Waarneemingen zyn van geen beter stempel, dan die wel eens achter de Almanakken, of in Koksboeken, gevonden worden, en somtyds de duidlykste kenmerken van lompheid en leugen draagen: zo als b.v. een zeer omslagtig geval, van een Meisje, 't welk van een dertien-jaarige verlamming aan de dyen en beenen, in den korten tyd van zeven dagen, genezen werd, door het wryven met een smeerzel van

[p. 17]

ongezouten boter en wyn, of brandewyn; en meer andere van dien aart.

Dat evenwel niet alles, wat in deze Verzameling voor komt, even onbeduidend of verwerplyk zy, kan uit het volgend Stuk, wegens de bewaaring van het Graan, die in Poolen gebruiklyk is, overgenomen uit een geschreeven Reisbeschryving, genoegzaam blyken.

‘Het Poolsche Ryk is de Koornschuur van het Noorden, en gewisselyk een van de vruchtbaarste van Europa, voornaamlyk in Graanen, en deszelfs bewooners zyn tevens Landbouwers en Krygslieden. Hoewel het 'er ver af zy, dat zy den Landbouw zo wel zouden verstaan als de Duitschers en Engelschen, hebben zy echter deeze en geene gebruiken, welken een nieuwsgierig Reiziger niet moet veronachtzaamen, en waarvan de eenvoudigheid de grootste deugd is. Van dien aart is de wys, op welke zy hunne Graanen bewaaren, dat is te zeggen die geenen, welken zy voor zich zelven houden; en ten deezen opzichte maaken zy onderscheid tusschen Vrede en Oorlogstyd.

Wanneer het Vrede is, maaken zy eene soort van ongedraaide koorden, of touwen van stroo, waarvan zy tonnen maaken, in welken zy hun Graan doen. Die touwen, die omtrent twee duimen middellyn hebben, worden op deeze wyze vervaardigd. Men neemt een handvol stroo, van het langste en droogste dat 'er te vinden is, en wind 'er een touwtje zodanig om, dat het stroo deszelfs buigzaamheid niet verlieze. Naar maate zulk een koord eene zekere lengte verkrygt, maakt men 'er gebruik van. Zy rollen dezelven, om ze rond te krygen, even als waschkaarsen, en onderhouden dezelven in die gesteldheid, door het aanéénnaaijen van de omgewondene touwtjes, als of men 'er een mat van maaken wilde. 't Is ligt te begrypen, dat men zorgen moet, om eene nieuwe handvol stroo te neemen, eer de voorige afgewerkt zy, en dezelven zodanig inëen te werken en te vlechten, dat zy niet van elkanderen scheiden. Dit is niet moeilyk; men behoeft slechts de nieuwe stroohalmen te vlechten, wanneer men het voorgaande handvol op drie vierden bewerkt heeft, en de touwtjes wat dichter om te winden, ter plaatse waar de handvollen aan elkanderen gelast worden. De tonnen, welken men doorgaans vier voet hoog, op drie voet middelyn, maakt, asge-

[p. 18]

maakt zynde, vult men dezelven met Graan, het welk, by droog weder, wel gewand is; men bedekt het met een weinig stroo, en legt 'er het dekzel op, het welk men aan de boorden van den ton vastnaait.

In die tonnen, leert de ondervinding, dat het Graan goed blyft, mits dezelven tegen den regen en de nattigheid beveiligd zyn. De verslindende bloedlooze diertjes vreezen den reuk van het stroo, en zullen bezwaarlyk het Graan aantasten, het welk in zulke tonnen bewaard wordt.

Men gebruikt nog bovendien de voorzorg, om die tonnen van tyd tot tyd om te rollen, ten einde daar door het Graan te verplaatzen, waardoor men omtrent het zelfde uitwerkzel heeft als dat van het verschieten met een schop; en, wanneer men vermoed dat een ton vochtig geworden is, giet men het Graan over in een anderen, en, daar de Schuuren in dat Land altemaal van hout, en doorgaans niet zeer digt, zyn, bedekt men de tonnen nog met stroo.

Dit is het middel, waarvan dit Volk zich bedient, in plaatse van die stooven en andere nieuwe uitvindingen, waarvan de kostbaarheid het gebruik niet aan iedereen vergunt, en die ook in Poolen niet uitvoerlyk zyn zouden. De boeren besteeden de winterdagen tot het maaken van die tonnen, die lang duuren, en niet veel van onderhoud kosten.

In Oorlogstyden, wanneer 'er weinige Steden zyn waar de arme Landman zyne Graanen veiliglyk bergen kan, maakt hy een kuil in het bosch, belegt denzelven met stroo, giet 'er zyn Graan in, legt 'er wederom stroo, en vervolgens aarde, boven op. Door de vochtigheid komt 'er eene soort van korst rondom deezen Graanhoop; maar het binnenste blyft gaaf. by geval heeft men zulke voorraad van Schuuren ontdekt, die 'er jaaren lang gelegen hadden, zonder dat het Koorn eenigzins bedorven ware, behalven dat gedeelte, welk het naaste by den grond lag.’