Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1795

Staetsstukken uit de pen van Mr. Johan de Witt, in leven Raadpensionaris van Holland. Te Dordrecht, by de Leeuw en Krap, 1794. In gr. 8vo. 460 bl.

De Stelling, dat hoe meer waare Verdiensten van groote Mannen by hun leeven miskend zyn, des te meer een verlicht Nageslacht gehouden is dezelve te waardeeren en te eerbiedigen, oordeelen de Uitgeevers, in hun Voorberigt, rede genoeg, om de Staatsstukken, welke hunnen oorsprong aan de pen van den grooten johan de witt verschuldigd zyn, thans publiek te maaken. Terwyl zy, daarenboven, veel lichts verspreiden over de Vaderlandsche Historie van den tyd, waarin dit kundige en verstandige hoofd arbeidde.

Zy voegen 'er by, dat de Leezer, in den tegenwoordigen Bundel, behalven de echte Stukken, welke gemelde Staatsdienaar gesteld heeft, ook eenige andere zal vinden, die van zyne hand niet kunnen zyn; maar die noodzaaklyk hier by moesten gedrukt worden, om dat dezelve in zyne Papieren worden aangehaald, en dat alles, wat van wegen de Heeren Staaten van Holland hier voorkomt, op de beste gronden aan den Raadpensionaris de witt wordt toegeschreeven.

[p. 162]

Het eerste Stuk, 't welk hier voorkomt, voert ten tytel: ‘Deductie ofte Declaratie van Staten van Holland ende West-Vriesland: behelzende een waerachtich ende grondich bericht van de Fondamenten der Regieringe van de vrye Vereenichde Nederlanden; ende specialick van 't recht competeerende de respective Staten van de gheunieerde Provincien yder apart, soo ten reguarde van saecken op andere Rycken, Republycken, Staten en Landen reflectie hebbende, ende met, ofte ter contemplatie van de Overichheden in de selve te verhandelen, als ten opsichte van saecken binnen hare respective Provincien voorvallende; met behoorlicke destinctie van die saecken, die by 't Verbondt van Unie, in den Jaare 1579 binnen Utrecht gemaeckt, ofte by eenige particuliere overgifte van de voorsz. gheunieerde Provincien aen de Generaliteyt, ofte aen de dispositie van de gesamentlycke Bondsgenooten zyn gedefereert; ingestelt en dienende tot justificatie van 't verleenen van seeckere acte van seclusie, raeckende 't employ van den Heere prince van oraigne, by de hoochmelte Heeren Staten van Holland ende West-Vriesland, op den vierden Mey 1654 ghepasseert; mitsgaders van de proceduren by deselve daer omtrent ghehouden; met grondige Refutatie van 't gene daer jegens by, ofte van wegen eenige Provincien, is voortgebragt.’

Hier op volgen ‘Resolutien, Acten, Stucken en Munimenten, dienende tot beter verstant van de bovenstaende Deductie, mitsgaders tot bewys van verscheide Factien, ende Omstandigheden, daer inne verhaelt.’

Onuitgegeevene of onbekende Stukken tot deeze zo zeer bekende en vaak beschreevene Gebeurtenis in den Lande hebben wy hier niet aangetroffen; wy kunnen 'er alleen van zeggen, dat men ze hier, in éénen Bundel, by den anderen vindt.