Brieven ter bevordering der Menschelykheid. Uitgegeven door J.G. Herder. Uit het Hoogduitsch. Te Utrecht by W. van Yzerworst, 1794. In gr. 8vo. 218 bl.
Een gezelschap van Vrienden maakt een verbond, om 't geen zy, in hunne lecture, merkwaardigs of nuttigs mogten aantreffen, over en weder aan elkander mede te deelen: alles met oogmerk om de Menschelykheid te bevorderen; dat wil zeggen, de volkomenheid en het geluk der menschen voort te zetten, en al hooger en hooger op te voeren. Verscheiden Brieven, hier geplaatst, zyn tot dit oogmerk niet kwalyk berekend; doch van anderen loopt het verband daar mede niet zeer duidelyk in 't oog. De Vertaaling is stroef, dikmaals enkel Hoogduitsch, in Nederduitsche woorden. In een Gesprek na den dood van Keizer jozefus den II, wekte onze opmerking zekere Brief, door dien Vorst geschreeven aan de Regeering der Stad Ofen, in antwoord op eene aanbieding, om ter eere van den Monarch, in haare Stad, eenen Eerzuil te stigten. Der plaatzinge niet onwaardig oordeelen wy dien Brief, voor zo veel de gedagten, daarin begreepen, op zich zelve edel zyn, en over 's Vorsten naagedagtenis geen kleinen luister verspreiden. ‘Als de vooroordeelen uitgeroeid, en waare Vaderlandsliefde, en begrippen voor het algemeene best, verwekt zullen zyn; als een ieder het zyne met vreugd aan de behoeften van den Staat, aan deszelfs welvaren en beveiliging, zal aanwenden; als de Studien verbeterd, het onderwys der Geestelykheid eenvoudiger, de verbintenis tusschen waare Godsdienstige begrippen en goede burgerlyke Wetten naauwer zal zyn; als een grondiger Justitie, rykdom door vermeerderde bevolking en verbeterde akkerbouw; als kennis van het waar belang des Landheers tegen (jegens) zyne onderdaanen, en van deezen tegen (jegens) hunnen Heer; als kunstvlyt, Manufacturen, en derzelver slyting, de omloop van alle voortbrengselen door de geheele Monarchie wederkeerig zal ingevoerd zyn, gelyk ik met grond hoope - dan verdien ik eene eerzuil, maar nu niet.’
Auteursrechtvrij