Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1793

[p. 585]

Kort geschiedkundig berigt van de stad en haven van Toulon.

Toulon, dat thans aller oog en aandagt trekt, daar de Engelschen die Stad onlangs bemagtigd hebben, en de Franschen alles te werk stellen om die allergewigtigste Plaats, aan de Middellandsche Zee, weder te krygen, in gevolge waarvan, op het deerlyk Schouwtooneel des Oorlogs, aldaar eene bloedige rolle zal gespeeld worden, is eene beroemde Stad en Zeehaven van Frankryk, in dat gedeelte 't welk voorheen Provence heette, en thans het Departement van de Var genoemd wordt.

De Stad is zeer oud, en, naar het algemeen gevoelen, door een Romeinsch Veldheer gestigt. Thans is dezelve de Hoofdstad van het gezegde Departement, en was, vóór de groote Omwenteling, in den Jaare MDCCLXXXIX, een Bisschoplyke Zetel. Men begroot het getal der Inwoonderen op niet meer dan 80,000, waarover men zich niet zal verwonderen, als men bedenkt, dat die Stad drie maalen in de Vyftiende Eeuwe, te weeten in de Jaaren MCCCCXVIII, MCCCCLXI en MCCCCLXXVI, het vreeslyk woeden van de Pest onderging; éénmaal in de Zestiende Eeuwe, in het Jaar MDLXXXVII, en vier maalen in de Zeventiende, in MDCXXI, MDCXXX, MDCXLVII en MDCLXIV, en ééns in deeze tegenwoordige, in MDCCXX, de slagen van dien volkvernielenden geessel gevoelde.

Toulon is verdeeld in het Oude en Nieuwe Kwartier. Het eerstgemelde is vry slegt gebouwd, en heeft niets merkwaardigs dan de Rue aux Arbres, (de Boomstraat,) en het Stadhuis; boven den ingang van 't zelve is een Balcon, onderschraagd door twee Termini, of Grensbeelden, meesterstukken van den beroemden Beeldhouwer pujet.

Het Nieuwe Kwartier, 't welk als 't ware eene nieuwe Stad uitmaakt, bevat, behalven de groote Werken, daar aangelegd onder de Regeering van lodewyk den XIV, veele schoone Huizen, onder welken dat van het geweezene Seminarie, buiten tegenspraak, den voorrang verdient; ook is 'er een groot langwerpig Plein, met boomen omzet, 't welk tot een Paradeplaats dient.

De Haven, tot de beide Kwartieren behoorende, is des-

[p. 586]

gelyks onderscheiden door de naamen van de Oude Haven of de Koopmans Haven; en de Nieuwe Haven of de Konings Haven; doch deeze laatste Benaaming is verdweenen met de afschaffing van de Koninglyke Waardigheid, in de algemeene vernietiging van alles wat tot aandenken van dezelve kon dienen. - De Koopmans Haven, langs welke eene schoone Kaay loopt, waarop het Stadhuis staat, wordt beschermd door twee steenen Beeren, die hendrik de IV begon aan te leggen. De Nieuwe Haven werd gebouwd door lodewyk den XIV, die ook de Vestingwerken deezer Stad aanlag. Aan deeze Haven vindt men een Arsenaal, 't welk alles bevat noodig tot het bouwen en uitrusten van Schepen. Het eerst dat het oog trekt is een Lynbaan, geheel overdekt; zich zo verre uitstrekkende als het oog kan reiken, gebouwd naar het ontwerp van vauban. Hier vervaardige men de zwaarste Kabeltouwen; boven vindt men alles wat tot het berelden van de Hennip behoort. Hier is een Wapenhuis, gevuld met Snaphaanen, Pistoolen, en verder Geweer. Op het Plein liggen stapels van Kanonnen en Mortieren, Kogels van allerlei zwaarte, aan bergen, in eene verwonderlyk fraaije orde, geschikt. De plaats voor het Zeilwerk, de Geschutgietery, de Dokken, enz. zyn alle ten uitersten bezienswaardig.

De Galeien, eenige jaaren geleden van Marseille herwaards gebragt, liggen in een gedeelte van de Nieuwe Haven. Veele van de Galei-slaaven zyn Werklieden, andere dryven Koophandel, en men zegt, dat men op deezer laatste goede trouwe volkomen kan staat maaken. De Slaaven slaapen niet langer aan boord der Galeien; maar hebben onlangs aan land een verblyf gekreegen in een groot Gebouw, ten dien einde opgerigt. Toulon is de éénige Marktplaats aan de Middellandsche Zee tot het weder uitvoeren der Oost-Indische voortbrengzelen.

Omtrent op het einde van de Tiende Eeuw werd Toulon verwoest, en door de Africaarsche Zeeroovers uitgeplunderd; doch welhaast weder herbouwd. De Constable van bourbon bemagtigde deeze Stad in 't Jaar MDXXIV, dit deedt ook carel de V in 't Jaar MDXXXVI; maar, in de volgende Eeuwen, kon carel emmanuel, Hertog van Savoye, deeze Stad niet overwinnen, en Prins eugenius belegerde dezelve te vergeefsch, in den Jaare MDCCVII.

Beide de Oude en de Nieuwe Haven hebben een door-

[p. 587]

gang tot een ruime Reede of Buitenhaven, omringd door bergen, door de natuur bykans een cirkel maakende. De omtrek is zeer uitgebreid, en de ingang wordt te wederzyden verdedigd door een sterk Fort. Met één woord, de Havens, de Doks, de Wapenhuizen, en álles wat tot het uitrusten van Oorlogschepen dienstbaar is, en in Toulon gezien wordt, wettigen het zeggen van een Reiziger, ‘dat de Koning van Frankryk zich te Toulon grooter vertoonde dan te Versailles.’ - Toulon ligt aan een Baay van de Middellandsche Zee, op 5^o 57″ Ooster Lengte, en 43^o 7″ Noorder Breedte.