Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1793

Verdraagzaamheid en weetenschappen in Amerika.

(Naar het Hoogduitsch.)

De Weetenschappen zyn in dit Land (onder de Duitschers) nog in de morgenschemering. Maar 'er is een School te Philadelphia, ook een Kollegie te Princetown, in Nieuw Jersey, en nog aan eenige andere plaatzen. Doch het ontbreekt slegts aan bekwaame Leeraars.

De godsdienst.

Ik weet geen Land onder de zon, waar men zo veele Godsdienstige partyen en Sekten heeft, dan in Noord-Amerika, in de Dertien Vereenigde Staaten. Geen Godsdienst, geene Sekte, is de heerschende. Onder alle Godsdiensten zyn de Protestanten^(*), de Engelsche, zo wel

(*) De Schryver schynt het woord Protestant in eenen engen zin te neemen, en 'er alleen Gereformeerden en Lutherschen door te verstaan.

[p. 582]

als de Duitsche, de talrykste. Men vindt hier ook Engelsche Bisschoplyke Kerken, zo wel als Presbyteriaansche. Alle Godsdienstbelyders hebben hier Kerken, Biden Vergaderingshuizen, zo als: Protestanten, Roomschgezinden, Methodisten, enz. De Doopsgezinden, die voornaamlyk in Lancaster Country woonen, zyn in twee partyen verdeeld. Zommigen houden den Zondag, met ons, anderen den Zaturdag, voor hunnen Rustdag. Deeze hebben ook een Klooster, twaalf Engelsche mylen van Lancaster, Efrata genaamd. Verder worden nier te lande veele Hernhutters gevonden. In 't kort zyn 'er ook Socinianen by ons aangekomen. Ook zyn hier Naturalisten, ja zelfs Atheisten. De Jooden zyn hier slegts weinig in getal. Een Leeraar moet zich hier byzonder wapenen, wanneer hy dergelyke partyen wil overwinnen, en zelfs niet overwonnen worden. Over de Termini Technici, in de Godgeleerdheid, lagchen zy, en de geleerde bewyzen uit de Dogmatica of Polemica worden van hen veracht. Een Predikant hier of in Duitschland te zyn, maakt, uit hoofde deezer Sekten, een zeer merklyk onderscheid. Men heeft in Duitschland met zulke heden weinig of niets te doen. Hunne leeringen en dwaalingen heeft men wel in Geschriften voor zich, en dan kunnen ze spoedig wederlegd en overwonnen worden. Doch met hen zelfs te disputeeren, hen van hunne dwaalingen te overtuigen, en ze voor de waarheid te winnen, daar op moet een Predikant, die uit Duitschland komt, op nieuw studeeren, al is hy anders nog zo bekwaam. Men moet hen tot eenvouwige en onlochenbaare stellingen te rug brengen, hun de onafscheidbaare verbindtenis van deeze met andere Godsdienstige waarheden, en in het byzonder ook uit de Geschiedenis den oorsprong hunner dwaalingen, aantoonen, en hoe de Stigters van hunne Sekten tot dezelve vervallen zyn, enz.

De leeraars.

De Duitsche Luthersche Predikanten zyn - gelyk ook de Hervormden, tot een lichaam, of Ministerium, met elkanderen vereenigd. Zy zelfs verkiezen onder zich, en uit het Ministerium, eenen Voorzitter. Geen Predikant hangt van den anderen af. Ieder heeft eene vrye stem in het Ministerium, als hy ingezegend is. By aangelegenheden, die de Kerk en het Kerkwezen in 't ge-

[p. 583]

heel aangaan, by Synoden, het onderzoeken der Kandidaaten, enz. kan hy vry voor of tegen stemmen. De Predikanten vergaderen jaarlyks gewoonlyk agt of veertien dagen na Pinksteren, op eene plaats, waarover zy zelfs zyn overeengekomen. Deeze Synode heeft het beste van Kerk en Godsdienst, gelyk mede de aanspooring tot trouw en iever in zyn ambt, en in het byzonder ook tot eenen goeden wandel, ten oogmerk. - Zelfs in Nieuw York, Nieuw Jersey, Maryland en Virginie, staan Predikanten, die onder het Ministerium in Pensylvanie behooren. In Philadelphia zyn twee Hoogduitsche Luthersche Kerken, en Gemeenten. Ieder Predikant heeft zynen vryen wil, om deeze of geene te bedienen. Het Ministerium kan niemand verplaatzen, als hy niet zelf wil. De Predikant en de Gemeente maaken een accoord voor zekeren tyd; zy vernieuwen dit accoord, of verbreeken het zelve, naar maate zy met elkanderen te vrede zyn geweest. Een bepaald inkomen hebben de Predikanten hier niet; zy krygen slegts het geen, waarover beide partyen het eens geworden zyn, of zy laaten het over aan het geweeten en de goedhartigheid hunner Ledemaaten, hoe veel zy hun willen geeven. In de Steden Philadelphia, Lancaster, Nieuw York, Baltimore, Rending en Fredrikstown hebben zy gewoonlyk slegts ééne Gemeente te bedienen; zommige hebben 'er ook nog wel eene in het Busch te voorzien. Busch heet alles wat eenen Colonist toebehoort, van Velden, Akkers, Weilanden, Tuinen, Boschaadje welke omtuind is, benevens zyne Wooning; in één woord: eene Colonie. In York heeft de Gereformeerde Predikant zes Gemeenten te voorzien: de Luthersche juist ook zo veel; zelfs anderen hebben 'er wel zeven: zy preeken onder dezelven op de Zondagen en de Werkdagen. Des Zondags voorzien zy gewoonlyk, buiten de korte dagen, twee Gemeenten, als zy niet boven de twee uuren gaans van elkanderen liggen. Die, welke meerdere Gemeenten hebben, houden hunne Rypaarden. Tot inkomsten hebben de Predikanten op het Land, ook gedeeltlyk in de Steden, geld, hout, hooi, haver, enz. Op het Land zyn het meest Pastorygoederen. Men heeft ook Predikanten, welke eigene huizen en goederen bezitten. - 'Er zyn hier veele anderen, welke overal preeken, zich ook Luthersche Predikanten noemen, maar met het Ministerium niet vereenigd zyn. Bekwaame en rechtschapene Predikanten zyn

[p. 584]

hier moeilyk om te krygen; men zou 'er thans veele van plaatzen kunnen voorzien. Veele Gemeenten hebben al boven het jaar geen Predikant gehad. By Pittsburg, en in deszelfs omtrek, was voor eenige jaaren zulk een gebrek aan Kerken en Schoolen, als mede aan Predikanten en Schoolmeesters, dat een Predikant, dien zy vervolgens kreegen, in veele huizen van vyf tot zes kinderen toe moest doopen.

De schoolen en schoolmeesters.

Hier kan school houden, die wil, zonder dat hy noodig heeft, zich vooraf door het Ministerium, of een' Predikant, te laaten onderzoeken. In de Steden zyn meestdeels Orgels in de Kerken; deswegens moet hy, die in eene Stad een Schoolmeestersplaats begeert, ook het Orgelspeelen verstaan. Daar geene Predikanten zyn, leest de Schoolmeester des Zondags eene Leerrede uit eene Postille voor. In verscheidene Schoolen leeren de Schoolmeesters de Kinders ook tevens het Engelsch. Hun inkomen is onderscheiden, en de wyze van betaaling als by de Predikanten. De Hoogduitsche Luthersche Schoolmeesters moeten hunne Kinderen in het Hoogduitsch, leezen en schryven, ook in het rekenen, onderwyzen, en hun den Katechismus zoeken te doen verstaan. Ten aanzien der Predikanten en Schoolmeesters, is het met de Gereformeerden eveneens gesteld, als met de Lutherschen. Op het Land bedienen zich de Gereformeerde en Luthersche Predikanten ook gemeenschaplyk van dezelfde Kerk, en zy prediken in dezelve by beurten. Ja de Verdraagzaamheid gaat hier zo ver, dat, ten aanzien der actus ministeriales en derzelver verrichting, tusschen de Luthersche en Gereformeerde Predikanten geen onderscheid gemaakt word. Is 'er geen Luthersch Predikant tegenwoordig, dan doopt de Gereformeerde Predikant, trouwt en doet Lykredenen, en zo omgekeerd de Luthersche. In de Geloofsgronden zyn wy beide toch van het zelfde gevoelen. Hier is geen zulke afkeerigheid tusschen de Lutherschen en Gereformeerden, als in veele Landschappen van Duitschland, tot schande en ten nadeele van den Christlyken Godsdienst, welks geest een geest van vrede is, en die zo zeer op eene liefderyke verstandige Verdraagzaamheid aandringt.