Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1793

[p. 535]

Beschryving van het eiland Senegal. Door den heere Saugnier.

Het Eiland Senegal is, eigenlyk gesprooken, een Zandbank in 't midden der Riviere, duizend geömetrische schreden lang, en omtrent zestig breed, op 't breedste genomen; het ligt omtrent met de Rivier en de Zee waterpas; tegen de laatste beschermd wordende door de punt Barbarye geheeten, welke hooger ligt dan de plaats der Volkplanting. De Oostlyke arm der Riviere is de aanmerklykste van beide; zynde omtrent vierhonderd roeden wyd: terwyl de Westlyke slegts van vyftig tot tweehonderd roeden haalt.

Geheel bestaat het Eiland uit brandend Zand, op welke dorre oppervlakte men zomtyds vuursteenen verspreid vindt, met de ballast uitgeworpen door Schepen van Goree komende, of bezet met de ruïnen van Gebouwen, voorheen door de Europeaanen daar opgerigt. Naauwlyks iets, 't welk na een Tuin gelykt, is op het Eiland te vinden. Zaaden, uit Europa herwaards overgebragt, willen 'er over 't algemeen niet voort.

De onvrugtbaarheid deezes Eilands moet niemand bevreemden; de lugt is dermaate bezwangerd met Zeezout, dat het op alles werke, en zelfs yzer, binnen korten tyd, verteert. De Hette is verbaazend, en wordt nog ondraaglyker door de wederomkaatzing van het zand, zo dat het van tien uuren 's morgens tot vier uuren 's naamiddags, bykans onmogelyk is eenig werk te doen. Geduurende de maanden January, February, Maart en April, is de Hette draagelyk; doch in Augustus en de volgende wordt dezelve zo drukkend, dat de Inboorelingen zelve 'er door lyden. Welk eene uitwerking moet dezelve, derhalven, hebben op Europeaanen, schielyk overgevoerd onder deeze brandende Lugtstreek? De nagten zyn eenigermaate min heet; egter niet altoos; maar alleen wanneer de Zeewind waait. 't Is dan dat de Bewoonders der Volkplantinge een frisser lugt scheppen, na welke zy den geheelen dag smagtend verlangd hebben; doch deeze lugt zou in onze Lugtstreek een brandende damp schynen. Niettegenstaande de verkoeling der Zeewinden, zyn de nagten verveelend. Op 't oogenblik dat de zon ondergaat wordt men bespron-

[p. 536]

gen door eene ontelbaare menigte Muggen, Mosquitos geheeten. Derzelver steeken zyn zeer pynlyk, en zy komen in grooten getale ter ontrustinge aan. De Inwoonders vinden slegts weinig beschuttings by hunne gaazen gordynen. Wat my zelven in 't byzonder betrof, deeze Insecten deeden my weinig hinder; dewyl ik onder de Mooren geleefd had. Half een Wilde zynde, voelde ik geene begeerte om my beminnelyk te doen voorkomen by de schoone Sexe; en vondt dus geene noodzaaklykheid om te letten op persoonlyke bevalligheid. In naavolging myner voorgaande Meesteren, besmeerde ik my met vet, en dit hulpmiddel bewaarde my ten allen tyde tegen deeze lastige steekers en vyandlyke ontrusters van het menschdom.

Is het voorkomen van Senegal niet bevallig voor het oog, nog minder zyn het de omliggende streeken, die enkel met zand bedekt zyn, en als overstort met brokken. Zonder vergrooting mag men zeggen, dat men op 't geheele gelaad des bewoonden Aardryks geen rampzaliger oord aantreft, of eene plaats waar de gewoone Leevensnoodwendigheden met meer moeite te bekomen zyn. Het water, dat onmisbaare vogt voor den mensch, is hier niet drinkbaar. Men graaft Wellen in het zand, ter diepte van vyf of zes voeten, en verkrygt, door dit middel, water; doch, welke moeite men ook aanwende om het versch te maaken, het behoudt zyne brakheid. Ik heb dit water zelve overgehaald; het bleef onaangenaam van smaak, en kon niet nalaaten der gezondheid nadeelig te weezen; 't is waar, wanneer het Rivierwater hoog is, stroomt het fris; doch het water is des te gevaarlyker. Dit slegte water is oorzaak van de meeste dier Ziekten, welke de Europeaanen zo schielyk wegrukken, dat, naa het verloop van drie jaaren, de Volkplanting een aanvoer van nieuwe Inwoonders ontvangt. De Zwarten zelfs, schoon gewoon aan de Lugtstreeke, zyn in dat Saisoen niet vry van ziekte.

'Er is geen goed water in het Land te krygen, dan 't geen veertig mylen de Rivier afgebragt, en door de besmettendste swampen heen gevoerd, wordt. Een Wel van goed water ontspringt 'er, nogthans, vier mylen boven Gandiole, op den weg van Senegal na Goree; doch dezelve is niet overvloedig genoeg om van algemeene nuttigheid te kunnen weezen.

Wat de andere Leevensnoodwendigheden aanbelangt,

[p. 537]

deeze zyn even ongezond, niettegenstaande het leugenagtig verslag van Reizigers en derzelver Beschryveren, die, in hunne berigten van dit rampzalig Land, zich om stryd schynen te beyveren, om elkander in valschheid te overtreffen. Het Vleesch is, over 't algemeen, vreeslyk slegt, en de Visch kwaad van smaak. Dezelve moet gekookt worden op den dag der vangst; want den volgenden morgen is dezelve bedorven. De Ossen verschaffen het beste Vleesch; doch deeze zyn niet half zo groot, of vet, als de Fransche, of zelfs de Engelsche.

De Heeren adanson en dumanet hebben vermaak geschept in het opschikken der Verhaalen, welke zy wegens deeze Landstreeken opstelden, waar zy, by elken voetstap, iets wonderbaars aantroffen. Wat my betreft, die de meeste deezer Oorden bezogt heb, ik vond het Land alleen meer of min verwenschlyk. Niemand kan ten voordeele daar van spreeken, of hy moet een byzonder oogmerk hebben. De Compagnie van Senegal trekt groot voordeel van den Handel, en heeft dus belang om het Land als een aardsch Paradys af te schilderen; want kende men het zo als 't in de daad is, zy zou niemand vinden, genegen om derwaards te gaan; de kans is als vyf tot één, dat, wie 'er heen trekt, niet weder zal keeren (de gevaaren van de Reis niet mede gerekend,) en dat in den tyd van drie jaaren.

Men moet, nogthans, erkennen, dat dit uitlokkend Gewest één voordeel heeft, hier in bestaande, dat, indien een Mensch zyn leeven moede is, hy gemaklyk een einde aan 't zelve kan vinden, zonder het misdryf van Zelfmoord te pleegen. Hy heeft alleen op Senegal eenigen tyd te verblyven; of, indien hy het nog korter wenscht uit te houden, dat hy dan eene reis na Galam onderneeme. - De zodanigen, in tegendeel, die hun leeven een weinig wenschen te rekken, moeten zich vergenoegen met het voedzel der Negeren, en Hemel! welk een voedzel. De Vrouwen maaken meel in houten mortieren op het zand; doch houden het zo weinig zuiver, dat de spys, 'er van gebakken, tusschen de tanden knarst.

Uit wandelen te gaan, of te paard ter uitspanning te ryden, is hier geen uitspanning; dewyl het altoos met gevaar vergezeld gaat, en 'er geene draaglyk aangenaame plaatzen zyn dan op tien mylen afstands van de Volkplanting. Daarenboven vindt zich iemand ten allen tyde blootgesteld aan het gevaar van door de Inwoonderen

[p. 538]

des Lands gevangen genomen, of verscheurd te worden door wilde Beesten, als de Leeuw en de Tyger. Zelfs kan men dergelyke uittochten niet zonder gevaar doen wanneer de Volkplanting in vrede is met de Inwoonderen des Lands. Hierin ligt geene tegenstrydigheid opgeslooten; want 'er zyn in Senegal, gelyk in alle andere streeken van Africa, Rooverbenden, die alles, wat zy ontmoeten, medevoeren, en de hand tegen allen hebben opgeheeven. Iemand kan, uit dien hoofde, gevaar loopen, zelfs in vredestyd, daar deeze of geene dier zwervende Rooverbenden altoos als geessels het Land doortrekken. Nimmer vallen deeze Roovers de Inwoonders der Volkplantinge aan op hun eigen grond; maar, wanneer zy ze aantreffen op het grondgebied hunner vyanden, missen zy nimmer om zich van de gelegenheid te bedienen, ten bederve van hem, die zich door zyne nieuwsgierigheid liet verlokken om zich zo verre te begeeven.

Met één woord, om een juist denkbeeld te geeven van dit elendig Land, is het genoeg, dat men, zonder vergrooting, 'er van zegge, dat het de verwenschlykste plek gronds is op den geheelen Aardbodem; en niets dan volstrekte onkunde, of een volkomen gebrek om eenig ander middel van bestaan te krygen, kan iemand beweegen om zich daar neder te zetten.