Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1793

[p. 459]

Is de natuurstaat verkiezelyk boven den beschaafden?

Zeer uitschitterend is de deugd van medelyden. Dan deze deugd word maar zeldzaam uitgeoefend by den wilden Indiaan. - Wreedheid en ontmenschtheid is doorgaans het karakter van den Wildeman. - Voegt hier by eene valschheid, waar tegen men zich by de meesten zorgvuldig hoeden moet. - Maar onder de beschaafdste Natiën word het meest medelydende harten gevonden. - En waar heeft men ooit ontdekt, dat de oprechtheid met de beschaafdheid stryd? daar de beschaafde Natiën veel medelyden en opregtheid oefenen. - Een Indiaansch Boschbewooner verscheurt in koelen bloede zynen gevangen Natuurgenoot, en met dezelfde koelzinnigheid ziet men hem zyn ouden en afgeleefden Vader doodslaan, om hem uit de elende te helpen, en van den ouderdom te verlossen. - De gevoellooze Neger kan ook, op dezelfde ongevoelige wyze, zyne afgeleefde Ouders van honger laten sterven. Hier door verbeeld hy zich hun eenen dienst te doen; voorgeevende, dat ze hier door van veele ongemakken ontheven, en van de drukkendste smerten des ouderdoms bevryd worden. - Is 'er ook eene Godsdienst, waar deze bedryven mede instemmen, of loopt het aan tegen alle gronden van menschelykheid? Is het de Godsdienst niet, welke alle moord en doodslag verbied, en Vadermoord als een gruwel versoeit? - Is het niet de Godsdienst, welke eene beschaafde Natie verheft ver boven hen, die in den Natuurstaat leeven? - De Godsdienst voert den mensch tot dat verheven Weezen, welk de hoogste eerdienst waardig is - tot God, het eenig voorwerp van aanbidding. - De Godsdienst wyst den mensch, het reoelykst schepzel onder de geschapen Weezens, op Gods liefde jegens ons - op zyne zorgdragende en waakzame voorzienigheid. - De Godsdienst wyst ons bovenal op een staat en belooning na dit leven - een staat der vergelding van goed en kwaad - alle welke groote en verhevene voorwerpen de ziel een hooger vlugt geeven dan de Natuurstaat, en haar door een zuiver liefdevuur ontvlammen. - Vanwaar zal de woeste Indiaan deze kragt ontleenen, een kragt om alle lyden, alle kwelling, vervolging, in den dood zelfs, met een bly vooruitzigt op eene ryke vergelding, te kunnen trotseeren en doorstaan, gelyk de Godsdienst eene beschaafde Natie leert? - Ja het is zo 'er zyn voorbeelden van edelmoedigheid onder de Wilden aan te treffen; een enkele keer is een Indiaan edelmoedig tegen zynen Natuurgenoot, - ja zelfs tegen zynen Vyand. - Dan, valt deze deugd in eenen Wildeman, hoe helder schittert die dan niet, en de glans daar van schynt schooner te weezen dan

[p. 460]

van tien zoortgelyke edelmoedige daden onder eene beschaafde Natie. - Dan, waar zyn zo veele bewyzen van edelmoedigheid onder de Indianen aan te treffen als onder andere beschaafde Natiën? - Waar bewyst de onbeschaafde Wilde die edelmoedigheid aan zyne vyanden, welke zo veele groote zielen verheffen in eene beschaafde Maatschappy? - Duizende pligten worden onder beschaafde Natiën uitgeoefend, die, en om dat ze veele zyn, zo niet treffen, en om dat men dezelve van dien kant verwagt, 'er minder agt op geeft. - Zo moet eene eenvouwige deugd van eenen woesten Indiaan oneindig meer treffen, om dat men dezelve van hem in 't geheel niet verwagt; maar juist het tegenovergestelde - en weêr anders om, schynen de ondeugden der beschaafden in een veel zwarter, in een oneindig donkerer, licht voor te komen, dan die der Wilden - om dat de beschaafdheid der eerste ze niet dult, en de onbeschaafdheid der laatste ze als verschoonlyk maakt, en gereed doet door de vingers zien.

Dan, daar men in den beschaafden staat de zwaarste en moeijelykste pligten betragt, door den Godsdienst, door het zegel van eenen verligten Godsdienst, bekragtigd; daar oefent een Wilde eens zeldzaam eene moeijelyke deugd, aangezet door eene zekere overheerschende neiging, welke in hem gevonden word - en dan is het minder eene deugd, dan eene volging zyner neiging, om dat 'er geene de minste opoffering by plaats heeft, 't geen nogthans geschieden moet, wil het den naam van deugd, vooral van uitschitterende deugd, dragen. - Het is dus in den beschaafden staat, en, regt ingezien, in den beschaafden staat alleen, waar de mensch zyne pligten uit ware grondbeginzels oefent, waarin hy leert opofferingen doen, overwinningen maken over neigingen, welke men moet verzaken en veragten, waar de verdorven natuur toe trekt. - Ja het is de beschaafde staat alleen, waarin pligten geleerd worden, welke elk mensch aan God, zynen Maker, verschnldigd is; welke hy zynen evenmensch en zich zelven moet bewyzen. - De ware Godsdienst bestaat in eene vuurige liefde tot God, en een onwrikbaar vertrouwen op zyne beschermende goedheid, in een veilig verlaten op zyne trouwe, en eene stille gelatenheid in duistere omstandigheden. - De Godsdienst bestaat in het heil van anderen zo vuuriglyk te bejagen als van zich zelven. - En de Godsdienst bestaat ook, eindelyk, in alle poogingen aan te wenden tot zyn eigen welzyn. - Wie zou nu lust hebben tot eenen staat te rug te keeren, waar niets van dit alles geleerd word?

C. v.d. G.