Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1793

[p. 450]

Beschryving van Calcutta, in Bengalen, de hoofdstad der Britsche heerschappye in Oost-Indien.

(Getrokken uit de Travels in India, during the Years 1780, 1781, 1782 and 1783, by william hodges, R.A.)

Het vertoon des Lands, by het inkomen van de Ganges of Houghly River, (deeze alleen een arm zynde van den grooten Stroom de Ganges,) belooft zeer weinig; eenig Kreupelhout, een donkere streep vormende, alleen genoeg om eene scheiding te maaken tusschen lugt en water, is alles wat het oog ontdekt.

Wanneer het Schip Calcutta nadert, vernaauwt de Rivier; 't geen men de Garden Reach noemt, levert het gezigt op schoone Gebouwen, aan eene watervlakte, omringd met Tuinen; dit zyn de Lusthoven, toebehoorende aan de ryke Inwoonders van Calcutta.

Het Schip heeft de Rivier niet veel verder opgevaaren, of de geheele Stad Calcutta doet zien eensslags aan het oog op. - Deeze Hoofdstad der Groot-Brittannische Heerschappye in 't Oosten, heeft eene groote Sterkte of Kasteel, aan de Zuidzyde der Riviere, 't welk in sterkte en netheid van aanleg erkend wordt alle andere in 't Oosten te overtreffen. De Waterpoort van dit Kasteel doet groote eere aan de bekwaamheden des Ingenieurs, de kundige Collonel polier. De Glacis en de Esplanade zyn bepaald door eene reeks schoone en geregelde Gebouwen; en ziet men doorgaans, op de Rivier, een aantal Schepen van verschillende soort en onderscheide grootte, van de kloekste Oost-Indievaarder tot de kleinste Boot des Lands.

Een Europeaan landt hier in 't midden van eene groote Stad, zonder de buiten-Ophaalbruggen van het Kasteel over te gaan; hier zyn geen Wagters met het naauwziend oog des agterdogts; hier worden geene goederen opgehouden. De Gastvryheid, welke een Vreemdeling ontmoet van de Inwoonderen, beantwoordt volkomen aan de vryheid zyner toelaatinge in de Stad; en kan ik de vriendschapsblyken, welke ik, te dier gelegenheid, ge-

[p. 451]

noot van mynen diep betreurden Vriend henry davies, Esq. den overleden Advocaat Generaal van Bengalen, nooit vergeeten.

De Stad Calcutta strekt zich van den Westlyksten hoek van het Fort William, langs de oevers der Riviere, bykans tot het Dorp Cossipoor, dat is ter lengte van omtrent vier en een halve Engelsche mylen, uit. De breedte is op veele plaatzen niet groot. De Straaten zyn ruim; de reeks van Gebouwen, aan de twee zyden der Esplanade van het Fort, is heerlyk; en het brengt veel toe aan het grootsch vertoon dat de Huizen van elkander afgescheiden staan, en elk op zichzelven in eene groote ruimte. De Gebouwen zyn alle groot en ruim, uit hoofde van de noodzaaklykheid om een vryen omloop van lugt te hebben in eene lugtstreek, welker hette zo hooggaande is. Doorgaans komt men in de Huizen met eenige trappen; zy hebben groote uitsteekende portaalen, of zyn met kolommen omringd, die 'er het vertoon van Grieksche Tempels aan byzetten, en, in de daad, elk Huis mag aangemerkt worden als een Tempel, der Gastvryheid geheiligd.

Calcutta was eertyds een klein Fort, van weinig beduidenis, 't welk nog bestaat, en waarin het berugte hol, voor veele Engelschen, in den Jaare MDCCLVI, zo noodlottig, nog te zien is. Wanneer, ten dien tyde, het Fort Calcutta belegerd en benaauwd werd door suraja dowlach, ontkwam Mr. drake, de Bevelhebber, en veele anderen, nevens de Dames, van die Vastigheid, den vyand, door de vlugt te neemen op de Engelsche Schepen, toen op de hoogte der Stad liggende, en welke Schepen afzakten tot Fulta, op een derde van den afstand van den mond der Riviere, waar zy zeven maanden bleeven, in de grootste verlegenheid; leeftocht en andere noodwendigheden dervende. Mr. gregory, een Heer zints in de staatkundige wereld zeer bekend geworden, en wel byzonder van wegen zyne bedreevenheid in de Oost-Indische zaaken, en veele jaaren Directeur der Oost-Indische Compagnie te Londen, waagde het, met een sterken wind, in een Vaartuig des Lands, voorby Calcutta te vaaren, en na Chandenagore te gaan, om hulp te verzoeken van den Franschen Bevelhebber, die hem ontving met alle persooneele beleefdheid, het kenmerk eens Franschmans; doch zonder iets toe te brengen om de

[p. 452]

Engelschen te Fulta uit hunne ongelegenheid te redden. Van de Fransche Vastigheid toog Mr. gregory voort tot de Hollandsche te Chinsurah, waar men hem met ongemaakte vriendschap en waare heuschheid bejegende. Mr. gregory verhaald hebbende, onder welk een last van ongemakken zyne Landgenooten gebukt lagen, was de Hollandsche Bevelhebber terstond bedagt om dien last te verligten: diens Egtgenoote ging in de Vastigheid rond, en bezorgde linnen, en andere behoeften, voor de Dames. Naa 't verloop van twee dagen, vaardigde die Gouverneur een Sloep af, onder bevel van den Heer van staten, na de Engelschen, belaaden met voorraad van verscheidenerlei soort, met eenige kisten Wyn, en twintig Leggers Arrak, voor het Volk. Ten zelfden tyde, dat deeze pligt van menschlievenheid beweezen werd aan de Schepelingen, was het Huis des Bevelhebbers dermaate opgevuld met de ongelukkigen, die Calcutta verlaaten hadden, dat hy en zyn Gezin verpligt waren, aan boord van een Schip op de Rivier te slaapen. De naam des Hollandschen Bevelhebbers, de Heer adriaan bisdom, verdient door de Engelschen altoos met eerbied genoemd te worden.

Dit kleine en toen zo benaauwde Fort, met eenige Pakhuizen, is welhaast eene groote en ryke Stad geworden, toen het Koningryk Bengalen in de handen der Engelschen viel. De grootsheid, nogthans, is dezelve enkel verschuldigd aan den fraaijen smaak van den geweezen Gouverneur-Generaal; en men moet bekennen, dat het eerste Huis, 't welk den naam van bouwkunstig verdiende, gebouwd wierd door Mr. hastings: in de daad is het in zuiverder smaak, dan eenig, zints gebouwd, schoon kleinder dan veele andere.

Het mengzel van Europeaansche en Asiatische Zeden, 't welk men in Calcutta ziet, is wonder vreemd, en beschouwenswaardig. De koetzen, de phaetons, de chaisen voor één paard, met de draag- en voertuigen der Inboorelingen, - de Plegtigheden der Hindoos - de verschillende vertooningen die de Fakirs maaken, vormen een gezigt, mogelyk met meer nieuwigheden en zeldzaamheden opgevuld, dan eenige Stad eenen Vreemdeling kan toonen.