Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1793

Waarneeming van een byzonder verschynzel, het welk by eene doodelyke ontsteeking der onderbuiks-ingewanden plaats vond.
Door R......M.D.

Dat men in Ziekten, schoon zy door hunne tekenen vry kenbaar zyn, nogthans zomtyds een of ander verschynzel waarneemt, het geen by 't Leeven van den Lyder onverklaarbaar voorkomt, en waar van men de oorzaak, zelfs na den Dood, en by inspectie van het Cadaver, nog maar zeer passelyk weet aan te wyzen; hier van kan de volgende Waarneeming ten bewyze strekken:

De Heer V.H., een zeventig jaarig Grysaard, laboreerde, in de maand December van het Jaar 1783, aan eene zo hevige febris Catarrhalis, dat hy, niet zonder groot leevensgevaar, van dezelve herstelde: dan daar op volgde een buitengewoon sterke eetlust, die hem, in weerwil van alle afraadingen, ja als 't ware tegen zyn eigen wil, noodzaakte veel meer voedzel te gebruiken dan

[p. 352]

hy verteeren konde; dit hield aan tot in de daarop volgende maand February 1784, wanneer men by hem eene langzaame, doch kennelyke, vermindering van kragten waarnam, en waar by zich van tyd tot tyd eene sluipende Koorts voegde, die door geenerhande middelen te verdryven was.

Dit wierd gevolgd door eene aanhoudende neiging tot overgeeven, met gestadigen dorst, en een drooge, doch niet beslaagen, tong; zynde de pols wel versneld, maar noch vol, noch zeer gespannen of gezonken. Een zagt braakmiddel uit de Ipecacuanha, op zyn begeerte, hem toegediend, deed geene andere uitwerking, dan dat daar door een weinig dunne slym uitgeworpen, eene zeer groote benaauwdheid verwekt, en de dorst uittermaaten vermeerderd, wierd. Ondertusschen bleef de Vomituritie aanhouden, en hier door kreeg men vermoeden, dat 'er ontsteeking in de maag, of dunne darmen, plaats mogt vinden, waar tegen men dan ook alle gepaste hulpmiddelen, te weeten zagt verkoelende, bloed verdunnende en bederf weerende, middelen, zomtyds met byvoeging van een weinig-Laudanum, in kleine giften teffens, en altyd laauw, doch zonder vrucht, liet gebruiken: even weinig nut deeden uitwendig aangelegde stoovingen, uit rotting tegenstaande Kruiden met rooden wyn vervaardigd, en inspuitingen, uit het afkookzel des Koortsbasts bereid.

De dorst wierd vervolgens onleschbaar, in weerwil van alle verfrisschende dranken, om dat dezelve doorgaans, en vooral indien de teug wat overvloedig genomen was, weder overgegeeven wierden: dan 'er voegde zich, omtrent agt dagen vóór den dood, nog een verschynzel by, het welk de aanweezigheid eener ontsteeking wel buiten allen twyfel stelde, maar het geen, uit hoofde van derzelver plaats en uitwerking, gansch niet gemakkelyk te verklaaren was. Te weeten, in het weeke benedenste gedeelte des Buiks, aan weerszyden onder de korte Ribben, bespeurde men, niet alleen op het uitwendig aanraaken met de hand, maar zelfs duidelyk voor het oog zichtbaar, eene allergeweldigste klopping, die zelf zo sterk was, dat de beddedekens daar door eenigermaate opgeligt wierden, ten minsten, dat men, door drie a vier dik van dezelve, den slag daar van tegen een opgelegde hand ontwaar wierd: ja geen slagader, hoe sterk werkende, is in staat eene sterker pulsatie te veroorzaaken, dan elk der omstanders hier bespeurde. Zoortgelyke verschynze-

[p. 353]

len zyn wel door hartkloppingen veroorzaakt, maar, zo verre my bekend is, nimmer in dien hoogen trap by ontsteekingen van weeke deelen waargenomen; dezelve hield aan tot omtrent vier-en-twintig uuren vóór den dood, wanneer zy verflaauwde, en evenredig met de pols verzwakte; de dorst echter bleef tot weinig uuren vóór het overlyden aanhouden; zynde de Lyder, door de geheele Ziekte, tot aan het laatste oogenblik, volkomen by zyn verstand niet alleen, maar zelfs opgeruimd van geest, gebleeven, en zonder dat hy de minste pyn in de aangedaane deelen gevoeld heeft.

Op den volgenden dag, bevond men den Buik, van het Borstbeen af tot aan de Schaambeenderen, loodkleurig en zeer opgezwollen; by het openen derzelve ontstond 'er een sterke cadavereuse stank, die, by het beroeren der Ingewanden, nog veel heviger wierd.

Van het Net (Omentum) was geen het minste spoor meer te vinden, en de Ingewanden lagen dus onmiddelyk onder het buikvlies (Peritonoeum); de Darmen waren op zeer veele plaatzen ontstooken, en op zommige reeds in koudvuur overgegaan, inwendig door weinig stoffe, maar wel door eene menigte luchtdeelen, uitgezet.

De Maag was, aan derzelver in- en uitgang, ook de grond van dezelve, nevens de geheele twaalfvingerige Darm, door het koudvuur aangetast. De Lever was zeer loodkleurig, de Galblaas ledig, de Milt geheel ontaart, knoestachtig, hard, en sterk opgezwollen, zo als ook alle bloedvaten zeer opgezet waren.

Het boven- en onderste gedeelte van het Darmscheil (Mesenterium & Mesocolon) waren al mede tot bederf overgegaan, 'er was weinig of geen vet aan te vinden, en de Klieren doorgaans verhard. De Buiksholte bevatte, even als het Hartezakje, een weyagtig bedorven bloed: het Hart zelve was zeer groot en opgevuld, de Longen hier en daar met knoestachtige hardigheden bezet en opgezwollen; zynde de overige Ingewanden, voor zo verre de tyd en gelegenheid het onderzoeken gedoogden, in een natuurlyken staat bevonden.

Van waar nu die zo geweldig zwaare klopping? dezelve is vry zeker door de bykans algemeene ontsteeking der Ingewanden veroorzaakt; maar hoe kunnen die bloedvaten, waar van de groote takken al tamelyk in de diepte liggen, en de overigen door zwaare spieren gedekt, en

[p. 354]

alle in weeke deelen gewikkeld zyn, zulk eene sterke kragt uitoefenen? - By het Leeven van den Lyder wierd dit ook aan derzelver werking toegeschreeven, en, door het openen van het Lyk, schynt het te blyken, dat men zich ook in die meening niet bedroogen heeft, of liever, men ontdekte geene andere oorzaak, dan de ontstooken Ingewanden, waar door die geweldig sterke klopping konde verklaard worden.