Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1793

[p. 257]

Mengelwerk, tot fraaye letteren, konsten en weetenschappen, betrekkelyk.

Redengeeving van het gedrag onzes Heeren, ten opzigte van den openbaaren eerdienst; of waarom Hy, met de zynen, geen afzonderlyke openbaare godsdienstige vergaderingen gehouden hebbe.

(Overgenomen uit j. bruckner's Thoughts on Public Worship.)

De Jooden, uit de groote menigte van Volken, uitgekoozen om de Bewaarders te zyn van de Leer des éénen waaren gods, Schepper en Onderhouder aller dingen, waren, zints zy als een Volk op zichzelven bestaan hadden, ten aanziene van de wyze, waar op de Godheid moest gediend worden, aan de striktste eenpaarigheid gewoon.

Moses hadt, ten dien einde, in tegenstelling van de geheiligde Bosschen en Heuvelen der Heidenen, een Tabernakel opgerigt, en den Israëliten geboden, dat zy daar heenen zouden brengen hunne Brandofferen, hunne Slachtofferen, hunne Tienden, en het Hefoffer hunner hand, hunne Geloften, hunne vrywillige Offers, en de eerstgeboorene hunner Runderen en hunner Schaapen^(*). Derwaards moesten zy hunne gangen rigten, om voor het aangezigte des Heeren huns gods ter vrolyke Feesthouding te verschynen, wegens 't geen daar de Heere hun god hun gezegend hadt^(†). Allergestrengst waren de Straffen, uitgesprooken tegen de Wederstreevers van dit Gebod. Indien een Propheet, een Droomdroomer, en Wondertekendoener, iets daar mede strydigs leeraarde, moest hy, schoon dat Teken of Wonder kwam, gedood worden^(‡). Ja, wanneer iemand een ander aangelokt hadt, om andere Goden, die zy, noch hunne Vaders, gekend hadden, te dienen, 't zy die

(*) Deutron. XII:6.

(†) Deutron. XII:7.

(‡) Deutron. XIII:1, 2, 5.

[p. 258]

Verleider een Broeder, Zoon, Dogter of Boezemvriend, ware, zy mogten dien niet verschoonen, zyns ontfermen, of hem verbergen; maar hem zekerlyk dooden^(*).

Welke ook de strydige handelwyze met deeze Wet van moses moge geweest zyn, onder de Koningen van Judea, wanneer het geschil tusschen de Partyen der Koninglyke en Godsregeering hoog liep^(†), vast gaat het, dat, onder de Makkabeën, wanneer de Godsregeering hersteld wierd, en de Beheersching geheel in handen der Priesteren kwam, deeze de volkomenste overhand verkreeg, en zedert behieldt. Zints dien tyd is het bestendig geroep der Jooden geweest: Eén god, één Godsdienst, één Plaats van Eerbewys!

Dat dit de aangenomen Leer by de Jooden was, toen christus onder hun verscheen, blykt uit josephus^(‡), en dat zy dezelve, ten dien tyde, daadlyk betragtten, is blykbaar uit de weinige aanmoediging, welke zy Vreemden gaven. De Jooden hadden hunne Synagogen te Alexandrië, te Antiochië, te Rome, en in meest alle Steden van eenig aanbelang in het Keizerryk: maar geene Plaatzen van Heidenschen Eerdienst, hoe genaamd, werden geduld in dat gedeelte des Lands, 't welk de Jooden alleen bewoonden. Zo ras de Apostelen en de eerste Euangelieverkondigers, in den Naam van jesus geleeraard hadden, werden zy scherplyk gedreigd, dat zy niet meer in dien Naam zouden spreeken of leeren^(§). Eene Vraag, op geene den Vraageren voldoende wyze beantwoord, gaf gelegenheid om een hunner ten dood te brengen, onder voorwendzel, dat hy lasterlyke woorden tegen moses en god, tegen de Heilige Plaats en de Wet, gesprooken hadt^(**). Ook ontstondt 'er, ter dier oorzaake, eene groote Vervolging tegen de Gemeente die te Jerusalem was; dezelve werd verstrooid, Mannen en Vrouwen werden in de Gevangenisse gebragt^(††).

Van deezen aart waren de Wetten der Jooden, en zo groot was hunne aankleeving aan dezelve, ten tyde dat christus onder hun omwandelde. De vyandschap, welke plaats

(*) Deutron. XIII:6-10.

(†) Ikenh Antiq. Heb. Part. II. Cap. 3. §. 16.

(‡) Εῖς ναός ενός Θεου cont. Apion. Lib. II. Cap. 23.

(§) Handel. IV: 17, 18.

(**) Handel. VI: 11, 13.

(††) Handel. VIII: 1, 3.

[p. 259]

hadt tusschen de Phariseën en Sadduceën, diende, wel verre van de werking deezer Godsdienstoefening bepaalende Wetten te stremmen, om aan dezelve meer kragts by te zetten. Beide deeze Partyen zogten het Volk te behaagen, en in te neemen; de eerste door eene stipte naauwlettehheid op de Overleveringen en Wettische Voorschriften; de ander door het Regt te handhaaven, en op de Volkszeden te letten. In gevolge hier van werd alles, wat, in 't oog der menigte, het voorkomen hadt eener nieuwigheid, strydig met de Wet van moses, onmiddelyk het voorwerp der kennisneeming van beide die Partyen; en vinden wy de Sadduceën te meer genegen, om de Wet tegen de Christlyke Leere te laaten gelden; dewyl deeze de Opstanding uit den doode voorstondt.

Wanneer wy alle deeze omstandigheden in overweeging neemen: te weeten, de buitengewoone striktheid der Joodsche Wet tegen alle nieuwigheid in den Godsdienst; de onlosmaakelyke gehegtheid des Volks aan deeze Voorschriften; en de waakzaamheid der Joodsche Staatsbestuurderen, om, zo veel mogelyk ware, en ten allen tyde, uit te sluiten allen bedryf daar tegen aan loopende, alle inrigting daar mede strydig; dan zullen wy, om reden te geeven van de zorgvuldigheid, met welke christus, ten tyde zyner verkeering onder dat Volk, vermydde eene Gemeenschaplyke Godsdienstoefening, afgescheiden van die in de Joodsche Synagoge, in te voeren, ons niet verlegen vinden. Deeze blykt met genoegzaame klaarheid uit den aart van zulk een bestaan; het kwam noch overeen met de Wetten des Lands, noch met den Aart en Gewoonte des Volks, noch, 't geen ik wel in de eerste plaats mogt vermeld hebben, met het plan des gedrags, door christus, geduurende den geheelen tyd van het werk zyner Bedieninge, gevolgd; 't welk was, om elke daad te vermyden, die hem onderhevig kon maaken aan het verwyt, van een toeleg te hebben om de Burgerlyke, of Kerklyke, vaststelling des Lands om te keeren^(*). - Hoe verre zyn bidden met de menigte, of

(*) Zie locke's Reasonableness of Christianity, Cap. VIII. De zorg, die christus, in den eersten tyd zyner Prediking, droeg, om niet openlyk te zeggen, dat hy de Messias ware, en zich te verbergen, moet vreemd schynen in een Persoon als hy was; in de Wereld verscheenen om dezelve te verlichten, en die den dood zou ondergaan om der waarheid getuigenis te geeven. Men zou, in den eerste opslage, zeggen, dat hy deeze agterhoudenheid te werk stelde, met oogmerk, om zich daadlyk te verbergen, om in de Wereld niet voor den Messias bekend te worden, en dat de Menschen hem niet zouden aanzien als met die hooge Waardigheid bekleed. Maar, zien wy de zaak dieper in, wy zullen een geheel ander oordeel vellen, en integendeel besluiten, dat de Godlyke Zaligmaaker overeenkomstig handelde met het oogmerk der Godlyke Wysheid, en dat hy noodzaaklyk zo moest te werk gaan, om zich te beter als de Mealias aan de Wereld bekend te maaken. Wy zullen, zeg ik, tot dit besluit komen, als wy in aanmerking neemen, dat christus den tyd, voor het werk zyner Bedieninge op aarde bestemd, moest vervullen, en dat hy, naa een leeven geleid te hebben, luisterryk door Wonderwerken en Goeddaadigheden; een leeven, waar van nederigheid, zagtmoedigheid, geduld in lyden, de grootste cieraaden waren, en dat volmaakt beantwoordde aan het denkbeeld, 't geen de Propheeten daarvan in hunne Schriften gegeeven hadden, als een onschuldig Offerlam ter slachtinge moest geleid worden, en, met eene volmaakte gehoorzaamheid, den Kruisdood ondergaan, schoon men geene misdaad in hem gevonden hadt. - Dit alles zou niet hebben kunnen geschieden, indien jesus, van den aanvang zyner Prediking af, zich voor den Messias, en den Koning van dat Koningryk, welks komst hy aankondigde, hadt uitgegeeven. Want het Sanhedrin zou daar uit oorzaak genomen hebben om zich van zyn Persoon meester te maaken, en hem van 't leeven te berooven. Hy hadt gewis daar door het werk, 't geen hem te doen stondt, niet kunnen volbrengen. - Daarenboven zouden de Romeinen het niet hebben kunnen dulden, dat jesus zich openlyk voor den verwagten Koning der Jooden uitgaf. De Romeinsche Landvoogd kon niet naalaaten daar van kennis te neemen, en met geweld zulks te beletten. - Dit alles wordt door den Heer locke, te gemelder plaatze, breeder uitgewerkt.

[p. 260]

met zyne Leerlingen, in byzondere huizen, op de straaten, in de velden, en dat hy daar door soms het Volk uit de Synagoge hieldt, hem aan dit verwyt blootstelde, is eene andere zaak.