Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1793

Zedelyke bedenkingen.

Het oogenblik, waarin elende allerondraaglykst is voor 's menschlyk gemoed, is, wanneer wy genoodzaakt worden, droefgeestigheid met het masker van blydschap te bedek ken, en een vergenoegd gelaad te vertoonen, terwyl onze Zielen bloeden van de wonde, die den doodsteek gaf aan al onze rust voor het toekomende. 't Is dan dat de boezemsmert, die voor een tyd weggedreevan was om plaats te maken voor andere denkbeelden, met verdubbeld geweld het hart bestormt, en met een weedom pynigt, die weinig van krankzinnigheid verschilt.

De luister van Voortreflykheid en ware Verdiensten is zo smertlyk voor den Nyd, als de stralen der Zon voor een Nagtvogel, die zyn schreeuwend schor geluid slaat als de beste gevederde Zangers zwygen; en zyne vale vlerken uitspreidt wanneer ze niet vergeleken kunnen worden met de heerlyke

[p. 172]

Pluimadie van de Zwaan, of de schitterende veeren van de Pauw.

Als men altoos verstandig te werk ging, en met de rede raadpleegde; als men altoos het heilzaamste voor zich zelven, voor zyn evenmensch, verkoos, hoe veel zou de Maatschappy daar by winnen. Veele kwade bedryven zouden agterwege gebleven zyn, welke men nu dagelyks ziet gebeuren, tot merkelyke schade en nadeel der Maatschappy, en daar en tegen zou men bedryven zien van eene geheele andere natuur, ten beste van de Maatschappy, ten voordeele van onzen naasten, en daar de beworkers voor zich het grootste nut, en de meeste winst, uit trokken.

Wanneer men altyd eigen voordeel op het oog heeft, met voorbyzien van algemeene belangens, dan gaat het een Land, eene Maatschappy, tegen, en niet zelden dat dezelve tot haren geheelen ondergang neigt.

Als iets eens het toppunt van hoogte bereikt heeft, dan ziet men het zelve niet zelden dalen. Als een mensch tot het hoogst geluk gestegen is, dan loopt hy het grootst gevaar, om schielyk te dalen. Een Land, ten toppunt van voorspoed gestegen, daalt niet zelden tot de uiterste laagte. - Omgekeerd heeft dezelfde verandering plaats. Dat in de laagte is, verheft zich dan weer in de hoogte.

Niets is gewooner, dan de menschen te zien verwaarloozen, 't geen binnen hun bereik, en gemakkelyk te verkrygen, is, en in tegendeel naar dat te staan, dat hun meer vreemd, en op eenen verderen afstand van hun geplaatst, is. - Men verwaarloost veeltyds zyn eigen akker, om te bezitten 't geen op vreemde gronden wast. - Zelden heeft men smaak in dat geen, het welk men in zyn eigen Stad vind: men haakt naar het vreemde, en de voordeelen van zyne eigene plaats moeten wyken voor den bedorven sinaak, en de gewoonten der mode. - Het gansche Gemeenebest moet onderdoen voor het verderf, dat de vreemde modes aanbrengen. De goederen van het eigen Land worden verwaarloosd uit eene kleinagting van dezelve, en men verkiest vreemde in derzelver plaats, minder deugdzaam dan die men verwerpt. - Dezelfde verkeerdheden ziet men ook plaats grypen in de zeden en gewoonten. - Vreemde dwaasheden schat men oneindig boven eenvoudige zeden van zyn eigen Land, en de oude Vaderlyke zeden, de eenvouwigheid, verliest men uit het oog, en een verderfelyk zedebederf wordt ingevoerd.