Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1793

Geneesmiddel tegen den lintworm, door den heer Clossius gebezigd.

(Uit het Hoogduitsch.)

Door den Zoon van den geleerden Uitvinder van dit Geneesmiddel, is hetzelve bekend gemaakt, en, met eenige mondelyk van zyn Vader ontvangene, en uit deszelfs nagelaatene papieren byeen verzamelde, berichten vermeerderd, aldus beschreven.

Kámpf heeft, in zyn achtingswaardig boek over de Ziekten van den Onderbuik, de onzekerheid der op raisonnementen alleen steunende kentekenen van de aanwezigheid der Wormen in het menschlyk Lichaam, na myne gedachten, grondig bewezen. Het is alleen, door het ontlasten van een of meerdere Wormen, dat men van derzelver tegenwoordigheid kan overtuigd worden. Ondertusschen heeft men zelden veel nadeel te vreezen van de uitwerking der gewoone wormäfdryvende Geneesmiddelen, om dat die van geenen heftigen aart zyn; zo men al, door enkel op raisonnementen steunende kentekenen, dezelve toedient; uit hoofde dat dezelve voor andere Ziekten in de darmen, by eene sterke verslyming, schoon 'er al eens geene Wormen plaats vinden, zeer nuttig zyn. Zo zeker als dit ten aanzien der ronde Wormen doorgaat, juist zo heeft het tegengestelde geval by den Lintworm plaats; deeze vordert genoegzaam altyd sterke Drastica in groote giften, indien men dezelve geheel, en zonder dat de kop terug blyft, afdryven wil. Men zoude dus zeer onberedeneerd handelen, indien men alleen door kenmerken, uit redeneering opgemaakt, zodanige groote giften van heftig werkende Geneesmiddelen toedienen wilde; waarom dan ook een zodanig middel, het welk in alle gevallen, zonder eenige uitzondering, het aanweezig zyn van den Lintworm, door de ontlasting van een gedeelte deszelven verzekerd, by uitsteekenheid te wenschen is.

Herrenschwand gaf, in gevallen daar hy een Lintworm vermoedde, eer hy zyn Specificum liet gebruiken,

[p. 140]

een Probeermiddel, dat uit een lood Siroop van Persikenbloeizel bestond. Indien met den stoelgang eenige korrels, of witagtige lichaampjes, outlast wierden, dan oordeelde hy dat 'er ontwyfelbaar zeker een Lintworm plaats hadt^(*). Myn Vader had ook een middel, 't welk hy, by aldien hy redenen meende te hebben om een Lintworm te vermoeden, vooraf liet gebruiken, eer hy zyne Drastica voorschreef; dit is reeds in het boek van kámpf beschreeven: ondertusschen hoop ik geen overtollige moeite te neemen, wanneer ik zyne geheele handelwyze by het afdryven van den Lintworm, zo als ik dezelve mondelyk van hem verstaan, en uit zyne nagelaaten papieren gevonden, hebbe, aan de practizeerende Geneesheeren mededeele.

Zyn Probeermiddel ontdekte hy door het volgende toeval: hy behandelde, in Holland, eene Dame, die reeds een geruimen tyd aan een sterk opgezwollen lichaam gelaboreerd had; deeze had hy, - waarom weet ik niet meer naauwkeurig, - Terpentyn op de volgende wyze voorgeschreeven. ℞ Therebinth. Venet. Drachm. i. solve in Vitell. over. q.s. adde Aq. Menthoe piperit. Unc. IV. s. by kleine portien te gebruiken.

Dien zelfden avond, wierd hy met grooten haast by haar gehaald, om dat zy, volgens het zeggen, op haar uiterste lag. Hy bevond haar ook, in de daad, in eene flaauwte, met een koud zweet op het voorhoofd, liggende. Zy kwam eindelyk by, en zeide; dat zy haar onderlyf voelde zakken, en neiging had om af te gaan. Na de ontlasting was de dikke buik byna geheel verdweenen; in den stoelgang vond men een dikkeu klomp, die, by nader onderzoek, bleek een Lintworm, doch zonder kop, te weezen.

Door dit toeval aangemoedigd, gebruikte hy in alle voorvallen daar hy een Lintworm vermoedde, dit tot een Probeermiddel, en, zo als hy my verzekerd heeft, altyd met die uitwerking, dat, zo 'er een Lintworm aanweezig was, daar door een gedeelte van dezelve afgedreeven wierd.

Men begrypt ligt, dat de gifte van de Terpentyn naar maate der jaaren, der prikkelbaarheid van het gestel, en de overige omstandigheden van de gezondheid van den Zieken, moet bestemd worden.

(*) Van swieten, Comm. Tom. IV. p. 740.

[p. 141]

Wanneer hier door de aanweezigheid van den Lintworm beweezen was, zo schreef hy den Lyder, eer hy zyn Drastiek middel toediende, den volgenden leefregel voor. Hy moest vier weeken vooraf niet anders eeten dan scherpe gezoute spyzen, Kaas, gezoute Visch, Worsten, Pekelvleesch, Ham, enz. Eenige dagen voor dat hy het sterke middel nam, gebruikte hy alle avonden een grein Opium, of Laud. Liquid. s. Op deeze wyze, zo als hy my verzekerde, heeft hy menigmaal maar ééne gifte van zyn Drasticum noodig gehad, om den Lintworm geheel af te dryven.

Thans zal ik het Geneesmiddel, nevens het gebruik van het zelve, woordelyk uit zyne papieren opgeeven, en vervolgens zyne Aanmerkingen daar op laaten volgen.

(Men verwagte het in een eerstvolgend Stukje.)